Ροή
Τη συμμετοχή τους στα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους με την ανταλλαγή των ομολόγων EFSF που έχουν στην κατοχή τους, θα εγκρίνουν οι τραπεζικές διοικήσεις στο διάστημα 18 - 20 Ιανουαρίου.
Η διαδικασία που έχει σχεδιαστεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ευνοεί τις ελληνικές τράπεζες, μεταφέροντας στο Ελληνικό Δημόσιο το βάρος που θα έπρεπε να επωμιστούν αυτές από τη διαδικασία.
Στη βάση του σχεδίου του ESM τα ομολόγα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (European Financial Stability Facility - EFSF) που διαθέτουν σήμερα οι ελληνικές τράπεζες ύψους περίπου 30 δισ. ευρώ θα ανταλλαγούν με 30ετή ομόλογα του ESM. Αυτή η ανταλλαγή εκτιμάται πως θα περικόψει το χρέος κατά 7,1% του ΑΕΠ έως το 2060.
Βάσει της διαδικασίας που προτείνεται κάθε μήνα οι τράπεζες θα ανταλλάσσουν ένα ποσό ομολόγων EFSF με 30ετή ομόλογα του ESM. Τα νέα ομόλογα θα είναι επιλέξιμα για συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και οι τράπεζες θα μπορούν να τα πωλήσουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως κάνουν σήμερα με τους τίτλους του EFSF. Ωστόσο, εάν το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ολοκληρωθεί και τα πιστωτικά ιδρύματα βρεθούν να έχουν ομόλογα ESM που δεν μπορεί να τα πάρει η ΕΚΤ, τότε ο ESM θα τους τα αγοράσει δίνοντας μετρητά.
Στη σημείο αυτό η πρόταση του ESM αναφέρει πως «οποιοδήποτε κόστος αυτής της ανταλλαγής ομολόγων μπορεί να επιμεριστεί άμεσα στην Ελλάδα χωρίς να επηρεάζει τους άλλους δικαιούχους» και πως «τυχόν δαπάνες που αφορούν στην ανταλλαγή αναγνωρίζονται με σαφήνεια και θα πρέπει να βαρύνουν το Ελληνικό Δημόσιο».
Αλλά σε τι αναφέρεται ο ESM όταν μιλάει για κόστη; Όταν τα ομόλογα EFSF είχαν δοθεί στις ελληνικές τράπεζες στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης του 2013 αυτές τα αποτύπωσαν αρχικά στους ισολογισμούς στους στις αξίες κτήσης και όχι στο άρτιο (100%). Η τιμή των ομολόγων αυτών αυξήθηκε με την πάροδο των ετών και κάποιες τράπεζες – όχι όλες- τα εμφάνισαν εν συνεχεία στα κεφάλαια τους με τιμές αγοράς και όχι κτήσης (mark to market). Για παράδειγμα το ομόλογο EFSF έκδοσης 19/04/2012 και ωρίμανσης στις 19/04/2018 όταν το έλαβαν οι τράπεζες είχε τιμή 100,3 (το άρτιο είναι το 100). Το Μάρτιο του 2015 αυτό το ομόλογο βρέθηκε να έχει τιμή 103,94 και σήμερα έχει τιμή 102.
Όπως προαναφέρθηκε κάποιες τράπεζες δεν αρκέσθηκαν στο να εγγράψουν μια και καλή στα βιβλία τους την τιμή εισαγωγής του ομολόγου (σ.σ.100,3) και το ανατιμολογούσαν βάσει των τιμών αγοράς, βελτιώνοντας αντίστοιχα την κεφαλαιακή τους θέση. Αν και την πρακτική αυτή την ακολούθησε μειοψηφικός αριθμός τραπεζών, αυτές ασκούσαν πιέσεις στις Κοινοτικές Υπηρεσίες και ειδικά στον ESM, ώστε τον «λογιστικό τους χειρισμό» να τον πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος.
Ο ESM δεν δέχθηκε τις αιτιάσεις των τραπεζών και επέβαλε στη διαδικασία ανταλλαγής ομολόγων που θα τρέχει μήνα με το μήνα να αποκτά τα ομόλογα του EFSF κυμαινομένου επιτοκίου στην τιμή που τα είχαν λάβει οι τράπεζες από το ΤΧΣ και όχι στην τρέχουσα τιμή που γράφει το χρηματιστηριακό ταμπλό. Δηλαδή σχηματικά, θα πάρει πίσω κάτι που έκανε 100, καταβάλλοντας 100,3. Αυτό το κόστος μεταξύ τιμής έκδοσης και τιμής αγοράς δεν θα το επωμιστούν οι τράπεζες, αλλά το Ελληνικό Δημόσιο. Κατά κάποιους υπολογισμούς το κόστος αυτό είναι περίπου 350 εκατ. ευρώ.
Το παράδοξο είναι πως κάποιες τράπεζες – η μειοψηφία- εμφανίσθηκαν να μην είναι ικανοποιημένες από την εξέλιξη αυτή διότι δεν καλύπτει τις «λογιστικές τρύπες» στα βιβλία τους. Αντιθέτως ζητούσαν μέχρι και προ ημερών επίμονα από τον ESM και την ΕΚΤ τα ομολόγα που διαθέτουν να ανταλλαγούν όχι στις τιμές κτήσης, αλλά στις τρέχουσες τιμές αγοράς. Δηλαδή σχηματικά ζητούσαν να πάρουν αντίτιμο 102 για κάτι που έκανε 100,3.
Στο σύνολο των ομολόγων του EFSF ύψους 42,7 δισ. ευρώ που δόθηκαν στις τράπεζες η διαφορά μεταξύ της τιμής απόκτησης των ομολόγων και της τρέχουσας τιμής ανέρχεται συνολικά σε 1 δισ. ευρώ. Αν εξαιρεθούν τα ομόλογα 9 δισ. ευρώ που έχουν πουλήσει ήδη οι τράπεζες στην ΕΚΤ, στα εναπομείναντα 33,7 δισ. ευρώ η διαφορά ανέρχεται σε 750 εκατ. ευρώ ( ήδη οι τράπεζες κατέγραψαν κέρδη άνω των 250 εκατ. ευρώ από την πώληση αυτή). Αυτά τα 750 εκατ. ευρώ – που προκλήθηκαν από το ράλι τιμών των ομολόγων του EFSF μεταξύ 2012 και 2016 - κάποιες τραπεζικές διοικήσεις ζητούσαν να τους τα πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος. Πιο απλά διεκδικούσαν 400 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα ο ESM ήταν διατεθειμένος να τους επιστρέψει το Ελληνικό Δημόσιο.
Αυτή η αξίωση μερίδας των τραπεζών δεν έγινε αποδεκτή.
