Ροή
Αν σχεδιάζετε καλοκαιρινές διακοπές σε κάποια εξωτική παραλία καλύτερα να βιαστείτε. Ο λόγος ένα ανησυχητικό στατιστικό δεδομένο που μας ενημερώνει ότι ο πλανήτης ξεμένει από άμμο…
Συγκεκριμένα το 67% των παραλιών της Νότιας Καλιφόρνιας θα έχουν εξαφανιστεί μέχρι το 2100 λόγω της άμμου. Ακόμα κι αν δεν σας πολυενδιαφέρει το κοκκώδες αυτό υλικό, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το χρησιμοποιείτε καθημερινά. Για παράδειγμα το σκυρόδεμα από το οποίο είναι κατασκευασμένο το κτήριο απέναντί σας, περιέχει άμμο, και δεν είναι το μόνο…
Παρότι δε, νομίζετε ότι υπάρχει άφθονη άμμος σε παραλίες, ερήμους και στα βάθη των ωκεανών αποδεικνύεται ότι την χρησιμοποιούμε πιο γρήγορα από ότι δημιουργείται πλανήτης με αποτέλεσμα να κινδυνεύουμε από την έλλειψή της στο μέλλον. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 50 δισεκατομμύρια τόνοι άμμου καταναλώνονται κάθε χρόνο, ποσό διπλάσιο από αυτό που παράγεται από όλα τα ποτάμια του κόσμου.
Χρησιμοποιούμε περισσότερη άμμο από ότι πετρέλαιο
Μετά τον αέρα και το νερό η άμμος αποτελεί το πιο πολυχρησιμοποιημένο φυσικό πόρο του πλανήτη, αφού χρησιμοποιείται περισσότερο κι από το πετρέλαιο. Αν ρωτιέστε που να σας πληροφορήσουμε ότι χρησιμοποιείται στο φαγητό, στο κρασί, στην οδοντόκρεμα, στο γυαλί, στα τσιπ υπολογιστών, στα εμφυτεύματα στήθους, στα καλλυντικά, στο χαρτί, στα χρώματα, στα πλαστικά.
Τα παραπάνω εξηγεί αναλυτικά στο βιβλίο του the World in a Grain, ο Βίνς Βάιζερ. Η άμμος που κυρίως χρησιμοποιούμε είναι η θαλάσσια άμμος που βρίσκεται στον πυθμένα των ποταμών, των λιμνών και των ωκεανών αλλά και στις παραλίες» αναφέρει ο Βάιζερ.
Κι αν αναρωτιέστε αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την άμμο της ερήμου στη θέση της προαναφερθείσας να σημειώσουμε ότι η διάβρωση του αέρα κάνει τους κόκκους να είναι πολύ στρογγυλοί και να μην εξυπηρετούν για τις περισσότερες χρήσεις. Οι κόκκοι που χρειαζόμαστε πρέπει να έχουν περισσότερες γωνίες ώστε να αλληλεσυνδέονται μεταξύ τους σαν παζλ και να δημιουργούν ένα ενιαίο κομμάτι, όπως δηλαδή η άμμος που παράγεται από τα βράχια και τα βουνά που λεηλατούνται από την βροχή, τον άνεμο και τα ποτάμια για περισσότερα από 25 χιλιάδες χρόνια.
Πέρα από το βασικό παίκτη στη χρήση άμμου που είναι το τσιμέντο η άμμος χρησιμοποιείται και στην κόλλα ασβεστίου ή αργίλου που συγκρατεί τα πάντα μαζί και το σκυρόδεμα στις κατασκευές. Το σκυρόδεμα αποτελείται από 10% τσιμέντο (ασβέστη και άργιλο) 15% νερό και 75% άμμο. Το σκυρόδεμα που απαιτείται για την κατασκευή ενός σπιτιού έχει κατά μέσο όρο 200 τόνους άμμου, ένα νοσοκομείο χρησιμοποιεί 3.000 τόνους και ένα μίλι από μια εθνική οδό απαιτεί 15.000 τόνους άμμου.
