Ροή
Τέσσερις καλές πρακτικές, σε δημοτικές υπηρεσίες, είτε πιο απλές είτε σύνθετες, οι οποίες έχουν εφαρμοστεί, με τη βοήθεια του Συμβουλίου της Ευρώπης, σε ευρωπαϊκούς Δήμους, που ανήκουν σε τοπικές αυτοδιοικήσεις διαφορετικών ταχυτήτων.
Μ. Βρετανία: Βελτίωση καθαριότητας δρόμων και δημόσιων χώρων
Σε βρετανικούς δήμους τέθηκε ο στόχος να βελτιώσουν την καθαριότητα των δρόμων και γενικότερα των δημόσιων χώρων. Για να υλοποιήσουν αυτό το στόχο, όρισαν, καταρχήν, πρότυπα καθαριότητας για τους δρόμους και τους δημόσιους ανοιχτούς χώρους. Κατόπιν τα πρότυπα αυτά εξειδικεύτηκαν και μεταφράστηκαν σε συγκεκριμένους μετρήσιμους δείκτες. Οι δείκτες αυτοί δεν ήταν μόνο ποσοτικοί (ποσοστό καθαρών δρόμων), αλλά και ποιοτικοί (βαθμός ικανοποίησης των πολιτών).
Με βάση τους παραπάνω στόχους και δείκτες, έθεσαν σε εφαρμογή ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα, με αφετηρία μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ως σημείο «μηδέν» ορίστηκε η υπάρχουσα κατάσταση. Με βάση την υπάρχουσα κατάσταση έθεσαν ως στόχο, εντός ενός έτους να αυξήσουν πχ την πραγματική καθαριότητα στους δρόμους ή την ικανοποίηση του κοινού κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες.
Η διαδικασία αυτή παρακολουθείτο ανά τρίμηνο, σε δείγμα δρόμων και ανοικτών χώρων. Σε ετήσια βάση, πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση στο σύνολο των δρόμων και των ανοικτών χώρων, όπως επίσης και σε ένα δείγμα πεντακοσίων πολιτών.
Ο προϋπολογισμός του έργου εξειδικεύτηκε σε κόστος ανά δρόμο και ικανοποίηση των πολιτών.
Τέλος, ως παραδοτέα – ευρύτερα αποτελέσματα θεωρήθηκαν η βελτίωση των προτύπων για την καθαριότητα των δημόσιων χώρων και των δρόμων, όπως επίσης και η οικονομική αναζωογόνηση του δήμου.
Σερβία: Βελτίωση οδικών υποδομών
Στη Σερβία δήμοι, με τη βοήθεια του Συμβουλίου της Ευρώπης, έθεσαν ως στόχο να βελτιώσουν τις οδικές τους υποδομές.
Οι στόχοι που τέθηκαν συνδέθηκαν με συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα – ορόσημα. Τον πρώτο χρόνο αποφασίστηκε να επισκευαστούν 30 χιλιόμετρα και το δεύτερο χρόνο 100 χιλιόμετρα οδικού δικτύου. Ορίστηκαν επιμέρους δείκτες, όπως ο περιορισμός της κυκλοφοριακής συμφόρησης, η βελτίωση της κυκλοφορίας στους κύριους οδικούς άξονες, με περιορισμό της στάθμευσης, η ανάπτυξη προτύπων για τις αποδεκτές συνθήκες, ιδιαίτερα σε εθνικές οδούς, όπως παραδείγματος χάρη η κάλυψη των λακκουβών στο οδόστρωμα.
Ως μέτρο σύγκρισης δημιουργήθηκαν πρότυπα, όσον αφορά στην κατάσταση των οδικών υποδομών, ενώ εξειδικεύτηκε αυτή η πολιτική με δείκτες όπως κατά την περίοδο αιχμής, μείωση του χρόνου διέλευσης, από το σημείο Α στο σημείο Β, κατά ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, πχ 10 λεπτά.
