Ροή
Η παραλιακή οδός της Λεμεσού, στη νότια ακτή της Κύπρου, είναι γεμάτη από πινακίδες οι οποίες είναι γραμμένες στα κυριλλικά. Γιότ με ρωσικά ονόματα είναι αραγμένα στην ολοκαίνουρια μαρίνα της περιοχής. Ακριβώς δίπλα, βρίσκονται τα γραφεία του ραδιοφωνικού σταθμού Russkaya Volna και παραθαλάσσια εστιατόρια τα οποία σερβίρουν ρωσικά πελμένι και φυσικά βότκα.
Αυτή η «Μόσχα της Μεσογείου» γνωρίζει άνθιση καθώς οι Ρώσοι και τα χρήματά τους καταφεύγουν σε αυτή τη μικρή γωνιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να «πάψουν» -κατά μία έννοια-να είναι Ρώσοι. Η Κύπρος είναι εδώ και καιρό γνωστή ως offshore προορισμός για τα ρωσικά χρήματα και πιο πρόσφατα βρήκε έναν πιο σοφιστικέ τρόπο για να καμουφλάρει αυτά τα κεφάλαια. Αυτό στηρίζεται στη λογική του «αν δεν μπορείς να ξεπλύνεις τα μετρητά των Ρώσων, το επόμενο βήμα είναι να ξεπλύνεις τον ίδιο το Ρώσο».
Αυτό το κύμα ξεκίνησε από τη στιγμή που η κυβέρνηση εισήγαγε το πρόγραμμα «χρήματα για διαβατήρια» με σκοπό να βοηθήσει την οικονομία να ανακάμψει από την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος το 2013 και την οικονομική ύφεση που ακολούθησε. Τώρα οι ξένοι γίνονται Κύπριοι πολίτες σε διάστημα μικρότερο των έξι μηνών αρκεί να επενδύσουν τουλάχιστον 2 εκατ. ευρώ για να αγοράσουν ακίνητα ή των 2,5 εκατ. ευρώ για την αγορά κρατικών ομολόγων και εταιρειών.
Από τη στιγμή που ξεκίνησε το πρόγραμμα, το κράτος έχει εκδώσει περίπου 2.000 διαβατήρια, όπως ανέφερε σε συνέντευξη στη Λευκωσία την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης. Περίπου τα μισά έχουν καταλήξει σε Ρώσους όπως επισημαίνουν εταιρείες συμβούλων και η PricewaterhouseCoopers. Η επίδραση που είχε αυτή η πρωτοβουλία στην οικονομία της χώρας ήταν μεγάλη καθώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια έγιναν ξένες επενδύσεις ύψους 4 δις. ευρώ μέσω των προγραμμάτων υπηκοότητας και απόκτησης ιδιοκτησίας. Αυτό το ποσό αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Κύπρου.
Ένας Ρώσος, πρώην στέλεχος στον κλάδο των Τηλεπικοινωνιών, ο οποίος προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, εξηγεί πως λειτουργεί το σύστημα. Το πρώτο βήμα ήταν να μεταφέρει τα περιουσιακά του στοιχεία εκτός Ρωσίας και σε μια εικονική εταιρεία στην Ολλανδία, κάτι που ολοκλήρωσε πριν από έναν χρόνο. Κατόπιν, «βγήκε στη γύρα» για να εξασφαλίσει και δεύτερο διαβατήριο αναζητώντας ευκαιρίες σε κράτη με παρόμοιο καθεστώς όπως είναι η Μάλτα αλλά κατέληξε στην Κύπρο γιατί η διαδικασία είναι πιο εύκολη και πιο γρήγορη όπως ανέφερε.
Αυτό λειτούργησε σαν μαγνήτης. Τον Αύγουστο αγόρασε δύο βίλες στη Λεμεσό έναντι 5 εκατομμυρίων ευρώ και το Δεκέμβριο απέκτησε τα δύο διαβατήρια και άδειες παραμονής. Σε σύγκριση με άλλους τέτοιους προορισμούς όπως είναι η Μάλτα ή τα νησιά της Καραϊβικής, η Κύπρος έχει το πιο γρήγορο σύστημα, όπως επισημαίνουν οι σύμβουλοι. Το γεγονός ότι η Κύπρος ανήκει στην ΕΕ, καθιστά το κυπριακό διαβατήριο ένα «χρυσό εισιτήριο», το οποίο επιτρέπει σε κάποιον να ταξιδέψει σε 147 χώρες (μεταξύ των οποίων η Βρετανία και η Ιαπωνία) χωρίς βίζα, συμπεριλαμβανομένου και του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιαπωνίας.
Ένα αντίστοιχο πρόγραμμα το οποίο ετοιμαζόταν στις ΗΠΑ περνά αυτή τη στιγμή «από ψιλό κόσκινο» καθώς υπήρξαν δημοσιεύματα ότι εταιρίες οι οποίες συνδέονται με το γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, εμπλέκονταν με Κινέζους επενδυτές.
Πίσω πόρτα
Η πώληση της ευρωπαϊκής υπηκοότητας έχει εγείρει αντιδράσεις από τους υπέρμαχους της καταπολέμησης της διαφθοράς, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ανοίγει «πίσω πόρτες» για το μπλοκ των 28 χωρών.
«Αυτή είναι μια πίσω πόρτα», αναφέρει ο Μίκλος Λιγκέτι, διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας στην Ουγγαρία η οποία δημοσίευσε μια έρευνα για φαινόμενα διαφοράς σε αντίστοιχα προγράμματα στην Ουγγαρία. «Ρώσοι και άλλοι που λαμβάνουν κυπριακά διαβατήρια αλλά δεν διαμένουν πραγματικά εκεί, αγοράζουν με αθέμιτο τρόπο «την πρόσβασή τους» στην Ευρώπη, αναφέρει. «Το να δίνει κανείς άδεια διαμονής σε πλούσιους ανθρώπους μόνο και μόνο επειδή είναι πλούσιοι είναι ενάντια στις αρχές των ίσως ευκαιριών», σημειώνει.
