Ροή
Βεβαιότητα χαρακτηρίζει το τέταρτο μνημόνιο για την Ελλάδα ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, δεδομένων των μεγάλων καθυστερήσεων που έχουν καταγραφεί στο ελληνικό πρόγραμμα, των συνεχών προβλημάτων που εντοπίζονται κατά την εφαρμογή του, αλλά και των απογοητευτικών ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Σε συνέντευξή του στο insider.gr, ο παγκόσμιος επικεφαλής νομισματικής στρατηγικής (Global Head of G10 Foreign Exchange Strategy) της Bank of America Merrill Lynch, δηλώνει πως η Ελλάδα έχασε μια εξαιρετική ευκαιρία να ενταχθεί στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ το 2016, ενώ πλέον προβλέπει πως οι πιθανότητες συμμετοχής της για το 2017 έχουν υποχωρήσει κάτω του 50%.
Ο κ. Βαμβακίδης αναγνωρίζει τη βελτίωση που έχει καταγραφεί στην κατάσταση των ελληνικών τραπεζών το τελευταίο διάστημα, ωστόσο προειδοποιεί πως όσο περισσότερο καθυστερεί η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος, τόσο ενισχύεται ο κίνδυνος να απαιτηθεί νέος γύρος ανακεφαλαιοποίησής τους.
Στο μέτωπο των κόκκινων δανείων υποστηρίζει ότι «απαιτείται πολλή δουλειά να γίνει ακόμη», ενώ δηλώνει με βεβαιότητα πως το Χρηματιστήριο Αθηνών θα «πάρει μπρος» εάν η κυβέρνηση αποδείξει ότι έχει την «ιδιοκτησία» του προγράμματος που εφαρμόζει.
Αναλυτικά, η συνέντευξη του κ. Βαμβακίδη στο insider.gr έχει ως εξής:
- Το τελευταίο διάστημα οι δανειστές αναγνωρίζουν τη βελτίωση της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ωστόσο δηλώνουν ότι απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για την επιστροφή του στην ομαλότητα. Στην τελευταία ανάλυσή της η Bank of America προχώρησε σε μείωση των τιμών στόχων για τις ελληνικές τράπεζες. Ποια είναι η γνώμη σας; Αποδέχεστε τη θέση ότι η κατάσταση των ελληνικών τραπεζών έχει βελτιωθεί; Ή θεωρείτε ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος για νέο γύρο ανακεφαλαιοποίησής τους;
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν κάνει «αξιοσημείωτη δουλειά» υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, προκειμένου να επιστρέψουν στην ομαλότητα το συντομότερο δυνατόν. Πράγματι, στο δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους, μια σειρά από οικονομικούς και τραπεζικούς δείκτες εμφάνισαν ενδείξεις σταθεροποίησης, ενώ μάλιστα κάποιοι βελτιώθηκαν. Ωστόσο η καθυστέρηση ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος επέφερε ένα νέο «σοκ» στο τραπεζικό σύστημα της χώρας. Τα κόκκινα δάνεια στα χαρτοφυλάκιά των ελληνικών τραπεζών άρχισαν εκ νέου να αυξάνονται, ενώ οι καταθέσεις που, επέστρεψαν την περασμένη χρονιά, άρχισαν πάλι να «φεύγουν». Επίσης, υπάρχουν ακόμη προβλήματα σε ό,τι αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, το οποίο, με τη σειρά του, οδηγεί σε επιπλέον καθυστερήσεις. Παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος γύρος ανακεφαλαιοποίησης ήταν επαρκής, τυχόν νέα καθυστέρηση στην κατεύθυνση ολοκλήρωσης της αξιολόγησης του προγράμματος θα αυξήσει τον κίνδυνο για την ανάγκη νέων κεφαλαίων.
- Μεγάλο «αγκάθι» για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παραμένουν τα υψηλά επίπεδα των κόκκινων δανείων. Εκτιμάτε ότι είναι επαρκές το νέο πλαίσιο διαχείρισής τους; Έχει σημειωθεί πρόοδος στην κατεύθυνση αυτή;
Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη. Σε γενικές γραμμές, οι τράπεζες είναι σε θέση να διαχειριστούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των επιχειρήσεων, ωστόσο σοβαρά είναι τα προβλήματα που παραμένουν αναφορικά με τη διαχείριση των δανείων των νοικοκυριών και των στεγαστικών δανείων. Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τουλάχιστον το ένα πέμπτο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και στους τρεις τομείς που προαναφέραμε, αφορούν σε αυτό που είθισται να λέμε «στρατηγικοί κακοκληρωτές» (strategic defaults). Στο πλαίσιο της τρέχουσας αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος, ορισμένα από αυτά τα προβλήματα έπρεπε να αντιμετωπιστούν, επομένως οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωσή της, επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Θα πρέπει ακόμη να σημειωθεί πως, ακόμη κι αν το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο τεθεί σε εφαρμογή, δεν αποκλείεται να απαιτηθεί μια δεκαετία – ή ακόμη και περισσότερο – μέχρις ότου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ελληνικών τραπεζών μειωθούν σε προ κρίσης επίπεδα.
