Ροή
Ακόμη και ο πιο μεγάλος φιλάνθρωπος μπορεί να διστάσει να ξοδέψει 600 εκατ. ευρώ για να φτιάξει έναν σύγχρονο ναό της τέχνης και του πολιτισμού σε μια χώρα που παλεύει με την χειρότερη οικονομική κρίση της σύγχρονης ιστορίας της.
Και όμως το 2006 όταν το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αποφάσισε να κατασκευάσει το νέο σπίτι της Εθνικής Όπερας και της Εθνικής Βιβλιοθήκης η οικονομική ανάπτυξη επιταχυνόταν και η Ελλάδα φαινόταν έτοιμη να αποτελέσει μια αχτίδα ευμάρειας στην νοτιοανατολική Ευρώπη.
«Η Ελλάδα είχε κερδίσει το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου το 2004, είχε διοργανώσει επιτυχώς τους Ολυμπιακούς Αγώνες και η οικονομία πήγαινε καλά» αναφέρει ο Ανδρέας Δρακόπουλος, πρόεδρος του ιδρύματος που φέρει το όνομα του αείμνηστου θείου του και διάσημου Έλληνα εφοπλιστή.
«Πιστεύαμε ότι η Ελλάδα είχε αλλάξει σελίδα. Αν κάποιος υπαινισσόταν το αντίθετο θα του λέγαμε “είσαι τρελός”», προσθέτει.
Παρά την οικονομική κατάρρευση της χώρας το 2010, η οποία ακολουθήθηκε από τεράστιας οικονομικής άποψης διασώσεις, η κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος προχώρησε κανονικά όπως είχε σχεδιαστεί.
«Θυμάμαι μια νύχτα στην Νέα Υόρκη όταν εγώ και κάποιοι συνάδελφοι μου είχαμε ερωτήματα… «Τι κάνουμε; Η Ελλάδα καταρρέει και εμείς θα φτιάξουμε μια Όπερα και μια Βιβλιοθήκη;», θυμάται. «Μετά είπα ότι έπρεπε να τα φτιάξουμε, αυτό το έργο μπορεί να φέρει την ελπίδα, δεν πρέπει να απογοητεύσουμε του Έλληνες. Και ας κάνουμε τα πάντα, ας μην κάνουμε περικοπές λόγω της κρίσης».
Το κέντρο, ένα εντυπωσιακό κτήριο 30 μέτρων φτιαγμένο από γυαλί και μπετό και σχεδιασμένο από τον διάσημο αρχιτέκτονα Renzo Piano, ολοκληρώθηκε φέτος. Από τους πάνω ορόφους μπορεί κανείς να δει την αρχαία Ακρόπολη αλλά και τα καταγάλανα νερά του Αργοσαρωνικού. Το συγκρότημα ήδη χρησιμοποιείται για ξεναγήσεις και για εκθέσεις πριν από τα επίσημα εγκαίνια τον επόμενο Μάρτιο.
Το κτήριο το περικυκλώνει ένα πάρκο 200 στρεμμάτων που φιλοξενεί τοπικά φυτά και μεσογειακά δέντρα δημιουργώντας μια εστία πρασίνου σε μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις της Ευρώπης.
Ο Δρακόπουλος θέλει να αντιμετωπίσει τις κριτικές που κάνουν λόγο για ένα έργο σχεδιασμένο για την αθηναϊκή ελίτ που θα καταλήξει ως ένας «αποστειρωμένος» χώρος διοργάνωσης διεθνών συνεδρίων και εταιρικών εκδηλώσεων.
Υποστηρίζει ότι το Κέντρο ήδη προσφέρει σημαντικά στις ζωές των συνηθισμένων Αθηναίων που έχουν πληγεί από την κρίση.
Από τον Ιούνιο έως και σήμερα περίπου 400.000 επισκέπτες έχουν παρακολουθήσει δωρεάν συναυλίες, προβολές ταινιών και αθλητικές δραστηριότητες στο πάρκο του Κέντρου, από μαθήματα γιόγκα έως μαθήματα ιστιοπλοΐας για νέους. «Τονίζουμε ότι το Κέντρο Πολιτισμού είναι ένα τριπλό έργο γιατί το πάρκο έχει σημασία αντίστοιχη με αυτή της Όπερας και της Βιβλιοθήκης. Αν ο κόσμος συνεχίσει να έρχεται τότε θα έχουμε μεγάλη επιτυχία», αναφέρει ο Δρακόπουλος.