Η παρακολούθηση και ο έλεγχος πραγματοποιήθηκαν, καταρχήν, σε τριμηνιαία βάση, όσον αφορά στην κατάσταση του οδικού δικτύου, σε σχέση με τα πρότυπα που είχαν καθιερωθεί. Σε τριμηνιαία βάση υπολογίστηκε ο χρόνος ταξιδιού και κατά πόσο επηρεάστηκε από τις δημοτικές παρεμβάσεις. Στην ετήσια έκθεση συμπεριλαμβάνονται οι προτάσεις για βελτίωση της διαδικασίας υλοποίησης του έργου.
Ο προϋπολογισμός ορίστηκε σε ένα συγκεκριμένο ποσό, ενώ ως παραδοτέα – ευρύτερα αποτελέσματα οριστήκαν: η βελτίωση των συγκοινωνιακών υποδομών, η ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης, η διευκόλυνση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως επίσης και η βελτίωση της ικανοποίησης από το οδικό δίκτυο.
Αλβανία: Αύξηση του αστικού πράσινου
Στην Αλβανία, το Συμβούλιο της Ευρώπης εφάρμοσε μία σχετική πολιτική με στόχο να αυξήσει κατά 50% τους χώρους πρασίνου στην πόλη.
Ως δείκτης εκκίνησης ελήφθη η κατάσταση σε μία συγκεκριμένη στιγμή. Από το σημείο αυτό και μετά ετέθη ο στόχος ότι ο δείκτης θα πρέπει να αυξάνεται κατά 200 τετραγωνικά μέτρα ετησίως, ώστε οι πράσινοι ανοιχτοί χώροι στην πόλη να πολλαπλασιαστούν.
Το πρόγραμμα διήρκεσε μία πενταετία και ετέθησαν τόσο συνολικοί στόχοι – δείκτες για το σύνολο του προγράμματος, όσο και ετήσιοι. Η παρακολούθηση και ο έλεγχος της υλοποίησης του προγράμματος πραγματοποιούνταν δύο φορές το χρόνο και η αναφορά απευθυνόταν κατευθείαν στο Δήμαρχο.
Με την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι χώροι πρασίνου στην πόλη αυξήθηκαν κατά 50%, ενώ παράλληλα υπήρξε μία μετρήσιμη βελτίωση της ικανοποίησης των δημοτών.
Γαλλία: Ανακύκλωση και συμμετοχή των πολιτών
Στην Γαλλία, σύμφωνα με τη συνήθεια τους, έθεσαν πιο περίπλοκους στόχους. Στόχευσαν να αυξήσουν την ανακύκλωση αποβλήτων, εντάσσοντας ενεργά περισσότερους πολίτες στην πολιτική αυτή.
Η ανακύκλωση και κυρίως η συμμετοχή και η δέσμευση των πολιτών στις διαδικασίες της ανακύκλωσης αποτελεί ένα πολύ ευρύ αντικείμενο. Ως εκ τούτου, μπορεί να εξειδικευθεί σε πάρα πολλούς και πολύπλοκους στόχους. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο επιχειρήθηκε να υλοποιηθεί αυτή η πολιτική από γαλλικούς δήμους.
Καταρχήν, ο κεντρικός στόχος, για την ευρύτερη συμμετοχή και τη δέσμευση των πολιτών στις διαδικασίες ανακύκλωσης των απορριμμάτων, εξειδικεύτηκε σε επιμέρους στόχους όπως:
• Παροχή υποδομών συλλογής και αποκομιδής για χρήση, που στηρίζεται σε εθελοντική βάση.
• Συλλογή υαλικών και δημιουργία εθελοντικών τραπεζών χρησιμοποιημένων μπουκαλιών.
• Δημιουργία κέντρων συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών.
• Επεξεργασία αποβλήτων.
• Διανομή πόρτα- πόρτα ειδικών σάκων συλλογής.
• Κέντρο πληροφόρησης σε δύο κεντρικά σημεία.
