Ροή
Μια σειρά από στοχευμένα μέτρα και πρωτοβουλίες για την μεγέθυνση της ελληνικής επιχειρηματικότητας μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία 8.000 περισσότερων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που θα προσθέσουν 7,7 δισ. στο ΑΕΠ και να ανοίξουν 100.000 νέες θέσεις εργασίας έως το 2025, σύμφωνα με τον ΣΕΒ.
Τα μεγέθη αυτά που προέρχονται από μελέτη που εκπόνησε η συμβουλευτική εταιρεία ΕΥ σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών αναδεικνύουν την ανάγκη μετάβασης από τις πολιτικές για το «μικρό μέγεθος» σε πολιτικές μεγέθυνσης με βάση τις ευρωπαϊκές πρακτικές. Αυτό προβλέπει και το Σύμφωνο για τις Μεσαίες και Μικρές Επιχειρήσεις (ΜμΕ) που προτείνει ο ΣΕΒ και το οποίο θα παρουσιαστεί επίσημα στο συνέδριο «Οδηγός Ανάπτυξης των ΜμΕ» που διοργανώνεται την Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Το Σύμφωνο αυτό όπως τόνισε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος του ΣΕΒ Κωνσταντίνος Μπίτσιος κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου απαιτεί την κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων μερών. Θα πρέπει σε αυτή την κατεύθυνση πολιτεία αλλά και επιχειρηματικότητα να δουλέψουν μαζί, καθώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν οφείλονται μόνο στην κρίση αλλά και «σε διαθρωτικές αδυναμίες τους που προϋπήρχαν και οφείλονται σε πολιτικές, οι οποίες προκαλούν παρατεταμένη καθήλωση σε μικρά μεγέθη».
Η μελέτη της ΕΥ και του ΣΕΒ από την μια ακτινογραφεί την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αλλά από την άλλη προτείνει μια σειρά μέτρων που βασίζονται στην μελέτη της διεθνούς εμπειρίας και καλών πρακτικών από άλλες χώρες παρόμοιες με την Ελλάδα σε μέγεθος. «Έχουμε αναγνωρίσει τις κρίσιμες διαδρομές που επιταχύνουν την παραγωγική μεγέθυνση των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων», σημείωσε χαρακτηριστικά ο ταμίας του ΔΣ του ΣΕΒ Κωνσταντίνος Μαραγκός.
Ο ίδιος πρόσθεσε πως η βελτίωση των εξαγωγών των ΜμΕ κυρίως σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα κατά 10% μεταφράζεται σε συνολική αύξηση των εξαγωγών κατά περίπου 6 δισ. ευρώ, ενώ πολιτικές που αυξάνουν την παραγωγικότητα των ΜμΕ κατά μόλις 10% προσθέτουν 4,3 δισ. ευρώ ή 2,3% στο ΑΕΠ.
Τα προβλήματα των ελληνικών ΜμΕ
Η υστέρηση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σύμφωνα με την μελέτη ΕΥ-ΣΕΒ αναλύεται στα εξής:
Υψηλός κατακερματισμός & επιχειρηματικότητα ανάγκης: Το ποσοστό των πολύ μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι κατά 3,9% υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο ορό (96,9% έναντι 93% επί του συνόλου των επιχειρήσεων). Στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το μισό του ευρωπαϊκού μέσου όρου (3,1% έναντι 7%). Οι πολύ μικρές είναι κυρίως μονοπρόσωπες ή/και οικογενειακές επιχειρήσεις. Πολύ συχνά, αποτελούν επιχειρηματικότητα ανάγκης λόγω έλλειψης εναλλακτικών, κάτι που συχνά οδηγεί σε έλλειψη πρόθεσης μεγέθυνσης, σε αντίθεση με την Ε.Ε.
Χαμηλός αριθμός απασχολούμενων ανά επιχείρηση: Ενδεικτικά, στην Ελλάδα, η μεσαία επιχείρηση δημιουργεί μόλις 94 (μ.ο.) θέσεις εργασίας, εννέα λιγότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η απόσταση μεγαλώνει όσο μικραίνει το εταιρικό μέγεθος. Η εικόνα προϋπάρχει της κρίσης (2008).