Ο κόσμος δηλαδή χρειάζεται πάνω από 4 δισεκατομμύρια τόνους σκυροδέματος ετησίως και το ποσό αυτό χρόνο με το χρόνο αυξάνει, καθώς ο αριθμός και το μέγεθος των πόλεων εκρήγνυται. Αξιοσημείωτο είναι το παράδειγμα της Κίνας, που αποτελεί την μεγαλύτερη αστική περιοχή παγκοσμίως. Η Κίνα έχει σήμερα 102 πόλεις με πληθυσμό πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους την ώρα που ολόκληρη η Ευρώπη έχει 38. Για όλες αυτές τις νέες πόλεις που δημιουργούνται κι αναπτύσσονται χρειάζεται σκυρόδεμα...
Μεταξύ 2011 και 2013, η Κίνα χρησιμοποίησε περισσότερο μπετόν από ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ολόκληρο τον 20ο αιώνα ενώ μέσα σε τρία χρόνια στη χώρα χτίστηκε το ισοδύναμο των αυτοκινητοδρόμων των ΗΠΑ. Γενικά η χώρα ξεπερνά όλες τις υπόλοιπες σε παραγωγή τσιμέντου φτιάχνοντας 2500 μετρικούς τόνους ετησίως. Για υπολογίστε λοιπόν πόση άμμο χρειάζεται αυτό το σκυρόδεμα. Το μεγαλύτερο μέρος του προέρχεται από τη βύθιση της λίμνης Poyang. Μέχρι στιγμής εκτιμάται ότι η εν λόγω λίμνη βγάζει 236 κυβικά μέτρα από άμμο κάθε χρόνο αποτελώντας σήμερα το μεγαλύτερο μοναδικό ορυχείο άμμου στον κόσμο.
Ωστόσο αυτό είναι μόνο μία χρήση του υλικού. Η Κίνα χρησιμοποιεί επίσης τόνους άμμου για να δημιουργήσει νησιά στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, επεκτείνοντας τις βάσεις της στην περιοχή. Και η Κίνα δεν είναι η μόνη που κτίζει νησιά από το τίποτα. Τα νησιά Palm στο Ντουμπάι χρειάστηκαν 186,5 εκατομμύρια μέτρα άμμου. Εξαιτίας τους μάλιστα εξαντλήθηκε η άμμος της περιοχής με αποτέλεσμα να χρειαστεί να εισάγουν άμμο από την Αυστραλία για την κατασκευή του ψηλότερου κτηρίου στον κόσμου, του Burj Khalifa.
Η εξόρυξη άμμου μια βιομηχανία 70 δισ. δολαρίων
Η εξόρυξη άμμου άλλωστε είναι μια βιομηχανία 70 δισ. δολαρίων. Ο καλύτερος συνδυασμός ποιότητας τιμής άμμου προέρχεται από την εξόρυξη σε κοίτες ποταμών. Η διαδικασία εξόρυξής της μάλιστα είναι πολύ απλή. Απλά στέλνετε μια βάρκα στη μέση του ποταμού εφοδιασμένη με μια μεγάλη αντλία αναρρόφησης. Το μόνο που χρειάζεται μετά είναι κάποιος να βουτήξει την αντλία στο βυθό για να ρουφήξει την άμμο».
Ωστόσο ο πυθμένας δεν έχει τόνους άμμου, παρά μόνο ένα μικρό στρώμα το οποίο μάλιστα φιλοξενεί και χρήσιμους για την τροφική αλυσίδα μικροοργανισμούς. H πρακτική της εξόρυξης διαταράσσει την αλιεία στην περιοχή και αλλάζει την μορφή του τοπίου στις ακτές. Κατά την απομάκρυνση της άμμου από τον πυθμένα της θάλασσας, η ακτή ολισθαίνει στο εσωτερικό κι αυτό μπορεί να προκαλέσει μελλοντικές πλημμύρες όπως η πρόσφατη στο Χιούστον που οφείλεται εν μέρει στην εξόρυξη άμμου από τον ποταμό Σαν Χασίντο.
