Ροή
Τα «καπέλα» είναι η γνωστή –αν και αντιπαθής– σε όλους μας τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζουν οι εταιρείες σε περιόδους αυξημένης ζήτησης. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η διπλή ταρίφα στα ταξί το βράδυ ή η αυτόματη αναπροσαρμογή των διοδίων που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες για να ρυθμίζεται η κυκλοφορία στιις ημέρες και ώρες αυξημένης κυκλοφορίας.
Για τους καταναλωτές, η πολιτική έκτακτων ανατιμήσεων (surge pricing) είναι «κόκκινο πανί» και δεν είναι λίγες οι φορές που ανάλογες πρακτικές έχουν προκαλέσει γενική κατακραυγή, όπως μετά τη χιονοθύελλα που παρέλυσε τη Νέα Υόρκη το 2013 και είχε σαν αποτέλεσμα να διπλασιαστούν ή ακόμη και να τριπλασιαστούν οι ταρίφες τις ημέρες εκείνες. Πολλά δημόσια πρόσωπα είχαν ξεκινήσει τότε εκστρατεία στα κοινωνικά δίκτυα ενάντια στα «καπέλα» των ταξί –μια πολιτική που έχουν καταδικάσει και πολλές τοπικές αυτοδιοικήσεις, μεταξύ άλλων και το Δελχί.
Για τις επιχειρήσεις, όμως, οι ανατιμήσεις είναι ο μόνος τρόπος να εξισορροπήσουν προσφορά και ζήτηση. Μια από αυτές είναι και η Uber, η οποία εφαρμόζει διαφορετικές χρεώσεις ανάλογα με την ώρα της ημέρας και της ζήτηση. Σύμφωνα με τον Jeff Schneider, στέλεχος της εταιρείας με ειδικότητα στη μηχανική μάθηση, η εταιρεία ενδιαφέρεται να αναπτύξει συστήματα που θα ρυθμίζουν την κατανομή των ταξί, όχι στην τιμή, αλλά στην τεχνολογία. Ακόμη και αν η επιστράτευση της τεχνολογίας δεν αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, θα αποτελεί ένα ισχυρό επιχείρημα για να μην ασχολούνται οι τοπικές αυτοδιοικήσεις με τη ρύθμιση ή την απαγόρευση των «καπέλων».
Όσο αντιδημοφιλείς και αν είναι, οι πολιτικές «double dot (διπλής ταρίφας)» είναι εξαιρετικές αποτελεσματικές στη ρύθμιση της ζήτησης σε συνθήκες αυξημένης πίεσης. Όταν η Uber βομβαρδίζεται από κλήσεις ξαφνικά σε μια συγκεκριμένη περιοχή –λόγω ενός αγώνα, για παράδειγμα, οι χρήστες που καλούν ταξί μέσω του κινητού ειδοποιούνται ότι λόγω αυξημένης ζήτησης ισχύουν υψηλότερες τιμές, ακόμη και πολλαπλάσιες της κανονικής. Έτσι, τα διαθέσιμα ταξί διατίθενται σε όσους έχουν την πρόθεση να πληρώσουν υψηλότερα κόμιστρα, συνήθως σε αυτούς που έχουν περισσότερα χρήματα -αλλά και σε όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Μπορεί να φαίνεται ανήθικο να εκμεταλλεύεσαι τους καταναλωτές που δεν έχουν εναλλακτικές, αλλά από την άλλη, του δίνεις τη δυνατότητα να εξυπηρετηθεί όταν επείγεται –έστω και αν χρειαστεί να πληρώσει ακριβότερα την υπηρεσία. Επιπλέον, η Uber μοιράζεται τα επιπλέον χρήματα που κερδίζει με τους οδηγούς, δίνοντάς τους έτσι κίνητρο να κινούνται σε περιοχές υψηλής ζήτησης για αποφόρτιση της κατάστασης.
Η επιτυχία αυτής της πρακτικής αποδεικνύεται μέσα από τη σύγκριση δύο διαφορετικών περιστατικών. Τον Μάρτιο του 2015, μόλις ολοκληρώθηκε η sold-out συναυλία της Ariana Grande σε ένα στάδιο στο κέντρο του Μανχάταν, οι χρήστες που μπήκαν στην εφαρμογή της Uber τετραπλασιάστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά. Τότε ενεργοποιήθηκε ο αλγόριθμος της εταιρείας που εμφάνιζε στους χρήστες το μήνυμα ότι εφαρμόζεται πολιτική ανατίμησης. Το αποτέλεσμα ήταν ο χρόνος αναμονής για ταξί να αυξηθεί οριακά ενώ το ποσοστό εκπλήρωσης –σε ποιο ποσοστό ικανοποιήθηκαν οι κλήσεις– δεν έπεσε ποτέ κάτω από το 100%.
Αντιθέτως, την Πρωτοχρονιά του 2014 που ο αλγόριθμος της Uber «έπεσε» για 26 ολόκληρα λεπτά , ακολούθησε το χάος: ο χρόνος αναμονής αυξήθηκε από τα 2 λεπτά στα 8 λεπτά, ενώ το ποσοστό εκπλήρωσης βυθίστηκε στο 25% (βλ. γράφημα). Η σύγκριση των δύο αυτών παραδειγμάτων αποδεικνύει τη δύναμη της πολιτικής έκτακτων ανατιμήσεων. Πλέον, ο αλγόριθμος δεν είναι το ίδιο απαραίτητος, καθώς οι οδηγοί της Uber έχουν εκπαιδευτεί και συρρέουν από μόνη τους στα σημεία υψηλής ζήτησης, αξιοποιώντας τα οφέλη από τις αυξημένες τιμές.
Στόχος της Uber, τώρα, είναι να αναπτύξει εκείνα τα εργαλεία, τα οποία με τη βοήθεια της μηχανικής μάθησης θα «εκπαιδεύουν» το σύστημα ώστε να γνωρίζει από πριν πότε αναμένεται έκρηξη της ζήτησης και σε ποιο σημείο της κάθε πόλης, ώστε να μην χρειάζεται το αλγόριθμος να ανιχνεύσει εκτίναξη των κλήσεων για να αναπροσαρμόσει τις τιμές, ούτε να πρέπει οι οδηγοί να ψάχνουν τα προγράμματα των αγώνων και των συναυλιών.
Οι φιλοδοξίες της Uber για αυτοματισμό, βέβαια, δεν σταματούν εδώ: η εταιρεία έχει εξαγγείλει ότι μέσα στα επόμενα χρόνια σκοπεύει να αντικαταστήσει τους οδηγούς της με αυτοκινούμενα οχήματα.
