Ροή
Το ευρώ κλείνει τα 15 και, σαν όλους τους εφήβους, ταλανίζεται από την ανασφάλεια, την υπέρμετρη φιλοδοξία και… την κρίση ταυτότητας. Μπορεί το ενιαίο νόμισμα να έχει αφήσει πίσω του τις παιδικές ασθένειες, αλλά εξακολουθεί να ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί -και μαζί με αυτό το μέλλον ολόκληρης της ΕΕ.
Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν θα προλάβει να ενηλικιωθεί.
Το νόμισμα
Μπορεί το ευρώ να «γεννήθηκε» το 1999, αλλά σε κυκλοφορία ως φυσικό νόμισμα τέθηκε το 2002. Αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως εικονικό νόμισμα για τις λογιστικές και χρηματοοικονομικές συναλλαγές και πλέον χρησιμοποιείται για τις καθημερινές συναλλαγές 340 εκατ. Ευρωπαίων.
Η έμπνευση για το σύμβολο του ευρωπαϊκού νομίσματος προέρχεται από το ελληνικό γράμμα «Ε» (έψιλον), ως ένας φόρος τιμής στην Αρχαία Ελλάδα που αποτέλεσε το λίκνο του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως σημειώνει ο Guardian. Οι δύο παράλληλες γραμμές που τέμνουν κάθετα το «Ε» συμβολίζουν τη σταθερότητα –που αποτελεί και «σημαία» της κοινοτικής πολιτικής.
Κάθε κέρμα φέρει στη μία πλευρά του ένα διακριτικό σχέδιο που διαφέρει σε κάθε χώρα. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, το κέρμα του ενός ευρώ φέρει μια κουκουβάγια –σύμβολο της θεάς Αθηνάς και της σοφίας. Τα χαρτονομίσματα, από την άλλη, δεν απεικονίζουν ποτέ πραγματικά πρόσωπα ή τοποθεσίες –μόνο φανταστικά αρχιτεκτονικά μοτίβα.
«Αντίο» 500άρικα
Στιγμή-σταθμός στη νομισματική ένωση είναι η κατάργηση του μεγαλύτερου σε αξία χαρτονομίσματος –του «μωβ» 500άρικου– το οποίο αποσύρεται σταδιακά από την κυκλοφορία έως τα τέλη του 2018.
Το χαρτονόμισμα, γνωστό και ως «Μπιν Λάντεν» θεωρήθηκε ένοχο για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, σύμφωνα με απόφαση της ΕΚΤ τον περασμένο Φεβρουάριο.
Σχέση αγάπης-μίσους
Από την πρώτη στιγμή, οι λαοί της Ευρωζώνης ήταν επιφυλακτικοί απέναντι στο νέο νόμισμα. Δεν ήταν μόνο στην Ελλάδα που το ευρώ έγινε συνώνυμο της ακρίβειας: οι Γερμανοί το αποκαλούσαν «teuro» όταν πρωτοκυκλοφόρησε, κάνοντας ένα λογοπαίγνιο με τη γερμανική λέξη «teuer» που σημαίνει «ακριβός».
Σταδιακά, όμως, το ευρώ έγινε τμήμα της ζωής μας και διευκόλυνε τις συναλλαγές μας εκτός συνόρων, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό έδαφος. Επίσης, εξαφάνισε τον συναλλαγματικό κίνδυνο για τις συναλλαγές εντός Ευρωζώνης, αφήνοντάς μας να ανησυχούμε μόνο για την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου και ευρώ-στερλίνας.
Σήμερα, το 56% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι το ευρώ είναι «καλό» για τη χώρα τους, όπως προκύπτει από το Ευρωβαρόμετρο του Δεκεμβρίου όπου συμμετείχαν 17.500 πολιτών της Ευρωζώνης που δημοσιοποιήθηκε τον τελευταίο μήνα. Ιδιαίτερα δημοφιλές είναι το ενιαίο νόμισμα στις νεώτερες ηλικίες, αφού το ποσοστό της αποδοχής του ευρώ ξεπερνά το 68%.
