Ροή
«Η Κομισιόν κάνει μια προσπάθεια να ξαναγράψει την ιστορία της Apple στην Ευρώπη» έγραψε στην επιστολή του ο Tim Cook, τονίζοντας πως δεν μπορεί η ΕΕ να γνωμοδοτεί για την αξίωση αναδρομικών φόρων, ύψους έως 13 δισ. ευρώ, από την Apple την ώρα που η ίδια η κυβέρνηση της Ιρλανδίας το αρνείται.
Πολλοί είναι εκείνοι που ισχυρίζονται πως η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανοίγει τον ασκό του Αιόλου και για άλλες επιχειρήσεις επί ευρωπαϊκού εδάφους που βρίσκονται υπό διερεύνηση, όπως η Amazon και τα McDonald’s, την ώρα που άλλοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το τι μπορεί να σημάνει μελλοντικά μια τέτοια απόφαση.
Τόσο η στάση της Ιρλανδικής κυβέρνησης όμως– η οποία διατείνεται πως δεν εκρεμμεί καμία καταβολή φορολογικών απαιτήσεων από την τεχνολογική εταιρεία γι’ αυτό και θα εφεσιβάλει την απόφαση – όσο και η άτεγκτη στάση της Κομισιόν – η οποία χαρακτηρίζει την πολιτική των φορολογικών πλεονεκτημάτων που υιοθέτησε το Δουβλίνο προκειμένου να προσελκύσει επενδύσεις «παράνομη κρατική βοήθεια» η οποία πλήττει τον ανταγωνισμό, προμηνύουν τριβές στο ευρωπαϊκό επιχειρείν και θεωρούνται προάγγελος αλλαγών με κατεύθυνση μια κοινή φορολογική πολιτική.
Κόλαφος για την Apple ή εντέλει την ίδια την Ιρλανδία η απόφαση της Κομισιόν;
Για χρόνια η Ιρλανδία διατείνεται πως δεν αποτελεί η χώρα φορολογικό παράδεισο των επιχειρήσεων. Παρόλα αυτά η ιρλανδική κυβέρνηση στη βάση νομοθετημάτων του 1991 και του 2007, επέτρεπε στις θυγατρικές της Apple να φορολογούνται με περίπου 1% επί των ετήσιων κερδών τους όταν ο φορολογικός συντελεστής για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις ήταν στο 12,5%, από τους χαμηλότερους δηλαδή των αναπτυγμένων χωρών. Την ίδια στιγμή η χώρα παρουσιαζόταν ιδιαιτέρως εξυπηρετική στις ανάγκες φορολογικού σχεδιασμού πολυεθνικών τέτοιου βεληνεκούς και με άλλους τρόπους.
Όπως επισημαίνει ο Daniel Cros από το Κέντρο Ερευνών Ευρωπαϊκής Πολιτικής «αν και κανονικά η απόφαση θα έπρεπε να εκλαμβάνεται ως δώρο κι όχι ως τιμωρία, η Ιρλανδία προχωρά σε έφεση σκεπτόμενη τι θα χάσει στο μέλλον. Η απόφαση της ΕΕ όχι μόνο θα πλήξει τη διεθνή φήμη της αλλά θα την καταστήσει λιγότερο ελκυστική σε άμεσες ξένες επενδύσεις».
Έναν ακόμα λόγο για την έφεση της Ιρλανδίας δίνει και ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, Tim Cook, στην απάντησή του στην Κομισιόν: «36 χρόνια πριν ο Steve Jobs αποφάσισε να ανοίξει ένα εργοστάσιο στο Κορκ της Ιρλανδίας, μια περιοχή που εκείνη την εποχή έπασχε απο υψηλή ανεργία και εξαιρετικά χαμηλές επενδύσεις, απασχολώντας 60 εργαζόμενους. Σήμερα στην Apple της Ιρλανδίας απασχολούνται 60.000 εργαζόμενοι εκτός από τους προγραμματιστές, κατασκευαστές και διανομείς που απασχολούνται σε όλη την Ευρώπη» ανέφερε χαρακτηριστικά τονίζοντας πως μια τέτοιου είδους απόφαση δεν πρόκειται να μην «λοξοδρομήσει» τις επενδύσεις της εταιρείας στην Ευρώπη.
