Ροή
Εκτεταμένη διαδικασία εκκαθάρισης μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων διαδραματίστηκε την εξαετία 2010-2016. Συγκεκριμένα ο αριθμός των μισθωτών περιορίστηκε κατά περίπου 70.000 στη μεταποιητική βιομηχανία, ενώ ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων κατά περίπου 40.000. Αυτό σημαίνει πως έκλεισαν μικρές επιχειρήσεις ή τμήματα μεγάλων επιχειρήσεων με συγχωνεύσεις και άλλες αναδιαρθρώσεις.
Παράλληλα σημειώθηκαν δραματικές μειώσεις μισθών στην βιομηχανία, ενώ οι απολύσεις και τα «λουκέτα» των μικρών παικτών δεν οδήγησαν σε πτώση τιμών και αύξηση της ανταγωνιστικότητας, αλλά μετατράπηκαν σε θεαματικές αυξήσεις κερδών και μάλιστα χωρίς επενδύσεις.
Το «αφήγημα» των μνημονίων ότι το «κούρεμα» των μισθών θα οδηγήσει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας, αποδομεί μελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για την εξαετία 2010 – 2016.
Η μελέτη αποδεικνύει πως ενώ τα έτη των μνημονίων ασκήθηκε στην Ελλάδα μια πολιτική εσωτερικής υποτίμησης με απανωτές μειώσεις μισθών και διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, ο στόχος της γενικευμένης πτώσης των τιμών που θα ευνοούσε την ανταγωνιστικότητα, δεν ικανοποιήθηκε. Οι τιμές δηλαδή δεν έπεσαν, αλλά αντίθετα αυξήθηκαν τα κέρδη των βιομηχάνων.
Το μέσο περιθώριο κέρδους στη βιομηχανία (υπολογισμένο με βάση το κόστος εργασίας) αυξήθηκε κατά 56% στην εξαετία, ενώ παρέμεινε πρακτικά αμετάβλητο στον τομέα των υπηρεσιών και μειώθηκε στον τομέα των οικοδόμων και άλλων κατασκευών. Με άλλα λόγια, κατασκευές και υπηρεσίες ενσωμάτωσαν στις τιμές τους την πτώση του κόστους εργασίας. Αντίθετα στη βιομηχανία η κατακόρυφη πτώση των μισθών έγινε υπερκέρδος για τους εργοδότες.
Μάλιστα το περιθώριο κέρδους τους αυξάνεται ακόμη κι αν στην εξίσωση μπουν -εκτός από το κόστος εργασίας- και οι συνολικές δαπάνες για πρώτες ύλες και υπηρεσίες που αγόρασαν οι επιχειρήσεις.
Αποδεικνύεται έτσι πως η μεταποιητική βιομηχανία δεν επεδίωξε αύξηση των πωλήσεων και διεύρυνση των μεριδίων της στις αγορές μέσω μείωσης των τιμών, αλλά αύξηση της κερδοφορίας της, την οποία μάλιστα δεν μετέτρεψε σε επενδύσεις παγίου κεφαλαίου. Ενώ η κερδοφορία παρουσίασε αλματώδη αύξηση, οι καθαρές επενδύσεις ήταν αρνητικές.
Εσωτερική υποτίμηση
Είναι αξιοσημείωτο οτι η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης απέτυχε ιδιαίτερα στη μεταποιητική βιομηχανία, δηλαδή σε εκείνο τον τόμεα της οικονομίας που παρουσιάστηκαν οι μεγαλύτερες μειώσεις του μοναδιαίου κόστους εργασίας.
Η θεαματική μείωση κατά 37,5% του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος οφείλεται μεν στη μείωση κατά 21,8% της μέσης τρέχουσας αμοιβής εργασίας (στο σύνολο της περιόδου 2010-2016), άλλα οφείλεται και στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας κατά 25,1% την ίδια περίοδο.
Πάντως στον τομέα των υπηρεσιών και στον τομέα των οικοδομών - κατασκευών, οι εγχώριες τιμές ακολούθησαν πλήρως τις μειώσεις του κόστους εργασίας. Στις οικοδομές – κατασκευές, η μείωση ανήλθε στο 1/4 της αρχικής τιμής. Η αντίστοιχη μείωση στον τομέα των υπηρεσιών περιορίστηκε σε περίπου 10%.
Αντίθετα, στην περίπτωση της μεταποιητικής βιομηχανίας ή της ευρύτερης βιομηχανίας οι εγχώριες τιμές δεν ακολούθησαν την ραγδαία μείωση του κόστους εργασίας. Στη μεταποίηση, η πτώση του δείκτη τιμών δεν υπερέβη το 3%, ενώ η μείωση του κόστους εργασίας ανήλθε σε 37,5%. Στην ευρύτερη βιομηχανία ο δείκτης τιμών αυξήθηκε κατά 4,2%, έναντι μείωσης 29,1% του κόστους εργασίας...
