Ροή
Σημαντικά ορόσημα αποτελούν για τους θεσμούς η έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και τα stress tests των ελληνικών τραπεζών, καθώς θα κρίνουν τις κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών και κυρίως το εάν θα χρειαστεί να διατεθούν πρόσθετα χρήματα από τα εναπομείναντα 45,8 δισ. ευρώ του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM).
Οι πλειστηριασμοί που αναμένεται να ξεκινήσουν στις 29 Νοεμβρίου είναι για τους θεσμούς ένα από τα πιο κρίσιμα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης – μαζί με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας- καθώς από αυτούς θα εξαρτηθεί το εάν θα επιτευχθούν οι στόχοι των τραπεζών για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους και τον περιορισμό των κόκκινων δανείων τους.
Εν συνεχεία από τα τεστ αντοχής που θα διενεργηθούν το Φεβρουάριο και θα ανακοινωθούν το Μάιο θα προκύψει το εάν θα απαιτηθεί νέα κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών. Θεσμοί και ελληνική κυβέρνηση εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για το πώς θα εφαρμοσθεί το νέο Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικών Αναφορών IFRS 9, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2018 παράλληλα με το υφιστάμενο πλαίσιο του αναβαλλόμενου φόρου.
Στόχος του νέου Λογιστικού Προτύπου είναι να επιβάλει στις τράπεζες τον εκ των προτέρων σχηματισμό προβλέψεων για πιθανούς, και όχι πραγματοποιθέντες, κινδύνους. Το νέο πρότυπο IFRS 9 καταργεί το μοντέλο της «υφιστάμενης ζημίας» (incurred loss model) το οποίο βασίζεται στην εκδήλωση ενός πιστωτικού γεγονότος ως προϋπόθεση για την αναγνώριση πιστωτικών ζημιών και το αντικαθιστά με το μοντέλο της «αναμενόμενης ζημίας» (expected loss model) με την εκάστοτε τράπεζα -πλέον- να οφείλει εκ των προτέρων να αναγνωρίσει την πιθανότητα αναμενόμενων ζημιών και να σχηματίσει τις δέουσες προβλέψεις.
Η εν λόγω αλλαγή επηρεάζει το δανειακό χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος του ενεργητικού τους, αφού πλέον οι προβλέψεις δε θα αφορούν μόνο τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά και δάνεια τα οποία σήμερα εξυπηρετούνται κανονικά αλλά υπάρχει πιθανότητα ο δανειολήπτης να αθετήσει την υποχρέωση του στο μέλλον.
Οι τράπεζες υποχρεούνται, με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί από τον SSM, να διαγράψουν «κόκκινα» δάνεια ύψους 13,9 δισ. ευρώ έως τα τέλη του 2019, μέσα από μια επιθετική πολιτική διαχείρισης. Οι ζημίες που θα προκύψουν έχουν εκτιμηθεί από τις ελληνικές τράπεζες στα 6 δισ. ευρώ και στον βαθμό που δεν συμψηφιστούν με μελλοντικά κέρδη λόγω του IFRS 9 θα πλήξουν ευθέως τα κεφάλαιά τους.
Σε μια τέτοια περίπτωση δεν ισχύει η εφαρμογή της οδηγίας ΒRRD, που απαγορεύει την κάλυψη του ανοίγματος με χρήματα των φορολογουμένων και υποχρεώνει τα νέα κεφάλαια να καλυφθούν μέσα από το «κούρεμα» των ομολογιούχων και των μετόχων, αλλά θα πρέπει το Δημόσιο να καλύψει με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου τη ζημιά που θα καταγράψει κάθε τράπεζα.
Εκτός από τα θέματα αυτά οι θεσμοί εκφράζουν έντονο προβληματισμό για τις πρόσφατες αποκαλύψεις που αφορούν σε ανώτατα στελέχη των ελληνικών τραπεζών που απασχολούν τις εισαγγελικές αρχές. Οι δανειστές θεωρούν πως η διαδικασία ενίσχυσης της διακυβέρνησης των πιστωτικών ιδρυμάτων που ήδη έχει οδηγήσει στην αλλαγή του 50% των μελών των ΔΣ των τραπεζών θα πρέπει να συνεχιστεί.
Αυτό θα είναι άλλωστε ένα από τα σημαντικά θέματα του επομένου γύρου της τρίτης αξιολόγησης. Οι επικεφαλής των κλιμακίων των θεσμών επιστρέφουν στην Αθήνα στις 28-29 Νοεμβρίου, με σκοπό να κλείσουν τα θέματα που δεν έχουν διευθετηθεί στις εξ αποστάσεως διαβουλεύσεις.
Οι θεσμοί εκτιμούν πως από τη στιγμή που υπάρξει Staff Level Agreement έως τις 4 Δεκεμβρίου, ακολούθως η ελληνική πλευρά θα έχει χρόνο εντός του Δεκεμβρίου και του Ιανουαρίου για να νομοθετήσει και να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα, ώστε στο αμέσως επόμενο Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου να υπάρξει θετική έκθεση συμμόρφωσης και απόφαση για την εκταμίευση της δόσης των 5 δισ. ευρώ έως τις αρχές του 2018.
Η ανάγκη να κλείσει η αξιολόγηση έως τον Ιανουάριο συνδέεται αφενός με το γεγονός ότι η συζήτηση για την ελάφρυνση του χρέους που θα γίνει στην τέταρτη αξιολόγηση πρέπει να εκκινήσει το συντομότερο δυνατόν, αφετέρου με το ότι η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει όσο πιο πολλά χρήματα της αναλογούν από τα εναπομείναντα 45,8 δισ. ευρώ του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας έως το τέλος Ιουνίου.
