Ροή
Της Ευαγγελίας Μάντζου*
Νέα δεδομένα για χιλιάδες φορολογούμενους δημιουργεί η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για παραγραφή των φορολογικών υποθέσεων.
Υπενθυμίζεται εδώ ότι στις 27/6 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ομόφωνα ότι η παραγραφή των φορολογικών αξιώσεων είναι πενταετής και οι συνεχείς παρατάσεις παραγραφής είναι αντισυνταγματικές.
Η Ευαγγελία Μάντζου, μάχιμη δικηγόρος στο φορολογικό δίκαιο, εξηγεί στο insider.gr τι σημαίνει η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου για τον καταλογισμό προστίμων, φόρων, τελών και άλλων οικονομικών βαρών, υπό το πρίσμα των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Αναλυτικά:
Αρχικά, με την 1623/2016 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (Β’ Τμήμα), επί προστίμων ΚΒΣ κρίθηκε ότι οι παρατάσεις της παραγραφής χρήσεων με νόμο (ακόμα και η πρώτη παράταση) δεν είναι νόμιμες ειδικά ως προς την επιβολή προστίμων του ΚΒΣ και ότι η δεκαετής προθεσμία στη φορολογία εισοδήματος εφαρμόζεται και ως προς την επιβολή προστίμων ΚΒΣ με την απαραίτητη όμως συνδρομή συμπληρωματικών (δηλαδή νέων και «μη προβλέψιμων» για την ελεγκτική αρχή) στοιχείων.
Εν συνεχεία, με την 675/2017 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (Β’ Τμήμα), κρίθηκε ότι η διάρκεια της παραγραφής πρέπει να καθορίζεται εκ των προτέρων, ενώ μεταβολή της με την πρόβλεψη επιμηκύνσεως είναι δυνατή μόνον υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 78 §2 του Συντάγματος, δηλαδή με διάταξη θεσπιζόμενη το αργότερο το επόμενο της γενέσεως της φορολογικής υποχρεώσεως έτος. Κατά συνέπεια, διάταξη νόμου περί παρατάσεως χρόνου παραγραφής φορολογικών αξιώσεων, των οποίων η έναρξη του χρόνου παραγραφής είναι προγενέστερη του προηγουμένου της δημοσιεύσεως του νόμου αυτού ημερολογιακού έτους, είναι ανίσχυρη. Εξάλλου, ενόψει της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 εδ. δ` του Συντάγματος), η παραγραφή πρέπει να έχει εύλογη διάρκεια.
Με απλά λόγια, το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό το καθεστώς της παράτασης του χρόνου παραγραφής, εφόσον ξεπερνά το ένα έτος και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θεσπίζεται με διάταξη το αργότερο το επόμενο έτος από αυτό που γεννάται η φορολογική υποχρέωση.
Επίσης, με την πλέον πρόσφατη 1738/2017 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, εκδοθείσα από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου, το ΣτΕ (το οποίο ασχολήθηκε με το θεσμό και με αλλες αποφάσεις του -πρόσφατη και η υπ´αριθ. 425/2017) ουσιαστικά επικύρωσε τις κρίσεις της ως άνω 675/2017 απόφασης, δεχόμενη ότι:
• η παραγραφή πρέπει να έχει εύλογη διάρκεια στα πλαίσια της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 25 Συντάγματος) και η μεταβολή της, μέσω της επιμήκυνσής της , είναι δυνατή μόνο με διάταξη θεσπιζόμενη το αργότερο το επόμενο της γενέσεως της φορολογικής υποχρέωσης έτος.
• η προθεσμία της παραγραφής πρέπει να ορίζεται εκ των προτέρων και να είναι επαρκώς προβλέψιμη από τον φορολογούμενο.
• οι συνεχείς παρατάσεις παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για τον καταλογισμό φορολογικών βαρών παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας, του Κράτους Δικαίου αλλά και της ασφάλειας του δικαίου,
• η παράνομη πρακτική του Δημοσίου να παρατείνει το χρόνο παραγραφής έχει ως συνέπεια να καθίσταται ανίσχυρη και ανέφικτη η εφαρμογή της 5ετους παραγραφής που θεσπίζεται στο αρ. 84 §1 του Ν. 2238/94, ο οποίος εφαρμόζεται στις χρήσεις έως και το 2013, στις υποθέσεις που γεννήθηκαν κατά τις χρήσεις στις οποίες αφορούν.
