Ροή
Η κλιματική αλλαγή έχει αναδειχθεί σε «καυτό» θέμα τις τελευταίες εβδομάδες, ιδίως μετά την εκλογή Τραμπ που έχει φέρει τα… πάνω κάτω στις διεθνείς ισορροπίες. Αμερικανοί επιστήμονες θέτουν το ερώτημα κατά πόσο μπορεί μια οικονομία να βασιστεί κατά 100% σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –αλλά το ερώτημα είναι προφανές: ναι.
Τέτοιου είδους οικονομίες έχουν ήδη υπάρξει, και μάλιστα όχι τόσο παλιά. Στην Ευρώπη του 17ου αιώνα, η παραγωγή ενέργειας ήταν στραμμένη στην καλλιέργεια των αγροκτημάτων, την ξυλεία και την κτηνοτροφία. Αυτό σήμαινε ότι χρειάζονταν τεράστιες εκτάσεις γης για να καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού –που ήταν ένα μόνο ποσοστό του σημερινού παγκόσμιου πληθυσμού.
Το ερώτημα δεν είναι εάν μπορούμε να αναδημιουργήσουμε αυτές τις κοινωνίες, αλλά κατά πόσο θέλουμε –και με ποιο κόστος.
Το πρόβλημα με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες δεν είναι εάν μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες, αλλά η χαμηλή τους παραγωγικότητα. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ενεργειακών Ερευνών, ο ενεργειακός τομέας αναλογεί περίπου στο 9% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι μας κοστίζει το 10% της παγκόσμιας παραγωγής για την εξασφάλιση της ενέργειας που χρειάζεται η παγκόσμια οικονομία.
Σε αυτό το ποσοστό, βέβαια, δεν περιλαμβάνονται οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στα διάφορα επίπεδα της παραγωγικότητας. Για να πάρει κανείς μια ιδέα αυτού του μεγέθους, αρκεί να υπολογίσει τον λόγο απόδοση/επένδυση (ROI) της ενέργειας για μια συγκεκριμένη τεχνολογία. Ο δείκτης αυτός μπορεί να κυμαίνεται από το 0 ως το 50/1 όταν πρόκειται για τον άνθρακα και το φυσικό αέριο και ως το 70/1 για την πυρηνική ενέργεια.
Ποια είναι η αντίστοιχη απόδοση στις ΑΠΕ; Σύμφωνα με υπολογισμούς, δεν υπερβαίνει το 2,5/1. Η τεχνολογική πρόοδος, όμως, αναμένεται να οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση του συντελεστή απόδοσης. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, η κατανάλωση της ενέργειας με εδαφικούς όρους ισούται με 1,25W/τ.μ. Οι ανεμογεννήτριες αποδίδουν περίπου 2,25W/τ.μ. που καταλαμβάνουν. Εάν υπολογίσει, όμως, κανείς τα κόστη κλίμακας –όπως το ενοίκιο της γης– το όλο εγχείρημα κρίνεται ασύμφορο.
Όλα αυτά προκαλούν έντονο προβληματισμό, ιδίως μετά τις ανακοινώσεις της Volvo και της γαλλικής κυβέρνησης ότι σκοπεύουν να αντικαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα με ηλεκτρική ενέργεια στα μέσα μεταφοράς. Τα αυτοκίνητα, τα λεωφορεία, τα τρένα και τα φορτηγά αναλογούν στο 40% της κατανάλωσης ενέργειας στη Βρετανία.
Η στροφή από τα βενζίνη στην ηλεκτρική ενέργεια προϋποθέτει τεράστιες επενδύσεις για την κατασκευή μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η δυναμικότητα της Βρετανίας θα πρέπει να εκτιναχθεί κατά 70% -ένας στόχος ιδιαίτερα δύσκολος για να επιτευχθεί μέσω της θερμικής ή της πυρηνικής ενέργειας.
Εάν βάλουμε κάτω τους αριθμούς, η επίτευξη των σημερινών επιπέδων παραγωγικότητας αποκλειστικά με ΑΕΠ μοιάζει μάλλον ανέφικτος. Και αυτό, χωρίς να υπολογιστούν τυχόν πρόσθετοι πόροι που μπορεί να χρειαστούν για την ανάπτυξη της τεχνολογίας των μπαταριών.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι συζητήσεις περί μιας πλήρως –ή μερικής- κοινωνίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι κούφιες. Απλώς, δεν μπορεί να επιτευχθεί με τα εργαλεία που έχουμε σήμερα στα χέρια μας. Για να λειτουργήσει με τη σημερινή εξίσωση, είτε θα πρέπει να μειωθεί ο πληθυσμός είτε να περιοριστεί το εύρος των δραστηριοτήτων μας. Διαφορετικά, θα πρέπει να στρέψουμε την έρευνά μας σε νέες τεχνολογίες που θα εξασφαλίσουν αυτόν τον στόχο με μικρότερο κόστος.