- Ποιες είναι οι πιθανότητες ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ; Θεωρείτε ότι υπάρχει ακόμη χρόνος ή «η ευκαιρία έχει χαθεί;» Ποια θα είναι τα οφέλη στην πραγματική οικονομία από την ένταξη της Ελλάδας στο QE;
Οι πιθανότητες ένταξης της Ελλάδας στο QE έχουν μειωθεί σημαντικά ως αποτέλεσμα των καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Εκτιμώ ότι οι πιθανότητες συμμετοχής της Ελλάδας στην Ποσοτική Χαλάρωση της ΕΚΤ έχουν υποχωρήσει κάτω του 50% για το 2017. Η Ελλάδα έχασε μια εξαιρετική ευκαιρία να ενταχθεί στο QE το 2016, όταν και πάλι καθυστέρησε η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος. Τώρα, η καθυστέρηση της τρέχουσας – δεύτερης – αξιολόγησης είναι επίσης «χαμένος χρόνος» σε ό,τι αφορά την ευκαιρία του QE. Ακόμη κι αν υπάρξει άμεσα συμφωνία για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, θα απαιτηθούν ορισμένοι μήνες μέχρις ότου Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και Ευρωπαίοι πιστωτές καταλήξουν σε συμφωνία για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και σε κοινή ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, την οποία θα πρέπει να εγκρίνει η ΕΚΤ, ώστε να ανάψει το «πράσινο φως» για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ποσοτική Χαλάρωση. Το «βαρύ» πολιτικό ημερολόγιο της Ευρώπης τους προσεχείς μήνες θα μπορούσε να επιφέρει επιπλέον καθυστερήσεις. Στο θετικό σενάριο, η Ελλάδα θα μπορούσε να ενταχθεί στο QE είτε αργότερα φέτος ή στις αρχές του 2018, ωστόσο τα οφέλη θα είναι περιορισμένα, καθώς το πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης της ΕΚΤ βαίνει προς τα τελευταία του στάδια.
- Το Χρηματιστήριο Αθηνών εδώ και καιρό βρίσκεται εγκλωβισμένο στην αβεβαιότητα που γεννούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και δανειστών. Τι απαιτείται για να «πάρει μπρος» η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά; Πως μπορεί να προσελκύσει ξένα κεφάλαια;
Αυτό που μπορώ με βεβαιότητα να πω είναι πως η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, εφαρμογή των όρων του προγράμματος και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Για να το θέσω διαφορετικά, οι ελληνικές μετοχές θα μπορούσαν να καταγράψουν πολύ καλές επιδόσεις, εάν η κυβέρνηση αποδείξει ότι έχει την «ιδιοκτησία» της μεταρρυθμιστικής ατζέντας του προγράμματος. Αυτό είναι άλλωστε που έχει «λείψει» από την Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης. Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων θα προσελκύσει ξένες επενδύσεις, γεγονός που θα δώσει ώθηση τόσο στις ελληνικές μετοχές, όσο και στην πραγματική οικονομία.
- Μεγάλο «αγκάθι» για την ελληνική οικονομία παραμένει το δυσθεώρητο ύψος του δημοσίου χρέους, γεγονός που καθιστά αναγκαία την αναδιάρθρωσή του. Πρόσφατα ο ESM ανακοίνωσε τρεις διαφορετικές δέσμες για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Εκτιμάτε ότι είναι εφικτό να υλοποιηθούν και οι τρεις δέσμες μέτρων; Και εάν είναι, αρκούν τελικά για την απομείωση του ελληνικού χρέους;
Όλοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να αποπληρώσει το δυσθεώρητο χρέος της. Αυτό σημαίνει πως, αναπόφευκτα, θα λάβει κάποια στιγμή μια μεγάλη ελάφρυνση του χρέους της από τους Ευρωπαίους πιστωτές της. Τα μέτρα του ESM για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Τέτοιου είδους ελαφρύνσεις χρέους συμβαίνουν ήδη τα τελευταία χρόνια, αλλά κινούνται συνήθως σε εμβρυακό στάδιο και συνοδεύονται συνήθως από επώδυνες αποφάσεις. Ιδανικά, η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους θα πρέπει να αποφασιστεί σε μεγάλη κλίμακα, όπως άλλωστε αξιώνει και το ΔΝΤ. Ωστόσο, αυτή δεν είναι μια εύκολη πολιτικά απόφαση για τους Ευρωπαίους, ενώ επίσης εκφράζουν φόβους πως μια ελάφρυνση του χρέους θα μειώσει τις πιέσεις για μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Αυτόματα, αυτό καταδεικνύει πως όσο περισσότερη αξιοπιστία κατακτά μέσω της εφαρμογής μεταρρυθμίσεων η Ελλάδα, τόσο πιο εύκολη θα είναι και η απόφαση, από πλευράς Ευρωπαίων, να συναινέσουν σε μια ελάφρυνση του χρέους της χώρας. Μεταρρυθμίσεις και ελάφρυνση χρέους πρέπει να πηγαίνουν «χέρι-χέρι».
- Το τελευταίο διάστημα πολύς λόγος γίνεται για το μέλλον της Ελλάδας στη μετά τη λήξη του προγράμματος εποχή, το 2018. Θεωρείτε ότι η χώρα θα κατορθώσει να σταθεί στα πόδια της μετά τη λήξη του τρίτου προγράμματος ή εκτιμάτε πως θα χρειαστεί 4ο μνημόνιο;
Εάν έπρεπε να προβλέψω σήμερα, δεδομένων των πολλών και μεγάλων καθυστερήσεων που έχουν καταγραφεί στο πρόγραμμα, των συνεχών προβλημάτων που σημειώνονται σε όρους εφαρμογής, των απογοητευτικών ρυθμών ανάπτυξης και του εξαιρετικά υψηλού, ακόμη, κόστους δανεισμού, θα έλεγα πως ένα τέταρτο πρόγραμμα είναι σχεδόν βέβαιο για την Ελλάδα. Ιδανικά, ένα τέτοιο πρόγραμμα θα εστιάσει σε νέους όρους και εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, με στόχο να οδηγήσει σε μια σταδιακή ελάφρυνση του χρέους και τελικώς στην επάνοδο της χώρας στις αγορές.