Το 90% των παραλιών παγκοσμίως έχουν συρρικνωθεί κατά μέσο όρο 40 μέτρα από το 2008 μέχρι σήμερα. Εάν δεν έχετε παρατηρήσει κάποια αλλαγή στην αγαπημένη σας παραλία, δεν είστε μόνοι. Οι δημοφιλείς ακτές τροφοδοτούν τις παραλιές τους με ακόμη περισσότερη άμμο, που εισάγουν από αλλού παρακαλώ. Παρόλα αυτά βέβαια, το 70% των εκπληκτικών παραλιών της Νότιας Καλιφόρνιας θα μπορούσε να εξαφανιστεί τελείως από το 2100.
Η μαύρη αγορά άμμου και η Sand Mafia
Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να ρυθμίζουν και να περιορίζουν την εξόρυξη άμμου και την παραγωγή σκυροδέματος. Το πρόβλημα φαίνεται να λύνεται με τον τρόπο αυτό, την ίδια στιγμή βέβαια δημιουργείται ένα άλλο: η μαύρη αγορά της άμμου…Η παράνομη εξόρυξη άμμου έχει οδηγήσει στην αύξηση της δραστηριότητας της Sand Mafia, της ισχυρότερης εγκληματικής οργάνωσης της Ινδίας.
Μια ομάδα επιχειρηματιών και εγκληματιών χρησιμοποιεί την επιρροή της κι εάν αποτύχει προσφέυγει στη βία ακόμα και σε δολοφονίες. Η παράνομη διακίνηση άμμου στην Ινδία δημιουργεί 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, απασχολώντας 75.000 φτωχούς της χω΄ρας οι οποίοι βουτούν στα ποτάμια της χώρας. Οι δύτες δουλεύουν 12 ώρες ημερησίως, καταδύονται μέχρι και 200 φορές το χρόνο και βγάζουν μόλις 15 δολάρια την ημέρα. Πολλοί εξ αυτών δεν πάσχουν από αιμορραγία στα αυτιά και πονοκεφάλους ενώ οι θάνατοι και πνιγμοί παρότι συχνοί δεν αναφέρονται πουθενά.
Έχουν χαθεί πάνω από 20 νησιά στην Ινδονησία
Και δεν είναι μόνο αυτό. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η παράνομη εξόρυξη άμμου έχει καταστρέψει ολόκληρα νησιά. Δύο ντουζίνες νησιά έχουν εξαφανιστεί από την Ινδονησία από τη στιγμή που η Σιγκαπούρη εισήγαγε 17 εκατ. τόνους για την επέκταση της γης της κατά 50 μίλια.
Μέχρι το 2010, δεκάδες υπάλληλοι της Μαλαισίας κατηγορήθηκαν ότι δέχτηκαν δωροδοκίες και σεξουαλικές χάρες για να διευκολύνουν την παράνομη εισαγωγή άμμου.
Όσο για το αν υπάρχουν εναλλακτικές, υπάρχουν αν και όχι πολλές. Μια είναι ο θρυμματισμός βράχων ή η ανακυκλωμένη γυάλινη άμμο που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν αυτή των παραλιών. Και οι δύο λύσεις είανι απόλυτα ασφαλείς και διόλου επικίνδυνες.
Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ προτείνεται υψηλότερη τιμολόγηση αλλά και φορολόγηση για την εξόρυξη άμμου ώστε να ενθαρρυνθούν αυτού του είδους οι εναλλακτικές λύσεις. Η υιοθέτηση αυστηρών κανονισμών συνίσταται για κάθε χώρα αλλά και για τα διεθνή ύδατα.
«Η ερώτηση δεν είναι πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λιγότερη άμμο αλλά πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λιγότερο από τα πάντα. Τα δέντρα, το νερό, τα ψάρια, και πολλά άλλα χρησιμοποιούνται σε υπερβολική ποσότητα με την άμμο να αποτελεί ένα μόνο ακόμα αγαθό της λίστας. Ένας πλανήτης με πληθυσμό 9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων πρέπει απλά να φροντίσει για την εξοικονόμηση δυνάμεων.
Τα μέτρα δε πρέπει να ληφθούν αν όχι τώρα άμεσα, γιατί οι παραλίες που απολαμβάνουμε το καλοκαίρι θα είναι το λιγότερο από όσα αναμένεται να χαθούν…
