Ροή
Τεράστιο είναι το κόστος από τη μαζική μετανάστευση των νέων επιστημόνων σε χώρες του εξωτερικού τα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Endeavor, από το 2008 έχουν μεταναστεύσει τουλάχιστον 350.000 νέοι αναζητώντας εργασία σε κάποια ξένη χώρα.
Οι σημερινοί οικονομικοί μετανάστες είναι μορφωμένοι, με πτυχίο ανώτερης/ανώτατης εκπαίδευσης, που αναζητούν καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ ή της Ασίας. Ο μεγαλότερος όγκος των μεταναστών, ωστόσο, προσανατολίζεται προς τη Βρετανία και τη Γερμανία.
Όπως εκτιμά η Endeavor, οι νέοι αυτοί επιστήμονες συνεισφέρουν με 12,9 δισ. ετησίως στο ΑΕΠ των κρατών όπου εργάζονται σήμερα, ενώ υπολογίζεται ότι πληρώνουν 9,1 δισ. ευρώ σε φόρους και εισφορές κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι από το 2008 που εκδηλώθηκε η οικονομική κρίση, η διαρροή ταλέντου (brain drain) έχει κοστίσει στην Ελλάδα περισσότερα από 50 δισ. ευρώ –όσα δηλαδή έχουν «παράγει» οι νέοι επιστήμονες στα κράτη όπου μετεγκαταστάθηκαν. Σημειώνεται ότι για τη μόρφωσή τους, το ελληνικό κράτος έχει δαπανήσει 8 δισ. ευρώ.
Όπως σημειώνει η έρευνα, μεταξύ όλων των εξαγόμενων «προϊόντων» που εξάγει σήμερα η Ελλάδα, το ανθρώπινο δυναμικό κατέχει την πρώτη θέση. Ακολουθούν τα προϊόντα πετρελαίου (7,2 δισ.), τα προϊόντα αλουμινίου (1,3 δισ.), τα φάρμακα (0,7 δισ.), το ελαιόλαδο (0,5 δισ.), τα ψάρια, οι ελιές, τα προϊόντα καπνού, τα πληροφοριακά συστήματα και τα τυροκομικά προϊόντα με 0,4 δισ., το βαμβάκι και τα ροδάκινα (0,3 δισ.). Προφανώς, ενώ στις εξαγωγές προϊόντων, το παραγόμενο εισόδημα συγκεντρώνεται στην Ελλάδα, η δραστηριότητα των Ελλήνων του εξωτερικού ωφελεί κατά κύριο λόγο και βραχυ/μεσο-πρόθεσμα τις χώρες υποδοχής.
Είναι χαρακτηριστικό ότι περισσότεροι εργαζόμενοι (49%) παρά άνεργοι (43%) επιθυμούν να φύγουν από τη χώρα αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες εξέλιξης και ένα σταθερότερο περιβάλλον. Η διαρροή ταλέντου αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τις εταιρείες στη χώρα με επιτυχημένη πορεία και προοπτική ανάπτυξης καθώς έχουν ανάγκη για καταρτισμένο προσωπικό αλλά αντιμετωπίζουν αυξανόμενη δυσκολία να κρατήσουν τα ταλέντα στην Ελλάδα ή να τους δώσουν κίνητρα για να επιστρέψουν.
Οι βασικοί λόγοι της σημερινής μετανάστευσης των νέων είναι κυρίως το υψηλό μη μισθολογικό κόστος που συμπιέζει περισσότερο τους ήδη χαμηλούς μισθούς, η απουσία προοπτικής επαγγελματικής εξέλιξης αλλά και η απουσία ευρύτερου αναπτυξιακού πλάνου, θετικού «αφηγήματος» και προοπτικής σε επίπεδο χώρας.
Ουδέν κακό αμιγές καλού
Το νόμισμα, ωστόσο έχει δύο απόψεις. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η μετανάστευση των νέων στο εξωτερικό μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα για την οικονομία μιας χώρας, με μια προϋπόθεση: οι ξενιτεμένοι να γυρίσουν πίσω.
Το ανθρώπινο δυναμικό που επιστρέφει μπορεί να φέρει πίσω τεχνογνωσία και καινοτόμες ιδέες και να βοηθήσει στην εξέλιξη της εγχώριας αγοράς. Για να γίνει αυτό, όμως, θα πρέπει να αναστραφούν οι αιτίες μετανάστευσής τους και να δοθεί η δυνατότητα να απορροφηθούν σε υγιείς εταιρείες με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και να δημιουργήσουν δικές τους εταιρείες αξιοποιώντας την εμπειρία και τις γνώσεις που απέκτησαν διεθνώς.
