Ροή
Σε ένα διάστημα τριών μηνών, ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόλαντ Τραμπ και ο νέος Γάλλος πρόεδρος θα έρθουν αντιμέτωποι με ένα σημαντικό ερώτημα για την οικονομική διπλωματία: τι θα πρέπει να κάνουν με το δημοσιονομικό πλεόνασμα της Γερμανίας, το οποίο πέρυσι έφθασε το 8,6% του ΑΕΠ, έναν αριθμό ρεκόρ για την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Το πλεόνασμα θα σημειώσει μικρή πτώση φέτος και στο εξής αλλά η ύπαρξή του αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες πηγές ανισορροπίας της παγκόσμιας οικονομίας και της ευρωζώνης.
Αν οι τρίτοι αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, θα χρειαστεί να το κάνουν έξυπνα. Μέχρι στιγμής, η Γερμανία έχει απωθήσει κάθε είδος κριτικής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει αναφορές για τις μακροοικονομικές ανισότητες κάθε χρόνο, τις οποίες το Βερολίνο τις πετάει στο καλάθι των αχρήστων. Οι επόμενοι πρόεδροι της Γαλλίας επιλέγουν να μην θέσουν το θέμα καθώς η προτεραιότητά τους εν μέσω της κρίσης στην ευρωζώνη ήταν να κρατήσουν κάτω τα κεφάλια και να αποφύγουν να τους «πιάσει το ραντάρ» των «τιμωρών» των ομολόγων. Για όσο διάστημα κατάφερναν να χρηματοδοτήσουν τον κρατικό δανεισμό, όλα ήταν εντάξει.
Οι ανισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία και στην οικονομία της Γερμανίας ειδικότερα, δεν οφείλονται στο εμπόριο. Η Γερμανία δεν χρηματοδοτεί τις εξαγωγές ούτε χειραγωγεί το νόμισμά της. Το πρόβλημα έγκειται στην υπερβολική αποταμίευση για τις επενδύσεις. Αυτό οφείλεται σε κακές πρακτικές και στον γηρασκόμενο πληθυσμό.
Οι εμπορικές κυρώσεις δεν μπορούν να διορθώσουν την ανισορροπία στην αποταμίευση. Η πιο λογική υπόθεση θα ήταν ότι η Γερμανία θα απαντούσε σε οποιεσδήποτε κυρώσεις μειώνοντας και άλλο τα κόστη παραγωγής τα οποία θα επιδείνωναν την κατάσταση. Αντίθετα, ο κόσμος θα μπορούσε να αναγκάσει τη Γερμανία να αντιμετωπίσει τις αιτίες των πλεονασμάτων: υπερβολικές ρυθμίσεις στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, χαμηλά επίπεδα ανάπτυξης στις επενδύσεις στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, ζημιογόνα και περιττά πλεονάσματα.
Ένα καλό σημείο εκκίνησης θα μπορούσε να είναι η εκμετάλλευση των εσωτερικών αντιφάσεων στα πλεονάσματα που αφορούν στον κλάδο άμυνας.
Εν όψει της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον, το Βερολίνο εξέδωσε μια αναφορά στην οποία ανέφερε ότι οι ΗΠΑ δεν θα έπρεπε να ανησυχούν για τις διμερείς σχέσεις τους με τη Γερμανία αλλά με τις σχέσεις τους με την ευρωζώνη.
Το συγκεκριμένο κείμενο υποστήριζε ότι η Γερμανία δεν μπορεί λογικά να χειραγωγήσει το νόμισμα καθώς πλέον δεν έχει δικό της νόμισμα. Αν το ευρώ είναι υποτιμημένο, αυτό δεν είναι λάθος της Γερμανίας αλλά συνέπεια της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Είναι σα να λέει: μην απευθύνεστε σε εμάς αλλά στις Βρυξέλλες ή τη Φρανκφούρτη.
Αυτή είναι μια καταπληκτική άμυνα. Αν η Γερμανία κατηγορεί την ευρωζώνη, τότε σίγουρα οι ΗΠΑ και άλλα μέλη του ευρώ θα έπρεπε να επιμείνουν ότι το μπλοκ θα έπρεπε να έχει τη δικαιοδοσία να αντιμετωπίσει το πρόβλημα πιο αποτελεσματικά.
Πέρυσι, η ευρωζώνη είχε 3,4% πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο ήταν χαμηλότερο από της Γερμανίας με σχετικούς όρους αλλά αρκετά υψηλό για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι η ευρωζώνη θα πρέπει να αποκτήσει άμεσα μια κοινή δημοσιονομική δυνατότητα και το δικαίωμα να επιβάλει πολιτικές στα κράτη-μέλη για να επηρεάσει τη σχέση μεταξύ των αποταμιεύσεων και των επενδύσεων.
Από τότε που η γερμανική κυβέρνηση απέρριψε αυτές τις πολιτικές, το επιχείρημα αυτό του Βερολίνου για την ευρωζώνη είναι ανίσχυρο. Τα άλλα κράτη-μέλη δεν θα έπρεπε να επιτρέπουν στη Γερμανία «να τους κουνά το δάκτυλο» γιατί η ίδια επιφέρει μαζικές ανισορροπίες σε αυτά αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Επομένως, κάποια πράγματα είναι προφανή. Η γαλλική πολιτική θα αποτύγχανε αν δεν πιέσει τη Γερμανία να διευθετήσει το θέμα. Αν η Γερμανία δεν υιοθετήσει πολιτικές που θα διορθώσουν τις ανισορροπίες ή δεν συμφωνήσει να κάνει μεταρρυθμίσεις για την διακυβέρνηση της ευρωζώνης ή ιδανικά αν δεν κάνει και τα δύο, τότε η πιο έξυπνη πολιτική που θα μπορούσε να ακολουθήσει η Γαλλία θα ήτα να επιδιώξει μια πιο στενή συνεργασία με το Βερολίνο και να διαμορφώσει το πλαίσιο για τα επόμενα στάδια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου να επιζήσει το ευρώ.
Από την άλλη, αν η Γερμανία εξακολουθήσει να μην υιοθετεί ανάλογα μέτρα, ο επόμενος πρόεδρος της Γαλλίας θα πρέπει να μεταφέρει στη Μέρκελ ή το διάδοχό της το μήνυμα ότι η ευρωζώνη δεν είναι μια συμπαγής «κατασκευή» και ότι το ευρώ θα χάσει την υποστήριξη του κοινού με την πάροδο του χρόνου, ειδικά στη Γαλλία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Γερμανία θα εντυπωσιαζόταν από μια τέτοια απειλή. Η διάλυση της ευρωζώνης θα επέφερε τέτοια οικονομική καταστροφή στη Γερμανία που θα συνέφερε περισσότερο τη χώρα να διορθώσει την πολιτικής της παρά να ρισκάρει άλλη μια κρίση με ενδεχόμενες καταστρεπτικές συνέπειες. Και μόνο η Γαλλία είναι σε θέση να την πιέσει να το κάνει αυτό γιατί είναι εκείνη η οποία κρατάει στα χέρια της το μέλλον του ευρώ.
