Ροή
Οι αγωγοί φυσικού αερίου δημιουργούν ένα νοερό «ενεργειακό στεφάνι» γύρω από την Ελλάδα ενώ σε εξέλιξη βρίσκονται έργα και διαπραγματεύσεις για μελλοντικά project στα οποία εμπλέκεται άμεσα η Ελλάδα. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ενεργειακού κλάδου διαδραματίζουν οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθώς η Ελλάδα μέχρι στιγμής καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες εξολοκλήρου από εισαγωγές και επομένως ενδεχόμενοι κλυδωνισμοί στους οποίους εμπλέκονται οι χώρες προμήθειας, μοιραία επηρεάζουν και την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας.
Η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί έναν ευαίσθητο τομέα ο οποίος συγχρονίζεται απόλυτα με φαινομενικά εξωγενείς παράγοντες. Ο κάθε εμπορικός πόλεμος επηρεάζει και τα έργα υποδομών και επομένως τους αγωγούς που έχουν προγραμματιστεί να κατασκευαστούν. Κατ' επέκταση, η ακύρωση ή η περαιτέρω καθυστέρηση κάποιων αγωγών κάθε άλλο παρά συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια η οποία επιτυγχάνεται μέσω της πολλαπλότητας των πηγών εφοδιασμού. Υπάρχουν αγωγοί των οποίων η υλοποίηση είναι σε εξέλιξη (Διαδριατικός αγωγός TAP, διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB), άλλοι οι οποίοι έχουν τεθεί υπό διαπραγμάτευση (αγωγός East Med), αγωγοί οι οποίοι ξαναμπήκαν πρόσφατα στην ενεργειακή ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης (αγωγός Ελλάδας-Σκοπίων) και αγωγοί οι οποίοι φαινομενικά δεν επηρεάζουν άμεσα τη χώρα μας (κάποιοι από αυτούς παραμένουν για την ώρα στα «χαρτιά») όπως είναι ο BRUA (η κατασκευή του οποίου εξαρτάται μάλλον από το αν θα γίνουν δύο άλλοι «πολύπαθοι» αγωγοί , ο TurkStream II και/ή του Nord Stream II).
Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, οι αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν, η απειλή για κυρώσεις κατά της Σαουδικής Αραβίας, το «όχι» των ΗΠΑ στους αγωγούς Turk Stream (ο οποίος θα μετέφερε ρωσικό αέριο στη Τουρκία και από εκεί στις γειτονικές της χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) και Nord Stream II (ο οποίος θα μετέφερε αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία) και ένα αμερικανικό στρατιωτικό πλήγμα το οποίο πλανάται σαν σύννεφο πάνω από τη Ρωσία, αποτελούν ορατές απειλές όχι μόνο για τα εμπλεκόμενα κράτη αλλά και για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
Η «παντοδυναμία» της Ρωσίας
Για την Ελλάδα, οι πηγές προέλευσης του φυσικού αερίου είναι η Ρωσία, η Αλγερία και το Αζερμπαϊτζάν. Η κόντρα μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας και η πιθανή πίεση από την πλευρά των ΗΠΑ προς άλλες χώρες να αποστασιοποιηθούν από τη Ρωσία (όπως έχει γίνει με τις αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν) θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα σε επιχειρήσεις όπως είναι η ΔΕΠΑ, η οποία εισάγει φυσικό αέριο στην Ελλάδα και προβαίνει σε επαναδιαπραγμάτευση των όρων συμβολαίων με τους Ρώσους. Με το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας, η Ρωσία θα μπορούσε να γίνει πιο «σφικτή» στους όρους πώλησης και απέναντι στους ιδιώτες (ελληνικές βιομηχανίες κλπ) στους οποίους όπως είναι γνωστό πουλά πλέον απευθείας αέριο.
Ομοίως, με την επιβολή των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, ισχυροποιείται η θέση της Ρωσίας, η οποία αυξάνει τις εξαγωγές της προς τα κράτη τα οποία καλούνται να συμμορφωθούν στις αμερικανικές επιταγές.
Οι ευαίσθητες ισορροπίες με τα Σκόπια και τη γειτονική Τουρκία
Ο αγωγός Ελλάδας-Σκοπίων ξαναμπήκε στην ενεργειακή ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης. Το έργο θα ξεκινά από τη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης και θα φθάνει στην πόλη Stip της γειτονικής χώρας, ενώ θα έχει χωρητικότητα 3 δισ. κυβικά μέτρα. Ένα τέτοιο project σαφώς και εξυπηρετεί την Ελλάδα καθώς η χώρα θα παίρνει transit fees για το αέριο που θα διέρχεται από τα εδάφη της (ρωσικό ή αζέρικο) ενώ όπως είναι λογικό ένα τέτοιο έργο θα διευκολύνει και θα ενισχύσει τις εμπορικές σχέσεις των δύο κρατών. Βασική προϋπόθεση βέβαια για να αντλήσει η Ελλάδα τέτοια πλεονεκτήματα είναι η επίλυση του ονοματολογικού.
Στο διευρυνόμενο σύστημα των αγωγών σημαντικό ρόλο παίζει και η γειτονική Τουρκία. Όπως έχουν αναφέρει κατά καιρούς παράγοντες της αγοράς ό,τι «σκάει» στην Τουρκία ή σε άλλο γειτονικό κράτος εξυπηρετεί και την Ελλάδα λόγω γειτνίασης. Επομένως, κάποιοι θεωρούν ότι είναι προς το συμφέρον της χώρας μας να περάσουν νέα τμήματα αγωγών από το γειτονικό κράτος.
«Αγκάθι» οι αντιδράσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Έργα όπως είναι ο Nord Stream II (θα συνδέει ενεργειακά απευθείας, μέσω της Βαλτικής, τη Ρωσία με τη Γερμανία) και ο TurkStream (θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ρωσία στην Τουρκία και την Ευρώπη) έχουν δεχθεί πλείστες αντιδράσεις παρεμπόδισης τόσο από την πλευρά των ΗΠΑ όσο και από την πλευρά της ΕΕ.
Το βασικό επιχείρημα των ΗΠΑ είναι ότι με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο (ειδικά της Ευρώπης) και τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια εφοδιασμού με τη Ρωσία να χρησιμοποιεί την προμήθεια αερίου ως όπλο άσκησης πολιτικής πίεσης σε άλλες χώρες.
Αντίθετα, η αμερικανική κυβέρνηση βλέπει εξαιρετικά θετικά την υλοποίηση του αγωγού EastMed, για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.
Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει το γεγονός ότι και οι ΗΠΑ αναζητούν μερίδιο αγοράς από τη στιγμή που άρχισαν και πάλι να εξάγουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, κάτι που αποτελεί και το βασικό πυλώνα άσκησης της ενεργειακής τους πολιτικής.
Μέχρι στιγμής πάντως, με ή χωρίς τους δύο αμφισβητούμενους αγωγούς, η εξάρτηση της Ελλάδας από τη Ρωσία παραμένει ισχυρή.
