Ροή
Την χορήγηση σύνταξης χηρείας και στα πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, ανεξαρτήτως φύλου, προβλέπει Κοινή Υπουργική Απόφαση που περιγράφει τους ενιαίους κανόνες και τις προϋποθέσεις που ισχύουν για μεταβίβαση σύνταξης λόγω θανάτου συνταξιούχου, ή εν ενεργεία υπαλλήλου-λειτουργού του Δημοσίου, καθώς και στρατιωτικού, εφόσον ο θάνατος επήλθε μετά τις 13 Μαίου 2016.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο και με βάση τις διατάξεις του άρθρου 16, προβλέπεται ότι τα πρόσωπα που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης με βάση τις διατάξεις του ν. 4356/2015, εξομοιώνονται, ανεξάρτητα από το φύλο τους, πλήρως με τους εγγάμους, ως προς κάθε κοινωνικοασφαλιστικό δικαίωμα, παροχή, υποχρέωση ή περιορισμό , σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4387/2016 ή της εν γένει κοινωνικοασφαλιστικής και προνοιακής νομοθεσίας.
Υπογραμμίζεται ότι για τη χορήγηση σύνταξης λόγω θανάτου θα πρέπει ο επιζών σύζυγος να έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, καθώς αν είναι νεότερος η σύνταξη χορηγείται για μία τριετία και έπειτα διακόπτεται. Εάν κατά τη διάρκεια της τριετίας ο δικαιούχος συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, η σύνταξη διακόπτεται, αλλά επαναχορηγείται μόλις συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας του. Εάν με τη συμπλήρωση της τριετίας, ο δικαιούχος είναι μικρότερος από 55 ετών, τότε η σύνταξη διακόπτεται οριστικά.
Μοναδική περίπτωση, η σύνταξη θανάτου να συνεχίσει να καταβάλλεται χωρίς να ισχύουν τα παραπάνω όρια ηλικίας, είναι ο επιζών να είναι ανίκανος για βιοποριστική εργασία, ή η σύνταξη να χορηγείται στα τέκνα του θανόντος, τα οποία κατά την απώλειά του ήταν κάτω των 18 ετών ή κάτω των 24 ετών και σπούδαζαν, ή κατά τη χρονική στιγμή του θανάτου, κρίθηκαν ανίκανα για βιοποριστική εργασία.
Για παράδειγμα, ασφαλισμένος με 40 έτη ασφάλισης, αποβιώνει την 13/5/2016, καταλείποντας επιζώσα σύζυγο ηλικίας 53 ετών (χωρίς τέκνα). Η σύζυγος δικαιούται σύνταξης λόγω θανάτου, δεδομένου ότι ο θανών κατά την ημερομηνία θανάτου είχε συμπληρώσει τις χρονικές προϋποθέσεις για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος. Η επιζώσα σύζυγος κατά την ημερομηνία θανάτου του ασφαλισμένου δεν έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας, οπότε λαμβάνει σύνταξη λόγω θανάτου για μία τριετία.
Κατά τη διάρκεια της τριετίας, όμως, συμπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας, οπότε η σύνταξη λόγω θανάτου διακόπτεται μετά τη συμπλήρωση της τριετίας και επαναχορηγείται με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας της. Εάν, όμως, μετά τη λήξη της τριετίας υπάρχει τέκνο το οποίο δικαιούται σύνταξης λόγω θανάτου, η επιζώσα σύζυγος συνεχίζει να λαμβάνει τη σύνταξη και μετά την τριετία και μέχρι να διακοπεί η συνταξιοδότηση του τέκνου (λόγω συμπλήρωσης του 18ου ή του 24ου έτους της ηλικίας, εφόσον στη δεύτερη περίπτωση σπουδάζει), οπότε και διακόπτεται η καταβολή της σύνταξης, η οποία επαναχορηγείται στο 67ο έτος της ηλικίας της.
Στην εγκύκλιο, τονίζεται ότι ο δικαιούχος σύνταξης θανάτου λαμβάνει το σύνολο της σύνταξης για μία τριετία και στη συνέχεια το 50% αυτής, εάν ο επιζών σύζυγος εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε άλλη πηγή.
Ειδικά όμως για περιπτώσεις που ο γάμος τελέστηκε μετά τη χορήγηση της σύνταξης και η διαφορά ηλικίας μεταξύ των συζύγων είναι άνω των 10 ετών, η σύνταξη θανάτου είναι ακόμα μικρότερη.
Επισημαίνεται ότι οι νέες διατάξεις αφορούν θανάτους που προκλήθηκαν μετά την 13η Μαΐου 2016 (οπότε ψηφίστηκε ο νέος ασφαλιστικός νόμος), καθώς εάν έχει ξεκινήσει η καταβολή της σύνταξης πριν απο την ημερομηνία αυτή, διατηρείται ως έχει.
Σύζυγοι που έχουν πάρει διαζύγιο
Για τον διαζευγμένο σύζυγο ισχύουν οι ίδιες ηλικιακές προϋποθέσεις χορήγησης της σύνταξης με αυτές του επιζώντος συζύγου, με τις εξής ωστόσο πρόσθετες προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να πληρούνται αθροιστικά:
- ο πρώην σύζυγος, κατά τη στιγμή του θανάτου να κατέβαλλε ή να υποχρεούτο να καταβάλει στον/στην διαζευγμένο/η σύζυγο διατροφή που είχε καθοριστεί είτε με δικαστική απόφαση είτε με μεταξύ τους σύμβαση,
- να είχαν συμπληρωθεί 10 χρόνια έγγαμου βίου, μέχρι τη λύση με αμετάκλητη δικαστική απόφαση του γάμου,
- το διαζύγιο να μην οφείλεται σε ισχυρό κλονισμό της έγγαμης συμβίωσης με υπαιτιότητα του αιτούντος τη σύνταξη ,
- το μέσο μηνιαίο ατομικό φορολογητέο εισόδημα του διαζευγμένου συζύγου να μην υπερβαίνει το διπλάσιο του ποσού του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων (αρ. 93 παρ. 4 του νόμου), ήτοι τα 720 ευρώ, και
- να μην έχει τελεστεί άλλος γάμος ή να έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης. Συνεπώς, στους διαζευγμένους συζύγους που πληρούν τα πρόσθετα κριτήρια εφαρμόζονται κατ' αντιστοιχία οι ρυθμίσεις που προβλέπονται για τους επιζώντες συζύγους (χορήγηση σύνταξης λόγω θανάτου εφόσον έχει συμπληρωθεί το 55ο έτος της ηλικίας, συνταξιοδότηση για μία τριετία, διακοπή και επαναχορήγηση με τη συμπλήρωση του 67ου έτους ή οριστική διακοπή συνταξιοδότησης).