Νίκος Βέης: Η Apple απορροφά τους κραδασμούς
Παρά την επιστολή του Tim Cook για την ιστορική απόφαση της Κομισιόν, την οποία θεωρεί ανυπόστατη ή και άδικη, η εταιρεία μοιάζει να παραμένει ανεπηρέαστη το ίδιο και η μετοχή της. Την ημέρα της ανακοίνωσης της απόφασης, κατέγραψε απώλειες της τάξης του 1% οι οποίες στα μέσα της συνεδρίασης περιορίστηκαν στο -0,5%.
Ο λόγος σύμφωνα με τον επικεφαλής Ξένων Αγορών της Ν. Χρυσοχοΐδης ΑΧΕΠΕΥ, Νίκο Βέη, είναι πως οι επενδυτές δίνουν περισσότερη βαρύτητα στην παρουσίαση της εταιρείας στις 7 Σεπτεμβρίου - όπου και αναμένεται να κυκλοφορήσει το νέο iPhone 7 – από ότι στην απόφαση της Κομισιόν.
Μιλώντας στο insider.gr ο κ. Βέης εξηγεί πως αν και το ποσό των 13 και πλέον δισ. ευρώ ακούγεται και είναι αστρονομικό ακόμα και για την Κομισιόν, για την εταιρεία αποτελεί το 2% με 3% της κεφαλαιοποίησής της, οπότε δεν αναμένεται να σηματοδοτήσει το τέλος της. «Ας μην ξεχνάμε πως τα ετήσια κέρδη της Apple φτάνουν τα 55 δισ. και έχει ταμείο πολύ περισσότερο από το πρόστιμο» συμπληρώνει.
«Θα μπορούσε να πει κανείς πως οι επενδυτές κρατούν στάση αναμονής έχοντας αναβάλει την αντίδρασή τους για αργότερα. Άλλωστε έχουμε δει παρόμοιες αντιδράσεις και στο παρελθόν. Και σε macro επίπεδο με το Brexit και σε micro επίπεδο με άλλες εταιρείες έχουμε δει πως το κλίμα αλλάζει όταν η εταιρεία καταφέρει να παρουσιάσει κάτι καλό».
Ένας ακόμα σημαντικός λόγος, σύμφωνα με τον κ. Βέη, που παρέμεινε ανεπηρέαστη η μετοχή είναι πως η απόφαση δεν έχει τελεσιδικήσει. «Από την μέχρι τώρα εμπειρία που έχουμε από αντίστοιχες δικαστικές διαμάχες η τελική απόφαση θα αργήσει τρία και τέσσερα χρόνια. Ίσως αν υπήρχε τελεσίδικη απόφαση να ήταν η αρχή μιας πτώσης. Τώρα όμως όχι. Αρχής γενομένης από την ημέρα της απόφασης και για 10 μέρες θα έχουμε ένα διάστημα που τα πράγματα θα είναι αίολα, μετά θα δούμε τι στάση θα έχουν κρατήσει οι επενδυτές, κατά πόσο θα αλλάξει το momentum και τι αποτελέσματα θα φέρει αυτό».
Όμως η απόφαση της Κομισιόν την οποία στήριξε στα αδικαιολόγητα φορολογικά πλεονεκτήματα που προσέφερε η χώρα, προμηνύει και κάτι πιο σημαντικό.
Σημειώνοντας ότι «η επιλεκτική αυτή μεταχείριση επέτρεψε στην Apple να καταβάλει εταιρικό φόρο με πραγματικό συντελεστή της τάξης του 1% επί των κερδών που πραγματοποίησε στην Ευρώπη το 2003, ο οποίος μειώθηκε στο 0,005 τοις εκατό το 2014» η Επιτροπή Ανταγωνισμού κάνει λόγο για παραβίαση των κανόνων της Ε.Ε. για τις κρατικές ενισχύσεις.
Πέννυ Κοντεογεώργου: Ανοίγει η κουβέντα για το φορολογικό καθεστώς
«Η απόφαση αυτή της Κομισιόν ανοίγει την κουβέντα του επαναπροσδιορισμού των κριτηρίων με τα οποία τα κράτη – μέλη της ΕΕ θα μπορούν να διαφοροποιούν το φορολογικό τους καθεστώς, δίνοντας προνόμια στους εγχώριες επενδυτές, ώστε να αποφεύγεται τυχόν καταστρατήγηση του ανταγωνισμού» αναφέρει στο insider.gr η δικηγόρος Πέννυ Κοντεογεώργου, IT και e-Business Law Specialist.