• Δωρεάν τηλεφωνικό κέντρο υποστήριξης- ενημέρωσης.
• Συλλογή ογκωδών και άλλων αντικειμένων.
• Καθαρισμός περιττωμάτων από σκύλους.
• Αντιμετώπιση βανδαλισμών στις πολεοδομικές υποδομές.
• Βελτίωση της ευαισθητοποίησης του κοινού.
• Τέλος είναι πολύ σημαντικό η πολιτική αυτή να μην συνοδευτεί με αύξηση των ανταποδοτικών τελών.
Το σημαντικότερο ίσως στοιχείο, που βοήθησε τους γαλλικούς δήμους να εξειδικεύσουν αυτή την πολιτική, ήταν ότι τα υλικά για ανακύκλωση δεν καθορίζονται μόνο με βάση την ποιότητά τους, αλλά και με βάση το βάρος και τον όγκο τους. Αυτό τους έδωσε τη δυνατότητα, όχι μόνο να θέσουν μετρήσιμους στόχους για όλη την περίοδο ή σε ετήσια βάση, αλλά ακόμα να εξειδικεύσουν τους στόχους και τα αποτελέσματα ανά κάτοικο.
Το βασικό, κατά τη γνώμη μου, συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι η μέτρηση της απόδοσης μιας δημοτικής υπηρεσίας, δεν είναι κάτι ούτε τόσο πολύπλοκο ούτε χρειάζεται τρομακτικές αυτοδιοικητικές ικανότητες. Παρατηρήσαμε ότι οι διαδικασίες είναι απλές. Στηρίζονται στη λογική, άρα δεν χρειάζονται εξωτερικούς συμβούλους με βαρύγδουπους τίτλους και αντιστρόφως ανάλογες εμπειρίες, γνώσεις και ικανότητες. Ταυτόχρονα, είδαμε ότι οι πολιτικές αυτές έχουν εφαρμοστεί σε κάποιες δημοτικές υπηρεσίες και από δήμους που ανήκουν σε τοπικές αυτοδιοικήσεις, που βρίσκονται πολύ πιο πίσω από την Ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση.
Κλείνοντας, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι η μέτρηση της απόδοσης μίας υπηρεσίας είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους αιρετούς και τα διευθυντικά στελέχη των δήμων, γιατί τους παρέχει χρήσιμες πληροφορίες όσον αφορά στην αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών τους, στην αξιοποίηση του δημόσιου χρήματος, στον εντοπισμό κενών και παραλείψεων, όπως επίσης και τη δυνατότητα δημιουργίας κινήτρων επιβράβευσης και καλών πρακτικών.
Παράλληλα, η μέτρηση της απόδοσης απαντά στο βασικό αίτημα των πολιτών για καλύτερες δημοτικές υπηρεσίες. Η διαφάνεια στη διαχείριση των υπηρεσιών παρέχει τη δυνατότητα στους ενεργούς πολίτες να κατανοήσουν τα προβλήματα και με προτάσεις να συμμετάσχουν ενεργά στην επίλυση τους.
Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα στις τοπικές ηγεσίες να επικοινωνήσουν αποτελεσματικότερα τις επιτυχίες τους. Με αυτό τον τρόπο ενισχύεται η έννοια της «τοπικής ευθύνης» και προωθούνται οι δημοκρατικές διαδικασίες.
Επειδή η προσπάθεια αυτή είναι πάρα πολύ σοβαρή δεν μπορούμε να την αφήσουμε στη διακριτική ευχέρεια του κεντρικού κράτους. Θα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να αναλάβει πρωτοβουλίες η τοπική αυτοδιοίκηση. Να εφαρμοστεί μία πολιτική «από τα κάτω» σε κάθε Δήμο, καταρχήν για κάθε υπηρεσία που υπάρχει η δυνατότητα ή η πολιτική βούληση και όταν ωριμάσει, με βάση την εμπειρία και τα αποτελέσματα, να επεκταθεί στο σύνολο των δημοτικών υπηρεσιών.