Χαμηλή προστιθέμενή αξία: Στο 1/3 του μέσου όρου της Ε.Ε., η προστιθέμενη αξία ανά επιχείρηση στην Ελλάδα.
Χαμηλή παραγωγικότητα: Γεγονός που αναδεικνύει την περιορισμένη συνεισφορά στην οικονομική ανάπτυξη. Η παραγωγικότητα των πολύ μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα υπολογίζεται σε μόλις 40% της Ε.Ε. (€14.000 ευρώ έναντι €35.000 ευρώ ανά εργαζόμενο). Σε αντίθεση, η παραγωγικότητα των μικρών φτάνει το 65% της Ε.Ε. και των μεσαίων το 75% της Ε.Ε. Συνολικά, είναι μόλις στο 50% του μ.ο. της Ε.Ε.
Περιορισμένες εξαγωγές & λίγες εξαγωγικές επιχειρήσεις. Εξάγουν, έστω και περιστασιακά, μόλις 17.460 πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (2,5% του συνόλου). Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα βρίσκονται πιο κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (στο 70% και 78% του ευρωπαϊκού μέσου οι εξαγωγές επί των πωλήσεων). Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, υστερούν σημαντικά (στο 42% του ευρωπαϊκού μέσου όρου).
Αποκομμένες εξαγωγές από διεθνείς παραγωγικές αλυσίδες. Οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δε συμμετέχουν ενεργά σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα. Από τις 17.460 εξαγωγικές, οι μισές περίπου (1,24% του συνόλου) εξάγουν σε χονδρικό και λιανικό εμπόριο, οι 5.700 (0,8% του συνόλου) στη μεταποίηση και οι υπόλοιπες σε γεωργία, κατασκευές, υπηρεσίες, κτλ.
Στασιμότητα, έλλειψη δυναμικής και απουσία νέων προσπαθειών. Όπως αποτυπώνεται από την ηλικία της μέσης επιχείρησης. Μόλις 25% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι ηλικίας κάτω των 3 ετών, έναντι 43% στην Ιρλανδία. Σχεδόν το 50% των επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι γηραιότερες των 10 ετών, με αυτές άνω των 6 ετών να φτάνουν το 60%.
Χωρίς προοπτική μεγέθυνσης, ακόμα και πριν την κρίση: Επιχειρηματίες αρχικών σταδίων, το 2015, δήλωσαν κατά 87% πως δεν προτίθενται να προσλάβουν περισσότερους από 5 εργαζόμενους την επόμενη πενταετία (έρευνα GEM). Η τάση προϋπήρχε της κρίσης (71% το 2006). Στην Ελλάδα, μόλις το 4,1% εκτιμά ότι θα είναι σε θέση να συνεισφέρει περισσότερες από 10 θέσεις απασχόλησης, ενώ, σε χώρες της Ε.Ε., το ποσοστό κυμαίνεται στο 15%.
Οι έξι «διαδρομές» του Συμφώνου
Υπό αυτό το πλαίσιο ο ΣΕΒ προτείνει έξι «διαδρομές που καλύπτουν τους επιμέρους στόχους:
1η Διαδρομή. Εξαγωγές σε διεθνείς παραγωγικές αλυσίδες: Η προσήλωση στην εσωτερική ζήτηση περιορίζει τη μεγέθυνση των ελληνικών μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων (ΜμΕ). Επιπλέον, δε συμμετέχουν ενεργά σε διεθνή παραγωγικά δίκτυα. Από τις 17.460 εξαγωγικές ΜμΕ (2,5% του συνόλου), μόνο οι 5.700 (0,8% του συνόλου) αναζητούν πρόσβαση σε βιομηχανικά δίκτυα (Β2Β).
Στόχος είναι 1.750 (+10%) επιπλέον εξαγωγικές μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις (ΜμΕ), κυρίως προς διεθνή παραγωγικά δίκτυα. Το όφελος είναι η προσθήκη περίπου €6 δισ. στις εξαγωγές.
