Ροή
Μετά από έξι χρόνια ταχείας ανάπτυξης και σχετικής ειρήνης, ο Αλασάν Ουαταρά, ο πρόεδρος της Ακτής Ελεφαντοστού, διανύει ένα εφιαλτικό έτος: αρχικά εξεγέρθηκε ο στρατός, μετά κήρυξαν απεργία οι δημόσιοι υπάλληλοι και τώρα πέφτουν και οι τιμές του κακάο.
Πράγματι, η χώρα της Δυτικής Αφρικής βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη κοινωνική αναταραχή στα χρόνια διακυβέρνησης του 75χρονου Ουαταρά, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία το 2011. Σε αυτή έρχεται να προστεθεί η «βουτιά» 30% στην τιμή του κακάο στο Λονδίνο, γεγονός που επιφέρει τεράστιο πλήγμα στη χώρα που παράγει τη μεγαλύτερη ποσότητα κακάο παγκοσμίως. Ίσως ο πρόεδρος να αναγκαστεί να πάρει μια δύσκολη απόφαση που θα επισκιάσει την επιτυχία της μέχρι τώρα θητείας του: να βάλει «ψαλίδι» στις αμοιβές των παραγωγών κακάο –από την επόμενη εβδομάδα κιόλας. Μια τέτοια απόφαση θα πλήξει έξι εκατομμύρια ανθρώπους –το 1/4 του πληθυσμού– οι οποίοι εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από την παραγωγή κακάο.
«Αυτή είναι μια δύσκολη πολιτική απόφαση που έρχεται σε μια πολύ δύσκολη στιγμή», σχολιάζει ο οικονομολόγος Γιουσούφ Κάριους. «Η τιμή του κακάο είχε καθοριστεί πριν τις περυσινές εκλογές στη χώρα αλλά πλέον θα πρέπει να ισχύσουν οι νόμοι της αγοράς».
Το Συμβούλιο Καφέ-Κακάο, η επίσημη εποπτική αρχή της αγοράς, καθόρισε την τιμή του κακάο στα 1.100 φράγκα Δυτικής Αφρικής (CFA) ανά κιλό. Η κατολίσθηση, όμως, των τιμών από τα υψηλά έξι ετών τον Ιούλιο ανάγκασε το Συμβούλιο να ανακοινώσει την Τρίτη ότι θα χαμηλώσει την καθορισμένη τιμή πληρωμής των καλλιεργητών ενόψει της επόμενης σοδειάς τον Απρίλιο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Κακάο, η Ακτή Ελεφαντοστού αναμένεται να παράγει 1,9 εκατ. τόνους φέτος.
O Ουαταρά, πρώην τραπεζίτης, θεωρείται ότι ανήκει στη «σφαίρα» των τεχνοκρατών που προτιμά να εργάζεται σκληρά από το να κάνει δημόσιες εμφανίσεις. Στη διάρκεια της θητείας του έχει κατασκευάσει σημαντικά έργα υποδομής, όπως αυτοκινητόδρομους και φράγματα, καθώς και μια γέφυρα πάνω από τη λιμνοθάλασσα στην καρδιά του Αμπιτζάν. Η υπερσύγχρονη γέφυρα θεωρείται σύμβολο των φιλοδοξιών του Ουαταρά να αλλάξει σελίδα η χώρα μετά από μια δεκαετία πολέμων και αστάθειας που έληξε πριν από έξι χρόνια.
Μετά από πολλά χρόνια κακοδιαχείρισης και έντονης μεταβλητότητας στις τιμές, οι καλλιεργητές αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Αυτός είναι ο λόγος που ο Ουαταρά τους υποσχέθηκε μια εγγυημένη ελάχιστη τιμή για την παραγωγή κακό στην αρχή της προηγούμενης χρονιάς. Πράγματι, οι πολιτικές του απέδωσαν. Χάρη στις δημόσιες δαπάνες, ο ρυθμός αύξησης της χώρας εκτοξεύτηκε στο 9% ετησίως από το 2012 –ποσοστό διπλάσιο από τον μέσο όρο της υποσαχάριας Αφρικής.
Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες ενδείξεις δυσαρέσκειας όταν η κυβέρνηση αύξησε τις χρεώσεις της ηλεκτρική ενέργειας, γεγονός που πυροδότησε μαζικές απεργίες. Στην έκρυθμη αυτή κατάσταση ήρθε να προστεθεί και η ανταρσία των στρατιωτών.
Απεργία στο Δημόσιο
Μόλις η κυβέρνηση αντιμετώπισε και αυτή την κρίση, αυξάνοντας τις αποδοχές των στρατιωτών, οι δημόσιοι υπάλληλοι κήρυξαν απεργία δύο εβδομάδων ζητώντας αλλαγή του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Οι παραγωγοί κακάο από την άλλη, οι οποίοι ανέρχονται σε 700.000-900.000, δεν έχουν την ομοψυχία που απαιτείται για να διεκδικήσουν μαζικά τα δικαιώματά τους. Οι επιπτώσεις, όμως, από την πτώση στην τιμή του κακάο θα γίνουν ιδιαίτερα αισθητές στις πόλεις όπου κάνουν τα ψώνια τους οι καλλιεργητές. «Είναι μια απόφαση που εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους», σημειώνει η Ράνι Ντίντις Κόουν, οικονομολόγος του Πανεπιστημίοου της Μουακέ. «Η Ακτή Ελεφαντοστού είναι ήδη διχασμένη πολιτικά. Εάν ο πρόεδρος επικοινωνήσει σωστά αυτή την κίνηση, ίσως οι αγρότες να καταλάβουν, διαφορετικά θα υπάρξει αναταρραχή».
