Ροή
Μπορεί ο πολιτικός συγκεντρωτισμός του Ταγίπ Ερντογάν να μην ενοχλούσε μέχρι πρότινος τους επενδυτές, αλλά η απόφασή του να αναλάβει τα ηνία της νομισματικής πολιτικής έχει σπείρει τον πανικό, οδηγώντας τη λίρα σε πτωτικό σπιράλ.
Από την αρχή του έτους, το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει πάνω από το 15% της αξίας του, ενώ η οικονομία οδεύει ολοταχώς προς υπερθέρμανση. Από την αρχή του μήνα, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου έχει εκτοξευτεί κατά 18%, εκτροχιάζοντας δημοσιονομικά τη χώρα.
Την ίδια ώρα ο Ερντογάν, αντί να λάβει μέτρα συγκράτησης του πληθωρισμού και των κεφαλαιακών εκροών, ανεβάζει τον «θερμοστάτη» αναλαμβάνοντας ρόλο...Τσάρου της οικονομίας.
Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, ο Ερντογάν έχει δαιμονοποιήσει τη νομισματική σύσφιξη, μη επιτρέποντας στην κεντρική τράπεζα της χώρας να κάνει τη δουλειά της –δηλαδή να αυξήσει τα επιτόκια σε ένα περιβάλλον καλπάζοντος πληθωρισμού, εκτόξευσης των ελλειμμάτων εξωτερικών συναλλαγών και μαζικών εκροών επενδύσεων και καταθέσεων.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Bloomberg τη Δευτέρα, ο Τούρκος πρόεδρος τράβηξε ακόμη περισσότερο το σκοινί, εξαγγέλλοντας ότι εάν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές τον επόμενο μήνα θα παρέμβει στο έργο της κεντρικής τράπεζας με στόχο τη διατήρηση των επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα. «Στον λαό λογοδοτούν αυτοί που κυβερνούν», δήλωσε, εκτοξεύοντας τις αποδόσεις των τουρκικών ομολόγων και βυθίζοντας το νόμισμα.
Είναι σαφές ότι στο μυαλό του «σουλτάνου» οι θεμελιώδεις κανόνες της οικονομικής επιστήμης αντικαθιστούνται από τα «Erdonomics» και η αύξηση των επιτοκίων… ενισχύει τον πληθωρισμό. Όπως σχολιάζει στο insider.gr ο κ. Δημήτρης Τζάνας, διευθυντής Επενδύσεων της Κύκλος Χρηματιστηριακή, η γιγάντωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών —6,5% έναντι του ΑΕΠ— έχει ως αποτέλεσμα την υποτίμηση της τουρκικής λίρας ως προς το δολάριο και το ευρώ. Αυτό που χρειάζεται να κάνει η κεντρική τράπεζα τώρα είναι να αυξήσει τα επιτόκια για αποτρέψει τις εκροές συναλλάγματος και να ενθαρρυνθεί η αύξηση καταθέσεων σε τοπικό νόμισμα.
Ο Ερντογάν, αντιθέτως, δίνει εντολή στην κεντρική τράπεζα να κάνει ακριβώς το αντίθετο με την λογική ότι θα μειωθεί ο πληθωρισμός –που ούτως ή άλλως δεν ισχύει– ώστε να μειωθεί και το κόστος δανεισμού της χώρας. Το σημαντικότερο πρόβλημα της Τουρκίας, όμως, σήμερα δεν είναι ο δανεισμός αλλά το γιγάντιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, γι αυτό και η λίρα συνεχίζει να καταρρέει.
Όπως εξηγεί ο αρθρογράφος του Bloomberg, Φερντινάντο Γιουγκλιάνο, όλα τα κράτη –ανεπτυγμένα και αναδυόμενα- αναγνωρίζουν τη αναγκαιότητα της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας. Αν ασκούσαν οι πολιτικοί τη νομισματική πολιτική θα «έκοβαν» χρήμα για να κάνουν δημόσιες επενδύσεις, να μοιράζουν επιδόματα και να χρηματοδοτούν βαθμοθηρικές πολιτικές. Αυτό, όμως, θα εκτόξευε τον πληθωρισμό αποδυναμώνοντας το νόμισμα.
Εν τω μεταξύ, πυκνώνουν τα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου ότι η χώρα βρίσκεται στο κατώφλι των capital controls, κάτι που σύμφωνα με τους αναλυτές δεν θα αργήσει να επιβεβαιωθεί. Από τον Ιανουάριο που ξεκίνησε ο «χορός» των υποβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης, είναι αδύνατο να ανακοπεί η αιμορραγία επενδύσεων και καταθέσεων. Στις αρχές Μαΐου, η Standard & Poor's έκανε και δεύτερη υποβάθμιση στέλνοντας ακόμη πιο βαθιά στην κατηγορία των «σκουπιδιών» τα τουρκικά ομόλογα.
Ούτε το διεθνές περιβάλλον, όμως, είναι υποστηρικτικό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μπει σε κύκλο αύξησης των επιτοκίων, γεγονός που σπρώχνει ανοδικά το δολάριο και το κόστος δανεισμού σε όλον τον κόσμο. Οι αναδυόμενες αγορές δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση, καθώς οι επενδυτές αποσύρουν τα χρήματά τους και επιστρέφουν στις ΗΠΑ –εγκαταλείποντας πρώτα τις πιο ευάλωτες οικονομίες, όπως είναι η Τουρκία. Οι εκροές κεφαλαίων οδηγούν σε υποβάθμιση των τοπικών νομισμάτων και εκτίναξη των αποδόσεων στα ομόλογα.
Με την απόφασή του να ευνουχίσει την κεντρική τράπεζα, ο Ερντογάν ουσιαστικά ρίχνει λάδι στη φωτιά σε μια οικονομία που είδε το κόστος δανεισμού της να εκτινάσσεται στο 7%, από 5,2% τον Ιανουάριο (10ετές ομόλογο). Για να αντιμετωπιστεί η σφοδρή κρίση που αντιμετωπίζει η γειτονική χώρα, η κεντρική τράπεζα χρειάζεται την εξουσία που της αναλογεί, προκειμένου να επαναφέρει την οικονομία σε τροχιά. «Αν δεν αυξηθούν τα επιτόκια και δεν μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες, η τουρκική οικονομία μπορεί να προσγειωθεί πολύ ανώμαλα», προειδοποιεί ο Γιουγκλιάνο. «Ανεξάρτητα με το πόσο ολοκληρωτικά κυβερνά ο Ερντογάν, έχει ανάγκη τους επιχειρηματίες και καταναλωτές, όπως και τους διεθνείς επενδυτές».