2η Διαδρομή. Δεξιότητες, οργάνωση, εταιρικές ικανότητες: Ο περιορισμός του χάσματος γνώσεων στο Industry 4.0, οι δεξιότητες διακυβέρνησης και οι διαδικασίες μετάβασης στην επόμενη γενιά αυξάνουν την ανθεκτικότητα των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων (ΜμΕ).
Στόχος είναι 10% βελτίωση της παραγωγικότητας των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων (ΜμΕ). Το όφελος είναι η προσθήκη €4,3 δισ. στο ΑΕΠ (+2,3%).
3η Διαδρομή. Καινοτομία - τεχνολογία - γνώση: Τα κίνητρα για τον μετασχηματισμό της καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς και τα συμπλέγματα ταχύτερης μεταφοράς της έρευνας στις επιχειρήσεις, δημιουργούν δυναμικότερες μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις (ΜμΕ).
Στόχος είναι 1.400 περισσότερες μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις (ΜμΕ) ειδικά στη μεταποίηση (+2% επί του συνόλου των επιχειρήσεων, η μισή απόσταση από την Ε.Ε.), με περισσότερη γνώση και τεχνολογία. Το όφελος είναι η προσθήκη €4,2 δισ. στο ΑΕΠ (+2,3%).
4η Διαδρομή. Πρόσβαση στη χρηματοδότηση: Πέρα από τον τραπεζικό δανεισμό, η χρηματοδότηση περιλαμβάνει επενδυτικά κεφάλαια, χρηματιστηριακά προϊόντα. Επίσης, συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα με ισχυρή ανταποδοτικότητα, δηλαδή διαφορετικά από αυτά που έχουμε σήμερα.
Στόχος είναι η ανταποδοτική αξιοποίηση της δημόσιας χρηματοδότησης. Οι δημόσιοι πόροι (ΕΣΠΑ, «αναπτυξιακός» νόμος, κτλ.) να δίνονται με κριτήριο τη μεγέθυνση (βάσει ΟΟΣΑ) και όχι τις δαπάνες. Το όφελος είναι ότι οι δημόσιοι πόροι και ενθαρρύνουν τη οικονομική βιωσιμότητα και επιστρέφουν στα δημόσια ταμεία τελικά.
5η Διαδρομή. Συνεργασίες, συμπράξεις και συγκεντρώσεις. Στην Ελλάδα το 2016 πραγματοποιήθηκαν 33 συμφωνίες (εξαγορές – συγχωνεύσεις), έναντι 28 το 2015 και 22 το 2014. Το 2016 η εκτιμώμενη συνολική αξία έφτασε τα 1,27 δις δολάρια. Κατά μέσο όρο την τελευταία τριετία οι ΜμΕ κατέλαβαν μόνο το 27% των συμφωνιών (23).
Για την επιτάχυνση της μεγέθυνσης, χρειαζόμαστε πλαίσιο κινήτρων με ρυθμίσεις για αυξημένες αποσβέσεις των συγχωνευμένων εταιριών, ειδικούς όρους χρηματοδότησης για τις συγχωνεύσεις, παροχή εγγυήσεων σε μικρές επιχειρήσεις οι οποίες επιθυμούν να γίνουν προμηθευτές σε μεγάλες επιχειρήσεις, κτλ.
6η Διαδρομή. Ρυθμιστικό περιβάλλον. Σήμερα το κόστος συμμόρφωσης φτάνει στο 6πλάσιο άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Στόχος είναι η 50% μείωση του κόστος συμμόρφωσης, με πολιτικές ενθάρρυνσης επενδύσεων, πάταξης του αθέμιτου ανταγωνισμού και του λαθρεμπορίου, απλούστερου πτωχευτικού κώδικα και δεύτερης ευκαιρίας, μειωμένης φορολογίας, απλών φορολογικών διαδικασιών, κτλ.
Το προφανές όφελος είναι η ανταγωνιστικότητα των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων (ΜμΕ).
