Ροή
Αλυσιδωτά γεγονότα δοκιμάζουν για ακόμη μια φορά τις αντοχές της Ευρωζώνης, υποστηρίζει ο γνωστός αρθρογράφος των Financial Times, Martin Wolf, προειδοποιώντας πως περισσότεροι κίνδυνοι περιμένουν το ευρώ… στην επόμενη στροφή του δρόμου.
Το τελευταίο σοκ ήρθε από την Ιταλία, καθώς η συντριπτική ήττα του «ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής για τη συνταγματική μεταρρύθμιση ανάγκασε σε παραίτηση τον πρωθυπουργό, Matteo Renzi.
Ο ρόλος της Ιταλίας, ως η τρίτη ισχυρότερη οικονομία της Ευρωζώνης, είναι καθοριστικός για την επόμενη μέρα της ένωσης. Η παραίτηση του Renzi από τον πρωθυπουργικό θώκο της χώρας μπορεί να μην φαντάζει και τόσο σπουδαίο γεγονός. Όσο όμως η Ευρωζώνη αποτυγχάνει στο στόχο θωράκισης μιας ευρείας ευημερίας, τόσο πιο ευάλωτη θα είναι στα πολιτικά και οικονομικά σοκ. Ο εφησυχασμός θα αποτελέσει ολέθριο λάθος.
Σε όρους οικονομίας, διαφαίνεται τουλάχιστον μια σταδιακή βελτίωση σε βάθος χρόνου. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης έχει αυξηθεί κατά 5,5% την περίοδο από το πρώτο τρίμηνο του 2013 ως το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Η ανεργία έχει υποχωρήσει από το ιστορικό υψηλό του 12,1% τον Ιούνιο του 2013 στο 9,8% τον Οκτώβριο του 2016. Κι όμως η διαφαινόμενη ανάκαμψη της οικονομίας της Ευρωζώνης δεν έχει ακόμη φτάσει σε τέτοια επίπεδα ώστε να αντισταθμίσει τη ζημιά που προκάλεσε η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η ευρωπαϊκή κρίση της περιόδου 2010-2012.
Στο τρίτο τρίμηνο του 2016, το πραγματικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης ήταν μόλις κατά 1,8% υψηλότερο από τα επίπεδα στα οποία βρισκόταν στο πρώτο τρίμηνο του 2008. Και ακόμη πιο εντυπωσιακά είναι τα στοιχεία για την πορεία της ζήτησης. Η πραγματική εγχώρια ζήτηση στην Ευρωζώνη ήταν κατά 1,1% χαμηλότερη το δεύτερο τρίμηνο του 2016 έναντι του πρώτου τριμήνου του 2008. Αυτή η ακραία αδυναμία της ζήτησης δεν θα έπρεπε, για κανένα λόγο, να σημειωθεί. Και αποτελεί μια τεράστια αποτυχία.
Ιδίως αν γίνει αντιληπτό πως αυτή η αδυναμία είχε πολύ σοβαρό αντίκτυπο στην πορεία του πληθωρισμού. Σε ετήσια προσαρμοσμένη βάση, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη δεν έχει ξεπεράσει το 2% (στόχος που έχει η ΕΚΤ) από τον Ιανουάριο του 2009.
Μια πολύ σοβαρή πρόκληση, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί, είναι η μεγάλη διαφοροποίηση που παρουσιάζουν σε όρους οικονομικών επιδόσεων τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, υπό το βάρος των συνθηκών μακράς στασιμότητας ή και βαθιάς ύφεσης σε ορισμένα από αυτά. Μια γρήγορη ματιά στην πορεία της ιταλικής και της γαλλικής οικονομίας είναι αρκετή για να επιβεβαιώσει τα ανωτέρω.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε η Conference Board, την περίοδο 2007 – 2016, το πραγματικό ΑΕΠ σε όρους αγοραστικής δύναμης αυξήθηκε κατά 11% στη Γερμανία, παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στη Γαλλία, ενώ υποχώρησε κατά 8% στην Ισπανία και κατά 11% στην Ιταλία.
Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω στοιχεία, το ισπανικό ΑΕΠ δεν αναμένεται να επιστρέψει σε προ κρίσης επίπεδα πριν το τέλος της δεκαετίας. Στην Ιταλία αυτό δεν αναμένεται να συμβεί πριν τα μέσα της δεκαετίας του 2020. Η επώδυνη αλήθεια είναι πως η Ευρωζώνη όχι μόνο παίρνει «βραβείο» σε όρους φτωχών επιδόσεων, αλλά αποδεικνύεται ταυτόχρονα και «μηχανή παραγωγής» τεράστιων οικονομικών ανισορροπιών μεταξύ των κρατών – μελών της.
Η Ιταλία διαθέτει έναν προβληματικό τραπεζικό κλάδο, λόγω του δυσθεώρητου «βάρους» μη εξυπηρετούμενων δανείων συνολικού ύψους 360 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ένα γεγονός που αρκεί για να πυροδοτήσει την επόμενη μεγάλη κρίση στην Ευρωζώνη.
«Ο συνδυασμός της αδύναμης ζήτησης με τα υψηλά επίπεδα διαφοροποίησης των οικονομικών επιδόσεων των κρατών μελών έχει μετατρέψει την Ευρωζώνη σε… ατύχημα έτοιμο να συμβεί. Σίγουρα η κατάσταση μπορεί να σταθεροποιηθεί, όμως κάθε πολιτικό και οικονομικό σοκ μπορεί, εκτός του ότι είναι απρόβλεπτο, μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνο», τονίζει, μεταξύ άλλων, ο Martin Wolf.