«Η πλειονότητα των πολιτών βλέπουν το ευρώ ως μια πηγή πολιτικής σταθερότητας και χαμηλού πληθωρισμού», εξηγεί στη βρετανική εφημερίδα η Μαρία Δεμερτζή, αναπληρώτρια διευθύντρια του ινστιτούτου Bruegel.
Χαρακτηριστικό είναι, πάντως, ότι σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του Δεκεμβρίου, πιο δύσπιστοι απέναντι στο ευρώ είναι οι πολίτες των κρατών της ΕΕ που δεν συμμετέχουν στην Ευρωζώνη. Συγκεκριμένα, τα μεγαλύτερα ποσοστά αποδοκιμασίας παρατηρούνται στην Τσεχία (72%), το ΗΒ (67%), τη Δανία (64%), την Πολωνία (57%) και τη Βουλγαρία (50%).
«Ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό»
Η αλήθεια είναι ότι το ευρώ έχει περάσει δύσκολες ώρες τα τελευταία χρόνια και, παρ’ όλα αυτά, έχει κατορθώσει να επιβιώσει.
Την πρώτη κρίση την ξέρουμε από πρώτο χέρι. Πολλές φορές τα τελευταία οκτώ χρόνια η Ελλάδα βρέθηκε στο χείλος της εξόδου από την Ευρωζώνη, με αποκορύφωμα το καλοκαίρι του 2015 και τη θρυλική «διαπραγμάτευση των 17 ωρών» τον Ιούλιο του ίδιου έτους που απέτρεψε το Grexit.
Μετά από έναν χρόνο, όμως, ήρθε το Brexit, παρασύροντας την Ευρωζώνη σε νέα δίνη κρίσεων: ξεκινώντας από τους Βρετανούς ψηφοφόρους που έριξαν το πρώτο ηχηρό «χαστούκι» στην ΕΕ, τη σκυτάλη πήραν οι Ιταλοί και έπεται συνέχεια με τους Ολλανδούς, τους Γάλλους και Γερμανούς που προσέρχονται στις κάλπες το 2017.
Λαϊκισμός, ο νέος εχθρός
Ο μεγαλύτερος εχθρός της Ευρώπης δεν είναι η κρίση χρέους, αλλά ο λαϊκισμός, υποστηρίζει σε πρόσφατες δηλώσεις του στο αμερικανικό δίκτυο CNBC ο ιδρυτής της Bridgewater Associates, Ray Dalio.
Σύμφωνα με τον δισεκατομμυριούχο επενδυτή, οι πολιτικές της ΕΚΤ και το αυξανόμενο κύμα λαϊκισμού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού κλονίζουν τα θεμέλια της ΕΕ, συμπαρασύροντας και την Ευρωζώνη. Ο λαϊκισμός και ο προστατευτισμός οδήγησαν τους Βρετανούς να ψηφίσουν υπέρ της εξόδου από την ΕΕ, καθώς και τους Ιταλούς να καταψηφίσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υπαγορεύουν οι Βρυξέλλες. Στις ΗΠΑ, ο λαϊκισμός έφερε τον Trump στην εξουσία.
«Το φαινόμενο αυτό οφείλεται κυρίως στο χάσμα πλούτου αλλά εν μέρει και στην αίσθηση της αναποτελεσματικότητας και της επιθυμίας να γίνει ο κόσμος πιο φιλικός στον μέσο άνθρωπο», δήλωσε ο Ray Dalio σε συνέντευξη που παραχώρησε από το Νταβός.
Ο εφιάλτης είναι ζωντανός
Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times την Παρασκευή, μερικές από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης περιορίζουν τη χρηματοδότηση προς κράτη της Ευρωζώνης ενόψει των φετινό εκλογών και των φόβων για διάλυση του ευρώ.
«Αν το ευρώ αντικατασταθεί από εθνικό νόμισμα, οποιαδήποτε διαφορά ανάμεσα στο ενεργητικό και το παθητικό δημιουργεί συναλλαγματικό άνοιγμα», εξηγεί ο Ralph Hamers, διευθυνων σύμβουλος της ING. Ξεκαθαρίζει, ωστόσο, ότι ο κίνδυνος διάσπασης της Ευρωζώνης σήμερα είναι μικρότερος απ’ ό,τι δύο χρόνια νωρίτερα, όταν πάνω από την περιοχή πλανιόταν η απειλή του Grexit.
