Ροή
Φιγουράρει στα πρωτοσέλιδα εδώ και αρκετούς μήνες ως ο μεγάλος «ασθενής» του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Για πολλούς είναι ικανή να πυροδοτήσει την επόμενη τραπεζική κρίση στην Ευρώπη.
Ο λόγος για την ιταλική τράπεζα Monte dei Paschi di Siena, η τύχη της οποίας φαίνεται πως στην τρέχουσα συγκυρία θα καθορίσει, εν πολλοίς, την επόμενη μέρα όχι μόνο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος και της ιταλικής οικονομίας, αλλά και το σύνολο της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Ποια είναι η Monte dei Paschi di Siena και γιατί είναι τόσο σημαντική;
Πρόκειται για την αρχαιότερη τράπεζα του πλανήτη και την τρίτη μεγαλύτερη της Ιταλίας. Μόλις τον περασμένο Ιούλιο η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (European Banking Authority, EBA) προειδοποίησε πως η ιταλική τράπεζα θα δυσκολευθεί περισσότερο από κάθε άλλο πιστωτικό ίδρυμα να επιτύχει εξυγίανση του ισολογισμού της, λόγω του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων που φέρει στα χαρτοφυλάκιά της και τα οποία, βάσει των τελευταίων στοιχείων, ανέρχονται στα 28 δισ. ευρώ. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια για το σύνολο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος φτάνουν στο ποσό – μαμούθ των 360 δισ. ευρώ, ήτοι στο 20% περίπου του ιταλικού ΑΕΠ. Τη δεινή θέση στην οποία έχει περιέλθει η Monte dei Paschi di Siena επιβεβαιώνουν οι αριθμοί. Η μετοχή της έχει χάσει το 84% της αξίας της το τελευταίο έτος, ενώ αυτή τη στιγμή η χρηματιστηριακή αξία της τράπεζας δεν ξεπερνά τα 570 εκατ. ευρώ.
Τι επιδείνωσε την κατάσταση;
Η αδυναμία της ιταλικής τράπεζας και οι φόβοι που γεννά για το σύνολο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτός ήταν και ο λόγος που από τον περασμένο Νοέμβριο, η τράπεζα αποφάσισε πως σχεδιάζει να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, προκειμένου να αντλήσει «φρέσκα» ιδιωτικά κεφάλαια ύψους 5 δισ. ευρώ και να ισχυροποιήσει την κεφαλαιακή της θέση. Κάθε σχέδιο όμως κινδυνεύει πλέον να ανατραπεί μετά τη σαρωτική επικράτηση του «όχι» στο ιταλικό δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση την περασμένη Κυριακή.
Γιατί η έκβαση του δημοψηφίσματος απειλεί την τύχη της Monte dei Paschi di Siena;
Το σκηνικό πολιτικής κρίσης που «στήνεται» στην Ιταλία, μετά και την παραίτηση του πρωθυπουργού, Matteo Renzi, είναι ικανό να πλήξει το επενδυτικό κλίμα και τελικά οι ιταλικές τράπεζες να μην κατορθώσουν να αντλήσουν φρέσκα κεφάλαια από ιδιώτες επενδυτές, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο δυσθεώρητο ύψος των «κόκκινων» δανείων που φέρουν στα χαρτοφυλάκιά τους. Αν αυτό συμβεί, τότε μπροστά στον εφιάλτη της κατάρρευσης, οι ιταλικές τράπεζες θα πρέπει να στραφούν στην κυβέρνηση, ζητώντας κρατική στήριξη. Κάτι το οποίο δεν είναι εφικτό, δεδομένου του υπέρογκου χρέους που «κουβαλά ήδη στις πλάτες του» το ιταλικό κράτος.
Πόσο πιθανή είναι η κρατική στήριξη;
Τα τελευταία 24ωρα, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και διοίκηση της τράπεζας βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού, καθώς, όλα δείχνουν, πως η χορήγηση κρατικής βοήθειας είναι αναπόφευκτη για τη γηραιότερη τράπεζα του πλανήτη.
Ποιο είναι το σχέδιο διάσωσης που εξετάζεται;
Πληροφορίες των τελευταίων ωρών επιβεβαιώνουν πως το σχέδιο διάσωσης της ιταλικής τράπεζας θα περιλαμβάνει κρατική στήριξη. Το ιταλικό δημόσιο εξετάζει το ενδεχόμενο αύξησης του μεριδίου του στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας, μέσω της αγοράς ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης και τη μετατροπή τους σε μετοχές. Ειδικότερα, το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών φέρεται πως εξετάζει τη συμμετοχή του στην αύξηση κεφαλαίου της τράπεζας, με το ποσό των 2 δισ. ευρώ και την παράλληλη προστασία 40.000 μικροομολογιούχων από ενδεχόμενο «κούρεμα».
Σημειώνεται ότι το ποσοστό του ιταλικού δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας ανέρχεται, αυτή τη στιγμή, στο 4%, ενώ μέσω των σχεδιαζόμενων αγορών ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης, η συμμετοχή του μπορεί να αυξηθεί μέχρι και το 40%.