«Εάν η Ιρλανδία αναγκαστεί να αλλάξει το φορολογικό της καθεστώς, ενδεχομένως να πάψει να αποτελεί θέλγητρο για τεχνολογικές επιχειρήσεις. Το σίγουρο όμως είναι πως αν υπάρχει ασταθές φορολογικό καθεστώς στην Ευρώπη, κάθε εταιρεία που θα θέλει να επενδύσει στην Ευρώπη θα το σκέφτεται διπλά και τριπλά, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας του σήμερα, που το σκέφτεται πλέον πολλαπλά», καταλήγει.
Γεωργιάδου Αλεξάνδρα: Έρχονται έλεγχοι σε ένα μεγάλο μέρος των tax rulings
Η απόφαση της Κομισιόν δείχνει ξεκάθαρα ότι πλέον η Ε.Ε κινείται προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση: να ελέγξει ένα μεγάλο μέρος των tax rulings ώστε να διαπιστωθεί η συμβατότητά τους με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, υποστηρίζει η κ. Γεωργιάδου Αλεξάνδρα, Marketing & Communications Manager της KPMG.
Όπως εξηγεί «η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αποτελεί πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης άμεσα εφαρμοστέο στα Κράτη Μέλη της. Οι συγκεκριμένες διατάξεις προστατεύουν την ελεύθερη αγορά, απαγορεύοντας την παροχή επιλεκτικών κρατικών ενισχύσεων σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Οι ενισχύσεις αυτές μπορεί να έχουν οποιαδήποτε μορφή – συμπεριλαμβανομένου του tax ruling – εφόσον συνιστούν οικονομικό πλεονέκτημα που βασίζεται σε κρατικούς πόρους (όπως πχ τα έσοδα από τη φορολογία) και έχουν ως αποτέλεσμα την προνομιακή μεταχείριση ορισμένων επιχειρήσεων και, περαιτέρω, τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης».
«Το καθεστώς των κρατικών ενισχύσεων είναι γνωστό σε όλα τα κράτη μέλη και η διαδικασία ελέγχου από τη Ευρωπαϊκή Επιτροπή (και ειδικότερα από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Επιτροπής) είναι διαρκής σε όλες τις εκφάνσεις της ελεύθερης αγοράς», επισημαίνει η κ. Γεωργιάδου.
«Συνεπώς, όταν ένα tax ruling συμφωνείται μεταξύ ενός Κράτους Μέλους της Ένωσης και μίας επιχείρησης, αυτό οφείλει να είναι σύμφωνο με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Εάν δεν είναι, τότε παραβιάζει τον κανόνα που επιβάλλουν οι σχετικές διατάξεις και ως εκ τούτου υφίσταται δυνατότητα να διαταχθεί από την Ε.Ε – σε περίπτωση ελέγχου – η ανάκτηση από το Κράτος Μέλος της παράνομης κρατικής ενίσχυσης, όπως στην περίπτωση της Apple».
Όπως γίνεται αντιληπτό, δηλαδή, η ύπαρξη των κανόνων κρατικών ενισχύσεων είναι εκείνη που προστατεύει την ομαλή λειτουργία της ελεύθερης αγοράς και την αρχή της ασφάλειας του δικαίου, διασφαλίζοντας ένα περιβάλλον ανόθευτου ανταγωνισμού. Συνεπώς, ένα tax ruling που δεν είναι ευθυγραμμισμένο με τις διατάξεις της ΣΛΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων πλήττει την ασφάλεια δικαίου, διότι παραβιάζει πρωτογενή κανόνα του ενωσιακού δικαίου, και όχι το αντίθετο.
Στο πλαίσιο του ελέγχου της Ε.Ε για την ύπαρξη κρατικών ενισχύσεων, από το 2013 η Επιτροπή διερευνά συνολικά τις πρακτικές αποφάσεων για τη χορήγηση tax ruling από τα Κράτη Μέλη. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος των tax rulings (αν όχι όλα) αναμένεται να ελεγχθούν για τη συμβατότητά τους με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων και η χθεσινή απόφαση της Commission δείχνει ξεκάθαρα ότι πλέον η Ε.Ε κινείται προς αυτή την κατεύθυνση» καταλήγει.