Με βάση τα παραπάνω το δικαίωμα του Δημοσίου προς καταλογισμό φόρων, προστίμων κλπ :
για την χρήση 2000 ξεκίνησε την 31.12.2001 και έληξε την 31.12.2006
για την χρήση 2001 ξεκίνησε την 31.12.2002 και έληξε την 31.12.2007
για την χρήση 2002 ξεκίνησε την 31.12.2003 και έληξε την 31.12.2008
για την χρήση 2003 ξεκίνησε την 31.12.2004 και έληξε την 31.12.2009
για την χρήση 2004 ξεκίνησε την 31.12.2005 και έληξε την 31.12.2010
για την χρήση 2005 ξεκίνησε την 31.12.2006 και έληξε την 31.12.2011
για την χρήση 2006 ξεκίνησε την 31.12.2007 και έληξε την 31.12.2012
για την χρήση 2007 ξεκίνησε την 31.12.2008 και έληξε την 31.12.2013
για την χρήση 2008 ξεκίνησε την 31.12.2009 και έληξε την 31.12.2014
για την χρήση 2009 ξεκίνησε την 31.12.2010 και έληξε την 31.12.2015
για την χρήση 2010 ξεκίνησε την 31.12.2011 και έληξε την 31.12.2016
Τα ανωτέρω, όμως αποτελούν τον κανόνα, αλλά δεν ισχύουν όταν σε βάρος του ελεγχόμενου φορολογούμενου, υφίστανται συμπληρωματικά στοιχεία, κατ’ άρθρο 68 §2 του Ν. του Ν. 2238/94, καθώς, δυνάμει της διάταξης του αρ. 84 §4 του Ν. 2238/94, το δικαίωμα του Δημοσίου προς καταλογισμό επεκτείνεται από 5ετία σε 10ετία.
Έτσι, στις περιπτώσεις αυτές, που δεν είναι λίγες και αφορούν κυρίως τους ελέγχους που έχουν γίνει από τις Φορολογικές Αρχές επί τη βάσει της «προσαύξησης περιουσίας» σύμφωνα με το αρ. 48 §3 του Ν. 2238/94, ο ανωτέρω πίνακας θα διαμορφωθεί (βλ. Παρακάτω) ως εξής:
Η χρήση 2000 παραγράφεται την 31.12.2011
Η χρήση 2001 παραγράφεται την 31.12.2012
Η χρήση 2002 παραγράφεται την 31.12.2013
Η χρήση 2003 παραγράφεται την 31.12.2014
Η χρήση 2004 παραγράφεται την 31.12.2015
Η χρήση 2005 παραγράφεται την 31.12.2016
Η χρήση 2006 παραγράφεται την 31.12.2017
Η χρήση 2007 παραγράφεται την 31.12.2018
Η χρήση 2008 παραγράφεται την 31.12.2019
Η χρήση 2009 παραγράφεται την 31.12.2020
Η χρήση 2010 παραγράφεται την 31.12.2021
Ως προς την έννοια του συμπληρωματικού στοιχείου θα πρέπει να τονιστεί ότι τέτοιο θεωρείται κατά βάση κάποιο πληροφοριακό δελτίο ή έκθεση ελέγχου φορολογικής αρχής, που διεξήγαγε έλεγχο στον αντισυμβαλλόμενο του ελεγχόμενου (πχ. στις υποθέσεις με λήψη / έκδοση εικονικών τιμολογίων) ή και τα στοιχεία, που προέκυψαν από το άνοιγμα λογαριασμών του ελεγχόμενου (πχ. λίστες Λαγκάρντ και Μπόργιανς).
Ειδικά, ως προς το τελευταίο ενδεχόμενο (άνοιγμα λογαριασμών), θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι το ΣτΕ, ως το ανώτατο ακυρωτικό Διοικητικό Δικαστήριο της Χώρας δεν έχει λάβει ακόμη θέση μετά από ασκηθείσες αιτήσεις αναίρεσης φορολογούμενων (κατά της υπ´ αριθ. 1391/2016 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου ΑΘηνών) ή του Ελληνικού Δημοσίου (κατά των υπ´αριθ. 3820-3821/2016 του ίδιου Δικαστηρίου) και με ενδιαφέρον αναμένονται οι σχετικές αποφάσεις ώστε να καταστεί σαφής ποιος είναι ο χρόνος της παραγραφής και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί αυτός να παραταθεί με νόμιμο τρόπο σε ανάλογες περιπτώσεις (λιστών, έρευνας τραπεζικών καταθέσεων κλπ).
Τα ανωτέρω θα επιλύσουν θεμελιακά (αλλά όχι οριστικά) ζητήματα παραγραφής, που ταλανίζουν επί σειρά ετών το φορολογικό και δικαιικό σύστημα.
* Η Ευαγγελία Μάντζου είναι δικηγόρος, εξειδικευμένη στη συμβουλευτική και μάχιμη δικηγορία στο φορολογικό δίκαιο.
