Ροή
Ο Σίτο Βερακρουζ ζει στο κέντρο του Άμστερνταμ. Πριν από μερικά χρόνια, νοίκιασε, γεμάτος ενθουσιασμό, ένα δωμάτιο μέσω της Airbnb. «Στην αρχή σκέφτηκα ότι ήταν μια μεγάλη ιδέα», θυμάται. Σήμερα βέβαια συνειδητοποιώ ότι υπάρχουν παρενέργειες που δεν προβλέψαμε. Η Airbnb μπορεί να μετατραπεί σε απειλή για τις πόλεις».
Ο
Βερακρουζ, ως αστικός σχεδιαστής, παρατηρεί καθημερινά πως ο μεγάλος αριθμός των διαμερισμάτων που ενοικιάζονται μέσω Airbnb και αντίστοιχων διαδικτυακών τόπων για βραχυπρόθεσμη ενοικίαση, έλκει όλο και περισσότερους τουρίστες στο κέντρο του Αμστερνταμ κι αυτό δεν είναι τόσο θετικό όσο ακούγεται. Πέρα από τον εκνευρισμό που μπορούν να δημιουργήσουν οι θορυβώδης party animal τουρίστες στους μονιμους κατοίκους καταγράφονται κι άλλες αρνητικές επιπτώσεις. Λιγοστά διαθέσιμα σπίτια για ντόπιους και φοιτητές, δραματική αύξηση των τιμών ενοικίασης κατοικιών, αλλοίωση της τοπικής φυσιογνωμίας των πόλεων αφού οι επιχειρήσεις της γειτονιάς που δημιουργούν δεσμούς με τους μόνιμους κατοίκους αντικαθίστανται από επιχειρήσεις που επικεντρώνονται αποκλειστικά στους τουρίστες.
Αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις έδωσαν το έναυσμα στον Βερακρούζ να δημιουργήσει το αντίπαλο δέος της Airbnb με στόχο μια πιο δίκαιη και κοινωνικά βιώσιμη πλατφόρμα διαμοιρασμού. Το όνομά της Fairbnb και ιδρυτικά της μέλη ακτιβιστές, προγραμματιστές και ερευνητές, οι οποίοι επιχειρούν να απαντήσουν στις αρνητικές επιπτώσεις του ανεξέλεγκτου τουρισμού με μία πλατφόρμα ενοικίασης ακινήτων που θα σέβεται τους κατοίκους και τις τοπικές κοινωνίες. Γι αυτό το λόγο και στην νέα πλατφόρμα ενοικίασης μικρής διάρκειας που θα είναι ευεργετική για την πόλη - οι οικοδεσπότες θα ενεργά μέλη της κάθε περιοχής.
Το δίκτυο των συνεργατών της Fairbnb αυτή τη στιγμή εκτείνεται στις ΗΠΑ, το Μεξικό, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ολλανδία και στη χώρα μας. Σε όλες δε τις περιοχές πιχειρεί να αναπτύξει μια ευρεία συζήτηση για τον τουρισμό που θέλει κάθε περιοχή.
Στη χώρα μας η συγκεκριμένη πρωτοβουλία παρουσιάστηκε μόλις την περασμένη Παρασκευή με τον εκπρόσωπο της Fairbnb Αλεσάντρο Λάτελα να τονίζει πως «πρέπει να δούμε τον τουρισμό σε τοπικό επίπεδο και αυτό που επιχειρούμε να κάνουμε είναι ένα συνεταιρισμό, όπου οι χρήστες της πλατφόρμας και οι γείτονες θα συναποφασίζουν».
Όπως διευκρινίστηκε στόχος της Fairbnb είναι η μετάβαση από ένα παθητικό μοντέλο αύξησης εισοδήματος, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει ανισότητες, σε ένα νέο μοντέλο συνεργατικής οικονομίας, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό όπως σημείωσε ο κ. Λάτελα.
«Ακόμα και οι οικοδεσπότες της Airbnb ενδιαφέρονται να αλλάξουν το συγκεκριμένο μοντέλο κατανοώντας πια ότι η υπάρχουσα κατάσταση δημιουργεί προβλήματα ακόμα και στους ίδιους».
Η πλατφόρμα βέβαια της πιο δίκαιης ενοικίασης δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί. Είναι το επόμενο βήμα που θα υλοποιήσουν τα ιδρυτικά της μέλη το οποίο θα βασίζεται σε τέσσερις άξονες.
Αρχικά θα δίνει βαρύτητα στη συλλογική ιδιοκτησία, οπότε δεν θα ανήκει σε απρόσωπους επενδυτές, αλλά σε όσους τη χρησιμοποιούν και επηρεάζονται από τη χρήση της (οικοδεσπότες, επισκέπτες, γείτονες). Επιπλέον θα κρατάει τα κέρδη στις κοινότητες επανεπενδύοντάς τα σε κοινωνικά τοπικά πρότζεκτ με στόχο την κοινωνική βιωσιμότητα.