Συγκεκριμένα, κατά τις ίδιες πληροφορίες, το ιταλικό υπουργείο Οικονομικών σκοπεύει να αγοράσει ομόλογα που κρατούνται από σχεδόν 40.000 επενδυτές λιανικής στην ονομαστική τους αξία. Με αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση θα διασφαλίσει ότι οι επενδυτές λιανικής δεν θα υποστούν ζημιές στη διάσωση της τράπεζας, απομακρύνοντας τον κίνδυνο bank run που θα μπορούσε να προκαλέσει μια ευρύτερη τραπεζική κρίση.
Η Ρώμη ελπίζει πως η κίνηση για συμμετοχή 2 δισ. ευρώ από την κυβέρνηση, εκτός του 1 δισ. ευρώ που αναμένεται να αντλήσει από την ανταλλαγή ομολόγων με θεσμικούς επενδυτές, θα μπορούσε να πείσει τους ιδιώτες επενδυτές να καλύψουν τα 2 δισ. ευρώ που υπολείπονται.
Πληροφορίες, κυριολεκτικά της ύστατης στιγμής, αναφέρουν πως, προκειμένου να διασφαλιστεί περισσότερος χρόνος για τον σχεδιασμό του πακέτου διάσωσης της τράπεζας, η διοίκηση της Banca Monte dei Paschi di Siena ζήτησε από την ΕΚΤ προθεσμία ως τις 20 Ιανουαρίου. Η διοίκηση της ιταλικής τράπεζας ζητά περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθούν επιτυχώς και αποτελεσματικά οι διαδικασίες που αφορούν στο σχέδιο διάσωσής της.
Υπάρχει κίνδυνος ντόμινο;
Οι πρώτες μέρες – της μετά το δημοψήφισμα εποχής – βρίσκουν την ιταλική οικονομία σε ακόμη πιο αβέβαιη κατάσταση, καθώς τα σχέδια για κρατική στήριξη της Monte dei Paschi αναμένεται, κατά πολλούς, να ανοίξουν τον Ασκό του Αιόλου των κρατικών διασώσεων στη γειτονική χώρα. Εάν μια προς μια οι ιταλικές τράπεζες στραφούν στο κράτος για χορήγηση έκτακτης ρευστότητας, τότε το ντόμινο θα λάβει τέτοιες διαστάσεις, ικανές να απειλήσουν με κατάρρευση την ίδια την οικονομία της χώρας.
Πως θα μπορούσε να εξελιχθεί το ντόμινο;
Εάν η Monte dei Paschi λάβει κρατική στήριξη, αυτόματα η κατάσταση θα επιδεινωθεί και η προσοχή θα στραφεί στη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, τη Unicredit, για την οποία το πακέτο διάσωσης που θα απαιτηθεί, δύναται να φτάσει ως και τα 13 δισ. ευρώ. H Unicredit ανακοίνωσε πως βρίσκεται σε συζητήσεις με τη γαλλική Amundi, προκειμένου να πουλήσει περιουσιακά της στοιχεία ύψους 3 δισ. ευρώ, στο πλαίσιο εφαρμογής ενός ευρύτερου σχεδίου αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσής της.
Εάν η κρίση επεκταθεί στο σύνολο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος, τότε για τη διάσωσή του θα απαιτηθεί ποσό – μαμούθ ως και 52 δισ. ευρώ.
Τι ανησυχεί τους αναλυτές και τι προβλέπουν;
«Η συντριπτική νίκη του όχι στο δημοψήφισμα πλήττει την εμπιστοσύνη προς το ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Η αύξηση της αβεβαιότητας είναι γεγονός», σχολιάζουν οι αναλυτές της UBS.
«Η έκβαση του ιταλικού δημοψηφίσματος είναι αρνητική για τον τραπεζικό κλάδο της χώρας», προειδοποιούν από την πλευρά τους και οι αναλυτές της Deutsche Bank, προβλέποντας πως οι ιταλικές τράπεζες θα υπό-αποδώσουν βραχυπρόθεσμα έναντι των άλλων ευρωπαϊκών τραπεζών.
«Οι ιταλικές τράπεζες είναι οι πρώτες που κινδυνεύουν από την έκβαση του ιταλικού δημοψηφίσματος», εκτιμά και ο Neil Wilson, στρατηγικός αναλυτής της Spreadex. «Η πιθανότητα οι ιταλικές τράπεζες να χρειαστούν κρατική στήριξη αυξάνεται, καθώς θα πρέπει να αποφευχθεί ο κίνδυνος μετάδοσης στο υπόλοιπο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα», τονίζει.
«Απαιτείται ένα ριζοσπαστικό σχέδιο αναδιάρθρωσης των ιταλικών τραπεζών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα», σημειώνει ο Claudio Scardovi, γενικός διευθυντής της AlixPartners, κάνοντας λόγο για την ανάγκη είτε κρατικής στήριξης, είτε ακόμη και ενός νέου γύρου εξαγορών και συγχωνεύσεων στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα.
