Ροή
Η επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στην Ουάσιγκτον την επόμενη εβδομάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο σημαντικών - και ταυτόχρονα πιο δύσκολων - ραντεβού της καριέρας της. Η Γερμανίδα καγκελάριος πρέπει να προσπαθήσει να οικοδομήσει μια αξιοπρεπή σχέση με τον Ντόναλντ Τραμπ, παρά τους περιφρονητικούς χαρακτηρισμούς που έχει χρησιμοποιήσει ο αμερικανός πρόεδρος για τις πολιτικές της στο παρελθόν.
Αν και η Γερμανίδα καγκελάριος δεν ήταν εκείνη που επιδίωξε την πρόκληση, θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη για μια , εκ των υστέρων, επανεξέταση της θέσης της Γερμανία στον κόσμο.
Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί ηγέτες έχουν, δικαιολογημένα, απομακρυνθεί από την ιδέα ότι η χώρα τους μπορεί να ασκήσει ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Η άποψη της Βόννης και εν συνεχεία του Βερολίνου ήταν πως η γερμανική εξουσία πρέπει να ασκείται μέσω της «Ευρώπης». Όμως, η ΕΕ δεν μοιάζει πλέον αρκετή. Οι ξένες πολιτικές προκλήσεις συνωστίζονται γύρω από: τον πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος αμφισβητεί τη συμμαχία του ΝΑΤΟ, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τους πρόσφυγες από την κατάρρευση της Μέσης Ανατολής, το Brexit και την εθνικιστική στροφή της Τουρκίας.
Επιπλέον, η ΕΕ παρουσιάζεται πια πολύ αδύναμη, εν αντιθέσει με την Γερμανία, η οποία φαντάζει πολύ μεγάλη για την Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, η συζήτηση πως η Γερμανία αναδεικνύεται ως ο ηθικός ηγέτης της Δύσης είναι εξωφρενικά παραφουσκωμένη. Η αλήθεια, όπως πάντα, βρίσκεται κάπου στη μέση. Η Γερμανία χρειάζεται μια πιο ευφάνταστη και αποφασιστική παγκόσμια προσέγγιση, ταυτόχρονα με μια επανεκτίμηση των ορίων της σχετικά με το τι μπορεί να κάνει μόνη της.
Ας ξεκινήσουμε με τις στρατιωτικές δαπάνες. Στην εποχή του Τραμπ και του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, το ζήτημα πλέον δεν μπορεί να αποφευχθεί. Η Γερμανία δαπανά λιγότερο από το 1,2% του ΑΕΠ για την άμυνα, σε σύγκριση με το στόχο του ΝΑΤΟ που φτάνει το 2%. Αυτό πρέπει να αλλάξει και η Γερμανία έχει δεσμευθεί να επιτύχει τον στόχο του ΝΑΤΟ μέχρι την δεκαετία του 2020. Αλλά, με τη σύμφωνη γνώμη των συμμάχων της, θα είχε νόημα να δαπανήσει μερικά από τα επιπλέον χρήματα σε γενικότερα θέματα ασφαλείας κι όχι αποκλειστικά στον πολεμικό εξοπλισμό. Η γερμανική γενναιοδωρία θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει την σωστή συνοριακή πολιτοφυλακή της ΕΕ, τα κέντρα ελέγχου προσφύγων καθώς και το καταπιστευτικό ταμείο έκτακτης ανάγκης για βόρειες αφρικανικές χώρες όπως η Λιβύη.
Η ιδέα ενός «ευρωπαϊκού στρατού» παραμένει δημοφιλής στη Γερμανία. Αλλά η στρατιωτική ενοποίηση είναι ρεαλιστική μόνο υπό την προϋπόθεση πως οι χώρες της ΕΕ συμφωνούν σε θεμελιώδη ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Προς το παρόν, θα ήταν καλύτερο να πιέσει σκληρότερα για μια κοινή γραμμή σε πρακτικά θέματα όπως κοινή πολιτική προμηθειών για οπλισμό, ώστε η συνεργασία των στρατών να γίνει πιο εύκολη.
Η Γερμανία αντιμετωπίζει επίσης ζωτικής σημασίας διπλωματικές προκλήσεις. Στο θέμα της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ η κυβέρνηση Μέρκελ (ή ο διάδοχός της) θα πρέπει να εξισορροπήσει την κατάσταση και να διατηρήσει την ενότητα της ΕΕ διασφαλίζοντας παράλληλα μια σταθερή οικονομική και στρατηγική σχέση με την Βρετανία.
Το σημερινό μότο «να μην υπάρξουν διαφορετικές συμφωνίες για την Βρετανία» υπάρχει πιθανότητα να οδηγήσει σε άσκοπη αντιπαράθεση σχετικά με τον τρόπο εξόδου της Βρετανίας από την Ένωση, αντιπαράθεση που εκτιμάται ότι θα αφήσει την Γερμανία φτωχότερη και λιγότερο ασφαλή.
Όσον αφορά στη Ρωσία, η Γερμανία έχει κάνει μια θαρραλέα προσπάθεια με τις κυρώσεις της ΕΕ σχετικά με την Ουκρανία. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει πλέον, είναι πως μια αλλαγή της πολιτικής των ΗΠΑ θα σκάψει το στέρεο έδαφος που έφτιαξε η Γερμανίδα καγκελάριος. Η Μέρκελ θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την επίσκεψή της Ουάσιγκτον για να πείσει τον Αμερικανό πρόεδρο να εκμεταλλευτεί την γραμμή των κυρώσεων έως ότου η Ρωσία σταματήσει να αναμειγνύεται στο θέμα της Ουκρανίας.
Γενικότερα, η Γερμανία μπορεί να συζητήσει για ένα διεθνές σύστημα κανόνων τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και αλλού. Καθώς η διοίκηση Τραμπ ζυγίζει τους πειρασμούς που αντιμετωπίζει, αγνοώντας τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και παρακάμπτοντας τον ΟΗΕ, η κα Μέρκελ μπορεί και πρέπει να αναδυθεί ως υπέρμαχος του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος και του διεθνούς δικαίου.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κα Μέρκελ - από τη Μόσχα προς τη Μέση Ανατολή και από την Ουάσιγκτον προς το Λονδίνο - είναι τρομακτικές. Αλλά η Γερμανία έχει δύο μεγάλα πλεονεκτήματα: ισχυρή οικονομία και διεθνή σεβασμό - παγκόσμιες δημοσκοπήσεις δείχνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα ότι η σύγχρονη Γερμανία είναι μία από τις πιο δημοφιλείς χώρες του κόσμου.
Η Γερμανία μπορεί να διατηρήσει το σεβασμό της διεθνούς κοινής γνώμης, ακόμη κι αν υιοθετήσει έναν πιο ενεργητικό ηγετικό ρόλο, τονίζοντας με κάθε ευκαιρία τις αξίες της. Στην περίπτωση του Ντοναλντ Τραμπ τις εξέφρασε ήδη έμμεσα κατά το συγχαρητήριο μήνυμά της γερμανίδας καγκελαρίου μετά την νίκη του. Στην περίπτωση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με αφορμή τους πρόσφυγες, η κα Μέρκελ μίλησε για το πρόβλημα ελευθερίας του Τύπου που διαπιστώνεται στη χώρα.
Η απολύτως αναγκαία μετάβαση σε μια έντονη και δημιουργική γερμανική εξωτερική πολιτική θα είναι πολιτικά δύσκολη, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η προώθηση όμως των φιλελεύθερων αξιών φαίνεται πως ανοίγει τον δρόμο για την Γερμανία.