Νίκος Χαριτάκης: Το «πρόβλημα» μπορεί να γίνει κι ελληνικό
Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο κ. Νίκος Χαριτάκης, επίκουρος καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σύμφωνα με τον κ. Χαριτάκη η απόφαση φέρνει στο προσκήνιο το πρόβλημα του φορολογικού ανταγωνισμού ενώ αναμένεται να υπάρξει πρόβλημα και με άλλες χώρες -ανάμεσά τους και η Ελλάδα - που εφαρμόζουν ειδικά φορολογικα καθεστώτα σε συγκεκριμένους επιχειρηματικούς κλάδους.
«Μια τέτοια απόφαση, αν τελεσιδικήσει, θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα και στην Ελλάδα μελλοντικά και μάλιστα σε έναν κλάδο ο οποίος στηρίζει την οικονομία της χώρας, την ποντοπόρο ναυτιλία. Το θέμα της Apple, στην ουσία, αποτελεί μια παρέμβαση της Ευρώπης σε κάποιες χώρες που έχουν δημιουργήσει στρέβλωση στον ανταγωνισμό δίνοντας εμμέσως την κρατική ενίσχυση σε κάποιους συγκεκριμένους επιχειρηματικού κλάδους. Εκεί θα υπάρξει μεγάλο πρόβλημα ακόμα και για την χώρα μας, στο μέτωπο της ποντοπόρου ναυτιλίας το οποίο είναι ανοιχτό».
Ο καθηγητής Οικονομικών τονίζει ότι πρόκειται για «ένα μεγάλο θέμα που έχουμε κρύψει κάτω από το στρώμα και για το οποίο η κυβέρνηση θα πρέπει να πάρει έγκαιρα θέση».
«Ας μην ξεχνάμε πως στην περίπτωση της Apple o ανταγωνισμός δεν είναι εσωτερικός, δεν είναι τόσο ισχυρός στην Ευρώπη αλλά αφορά κυρίως άλλες αμερικάνικες, ιαπωνικές ή κορεάτικες εταιρείες. Στην ποντοπόρο ναυτιλία, αντιθέτως, ο ανταγωνισμός ιδιαίτερα με τη γερμανική ποντοπόρο ναυτιλία είναι πάρα πολύ σκληρός, έτσι θα μπορούσε να αποβεί σκληρή και μια μελλοντική απόφαση» καταλήγει.
Οι δύο επόμενες ηχηρές περιπτώσεις
Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως η Κομισιόν ήδη ερευνά δύο αντίστοιχες υποθέσεις. McDonald’s και Amazon ερευνούνται για τους φορολογικούς διακανονισμούς που έχουν συνάψει με την κυβέρνηση του Λουξεμβούργου ώστε να διαπιστωθεί αν επωφελήθηκαν έναντι του ανταγωνισμού.
Στην περίπτωση των McDonald 's, η επίτροπος της Ένωσης για την αντιμονοπωλιακή πολιτική, Margrethe Vestager ανέφερε ότι εξετάζει μια απόφαση του 2009 σε μια θυγατρική της εταιρείας στο Λουξεμβούργο η οποία είχε ως αποτέλεσμα η αλυσίδα fast-food «να μην πληρώνει κανένα φόρο ούτε στην Ευρώπη αλλά ούτε και στις ΗΠΑ». Να σημειώσουμε πως η θυγατρική που εισπράττει τα κέρδη από τα καταστήματα franchise Ευρώπης και Ρωσίας κατέγραψε κέρδη άνω των 250 εκατ ευρώ μονο το 2013.
Για την περίπτωση της Amazon, η απόφαση για το ειδικό φορολογικό καθεστώς χρονολογείται από το 2003 και ισχύει για μια θυγατρική της εταιρείας με έδρα το Λουξεμβούργο την Amazon Sàrl ΕΕ. Οι ερευνητές ανέφεραν 2014 ότι «το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών κερδών της Amazon δρομολογούνταν μέσω της συγκεκριμένης θυγατρικής και ότι τα κέρδη αυτής δεν φορολογούνται στο Λουξεμβούργο».
Το σίγουρο είναι πως η περίπτωση της Apple uα απασχολήσει για αρκετό καιρό ακόμη νομικούς και δικαστήρια καθώς ο κολοσσός θα εξαντλήσει φυσικά όλα τα νομικά περιθώρια, ενώ είναι πιθανό το ζήτημα θα φτάσει και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο. Αυτό που μένει να διαπιστωθεί είναι ποιοι θα ακολουθήσουν κι αν η εισαγωγή ενός κοινού ευρωπαϊκού φορολογικού συστήματος αποτελεί πράγματι στόχο της Κομισιόν.