Βάσει της συμφωνίας που υπογράφτηκε με την προηγούμενη κυβέρνηση, το Ίδρυμα θα μεταφέρει το ολοκληρωμένο έργο στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στα τέλη του έτους. Το υπουργείο Οικονομικών θα γίνει ο επίσημος ιδιοκτήτης του Κέντρου Πολιτισμού αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να καλύπτει τα ετήσια κόστη λειτουργίας που υπολογίζονται στα 15 με 16 εκατ. ευρώ.
Ο Δρακόπουλος νιώθει νευρικός για την επικείμενη παράδοση. «Δεν ζητάμε από κανένα να μας πει “ευχαριστώ” αλλά επιμένουμε όλα τα μέρη να αναλάβουν τις ευθύνες τους όπως συμφωνήθηκε», αναφέρει.
Ο προβληματισμός του πηγάζει όχι μόνο από τα προβλήματα που εμφανίζει η κυβέρνηση στο να διαχειριστεί τα καθημερινά έξοδα, αλλά και την ιδεολογική εχθρότητα που διακατέχει τους αριστερούς πολιτικούς για τους πλούσιους συμπατριώτες τους, ακόμη και τους πιο φιλάνθρωπους.
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, έχει δεσμευτεί ότι η χρηματοδότηση τουλάχιστον για το 2017 έχει βρεθεί.
«Στοιχηματίζουμε ότι ο Ελληνικός δημόσιος τομέας θα μπορέσει να διαχειριστεί έναν τόσο μεγάλο χώρο με σοβαρό και υπεύθυνο τρόπο», είχε σημειώσει ο πρωθυπουργός προσπαθώντας να καθησυχάσει τους φόβους που εξέφρασαν πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενοι σχετικά με το ότι η πολιτεία δεν μπορεί να «τρέξει» ένα κέντρο πολιτισμού παγκόσμιας κλάσης.
Οι καιροί είναι ιδιαίτερα σκληροί για τα πολιτιστικά ιδρύματα. Μετά από περικοπές έως και 40% στον προϋπολογισμό της από το 2010 η Εθνική Όπερα και το Μέγαρο Μουσικής έχουν μειώσει σημαντικά τα προγράμματα εκδηλώσεων. Η Εθνική Βιβλιοθήκη λειτουργεί με μόλις το ένα τέταρτο του απαραίτητου προσωπικού.
Ο Δρακόπουλος επιμένει ότι αν όλα πάνε καλά, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα γίνει τακτικός χρήστης του Κέντρου Πολιτισμού. «Θα παραμείνουμε με σημαντικό τρόπο. Θα διοργανώνουμε εκεί το ετήσιο φιλανθρωπικό μας συνέδριο το οποίο θα συνοδεύεται από μια εβδομάδα γεμάτη δραστηριότητες», σημειώνει.
Το Ίδρυμα Σταυρός Νιάρχος δεν δίνει λεπτομέρειες για τις χορηγίες του. Ο Δρακόπουλος αναφέρει ότι στα 20 χρόνια λειτουργίας του το ίδρυμα έχει δώσει δωρεές συνολικού ύψους 1,8 δισ. ευρώ για έργα σε περισσότερες από 100 χώρες. Περίπου το μισό αυτού του ποσού έχει ξοδευτεί στην Ελλάδα, βάσει και των επιθυμιών του ίδιου του Σταύρου Νιάρχου.
Καθώς η κρίση συνεχίζεται, το ποσοστό των χρημάτων του Ιδρύματος που πάει στην Ελλάδα μεγαλώνει. Ένα πρώτο πακέτο 100 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση της φτώχιας και της κοινωνικής απομόνωσης που σχεδιαζόταν για μια περίοδο τριών ετών ξοδεύτηκε σε μόλις 12 μήνες. Ένα δεύτερο πακέτο 100 εκατ. ευρώ ακολούθησε με πιο ευρείς στόχους, μεταξύ των οποίων και η εκπαίδευση ελληνικών ΜΚΟ στην εύρεση χρηματοδότησης. Ένα τρίτο πακέτο επίσης 100 εκατ. ευρώ μοιράστηκε για να βοηθήσει νέους ανθρώπους να αποκτήσουν τα απαραίτητα προσόντα και να δρουν ευκαιρίες εργασίας στην Ελλάδα, προκειμένου να μην χρειαστεί να φύγουν στο εξωτερικό.
«Όλα αυτά τα πακέτα πηγάζουν από το έργο του Κέντρου Πολιτισμού… Αποφασίσαμε να ξοδέψουμε 300 εκατ. γιατί νιώθαμε ότι δεν μπορούσαμε απλά να υποστηρίζουμε μια Όπερα και μια Βιβλιοθήκη», τονίζει ο Δρακόπουλος. «Όχι σε τέτοιους δύσκολους καιρούς».