Το πώς ένα πρόγραμμα ενοικίασης ακινήτων θα τρέξει στην κάθε γειτονιά θα είναι συλλογική απόφαση των μελών της τα οποία θα συνεργάζονται και με τις τοπικές αρχές για κανονισμούς που διαφυλάσσουν μια βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Τέλος η λειτουργία της θα εδράζεται στη διαφάνεια και στη λογοδοσία.
Το χρονοδιάγραμμα λειτουργίας της πλατφόρμας δεν έχει καθοριστεί ακόμα, σύμφωνα με τον κ Λατέλα, καθώς στόχος της πρωτοβουλίας είναι «να βρεθεί πρώτα η καλύτερη λύση για το πώς θα αλλάξει το μοντέλο του τουρισμού, αλλά και να ληφθούν σχόλια και προτάσεις σχετικά με αυτό. Χρειάζεται καιρός, καθώς για να βγει η πλατφόρμα θα πρέπει να βρούμε την ισορροπία που θα βοηθήσει να κρατήσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας», κατέληξε.
«Η πλατφόρμα θα εδράζεται στις αρχές μιας δίκαιης, μη-εξορυκτικής και συνεργατικής οικονομίας», τονίζει από πλευράς του ο κ. Βερακρούζ «με στόχο να ενθαρρύνει τους επισκέπτες να παραμείνουν σε περιοχές στις οποίες δεν θεωρούνται βάρος και τις οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν».
Να υπενθυμίσουμε ότι τα προβήματα που ανέδειξε η παγκόσμια άνοδος της Airbnb αποτελούν αντικείμενο συνεχούς συζήτησης στο Άμστερνταμ, από όπου και ξεκίνησε η Fairbnb ενώ έχουν απασχολήσει και άλλες μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο, όπως η Βενετία, η Βαρκελώνη και η Λισαβόνα, όπου η βραχυπρόθεσμη ενοικίαση ενός δωματίου ή ενός σπιτιού μέσω κάποιας πλατφόρμας διαμοιρασμού έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής και κερδοφόρα για τους οικοδεσπότες και ζημιογόνα για το κράτος.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μόνο στην περίπτωση του Άμστερνταμ, περίπου 22.000 δωμάτια και διαμερίσματα προσφέρονται προς ενοικίαση τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Στις πιο δημοφιλείς γειτονιές, δε, ένας στους έξι ιδιοκτήτες μοικιάζουν ένα δωμάτιο ή ένα διαμέρισμα μέσω της Airbnb.
Προσφάτως μάλιστα η τράπεζα ING ανέφερε σε μια έκθεση της ότι η Airbnb καθορίζει πλέον τις τιμές των ακινήτων, μιας και οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να πληρώσουν περισσότερα για ένα διαμέρισμα όταν μπορούν να βγάλουν κέρδος από αυτό νοικιάζοντάς το. Η τράπεζα μάλιστα χαρακτηρίζει τον παραπανω παράγοντα άκρως καθοριστικό για την μελλοντική διακύμανση της αγοράς ακινήτων.
Σύμφωνα με τον Πέτερ Μποελχάουερ, καθηγητή συστημάτων στέγασης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ντελφτ «όταν τόσα διαμερίσματα νοικιάζονται στους επισκέπτες, επηρεάζεται η διαθεσιμότητα των ακινήτων. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη στην αγορά κατοικιών κι αυτό σίγουρα δεν είναι καλό». Ο καθηγητής μάλιστα συμπληρώνει ότι οι δημοτικές αρχές καλοδέχονται την υπηρεσία αφού αναβαθμίζει την περιοχή συνειδητοποιώντας αργότερα την αλλοίωση της ταυτότητας που επιφέρει.
Κι ας μην ξεχνάμε ότι το Άμστερτνταμ από όπου και ξεκίνησε η Fairbnb είναι μια πόλη που έχει λάβει ορισμένα μέτρα για να αντιμετωπίσει τον αντίκτυπο της Airbnb στην αγορά των κατοικιών. Ήταν η πρώτη πόλη που υπεγραψε συμφωνία με την πολυεθνική, το 2014,για την καταβολή τουριστικών φόρων για την αφαίρεση περιοχών σύμφωνα με τις υποδείξεις του δημοτικού συμβουλίου μετά από αναρίθμητα παράπονα και καταγγελίες των μόνιμων κατοίκων, ενημέρωση των χρηστών για την ισχύουσα νομοθεσία – στην περίπτωση του Άμστερνταμ προβλέπεται πως τα διαμερίσματα δεν πρέπει να νοικιάζονται για περισσότερες από 60 ημέρες το χρόνο.
Ωστόσο βασικό αγκάθι στις σχέσεις της Airbnb με όσες πόλεις έχει ανοίξει διάλογο για να κάμψει τις αντιδράσεις ή και «πόλεμο» παραμένει η αποκάλυψη της ταυτότητας των οικοδεσποτών που δεν τηρούν τους κανόνες. Η εταιρεία εξακολουθεί να αρνείται να «καταδώσει» τους πράτυπους, όσους δηλαδή νοικιάζουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το προβλεπόμενο τα σπίτια τους – ισχυριζόμενη την προστασία της ιδιωτικής ζωής.
