Ροή
Λίγες ώρες αφότου η Τουρκία ανακοίνωσε την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού την προηγούμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος, Vladimir Putin, πέρασε στην αντεπίθεση με πρώτο στόχο τα τουρκικά προϊόντα.
Και ακολούθησε η συνέχεια: Ύστερα από την επιβολή εκτεταμένων συνοριακών ελέγχων στα τουρκικά προϊόντα, επέβαλε απαγορεύσεις στις εισαγωγές τουρκικών φρούτων και λαχανικών καθώς και στις πτήσεις τσάρτερ προς την Τουρκία.
Οι κυρώσεις αυτές έρχονται να προστεθούν σε πληθώρα άλλων απαγορεύσεων που η Ρωσία έχει επιβάλει και σε άλλα κράτη ως αποτέλεσμα των γεωπολιτικών συγκρούσεων.
Και παρά το γεγονός ότι η Ρωσία δεν είναι η μόνη χώρα που επιβάλει κυρώσεις «δείχνει να υπερτερεί έναντι των υπολοίπων σε ταχύτητα και αμεσότητα όταν πρόκειται να περάσει σε αντίποινα», όπως σημειώνει ο Christopher Granville, πρώην διπλωμάτης του Ηνωμένου Βασιλείου στη Μόσχα και νυν ιδιοκτήτης της εταιρείας ερευνών Trusted Sources στο Λονδίνο.
«Πρόκειται απλώς για οικονομικές κυρώσεις, οι οποίες επιβάλλονται για πολιτικούς λόγους», αναφέρει ο κ. Granville και συμπληρώνει ότι η «λυδία λίθος» είναι το εάν είναι ισχυρή η ζήτηση από την πλευρά της ρωσικής αγοράς για τα τουρκικά προϊόντα. «Η ιδιαιτερότητα της Ρωσίας έγκειται στο ότι οι κυρώσεις δεν ακολουθούν την τυπική διαδικασία, και αυτό γίνεται αντιληπτό αν παρατηρήσει κανείς τον τρόπο που γίνονται: το κρασί από Μολδαβία ξαφνικά βρίσκεται να έχει προβλήματα ποιότητας, το μεταλλικό νερό από τη Γεωργία, το ίδιο», συμπληρώνει ο πρώην διπλωμάτης.
Τη στιγμή που το επίσημος ρωσικός φορέας εποπτείας των καταναλωτικών προϊόντων επικαλείται υγειονομικούς κινδύνους και θέματα ασφαλείας προκειμένου να δικαιολογήσει τις απαγορεύσεις, οι τουρκικές επιχειρήσεις είναι «όμηροι» του ίδιου τους του κράτους, όπως σημειώνει ο Ρώσος πρωθυπουργός, Dimitry Medvedev.
Ωστόσο, οι κυρώσεις που επιβάλει δείχνουν να έχουν δύο όψεις. Μία κρυφή και μία φανερή.
Ακολουθούν κάποια πρόσφατα παραδείγματα:
Μολδαβία: Τον Σεπτέμβριο του 2013, επέβαλε περιορισμούς στο εισαγόμενο κρασί από Μολδαβία με επίσημη αιτιολογία την παρουσία ανεπιθύμητων προσμίξεων. Η πραγματική αιτία ήταν η επερχόμενη συμφωνία που θα υπέγραφε η Μολδαβία με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αρχές της Μολδαβίας αντέδρασαν στην απαγόρευση υποστηρίζοντας ότι τα επιχειρήματα της ρωσικής πλευράς ήταν αβάσιμα. Ακόμη, το Σεπτέμβριο του 2013, η Ρωσία επέβαλε εμπάργκο σε φρέσκα φρούτα από τη Μολδαβία επικαλούμενη παρατυπίες και την παρουσία επιβλαβών οργανισμών ενώ προέταξε τον φόβο ότι η ρωσική αγροτική παραγωγή κινδύνευε να υποστεί πλήγμα από τις παραπάνω παρατυπίες. Η πραγματική αιτία ήταν το γεγονός ότι η Ρωσία «δεν είδε με καλό μάτι» την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Μολδαβίας και ΕΕ, έναν μήνα πριν. Η ρωσική κυβέρνηση, νωρίτερα, είχε προειδοποιήσει ότι οι εξαγωγές της Μολδαβίας θα διέτρεχαν κίνδυνο σε περίπτωση υπογραφής της συμφωνίας. Ωστόσο, η Ρωσία ήρε την απαγόρευση, τρεις μήνες μετά (Οκτώβριος του 2014).
Ουκρανία: Τον Ιούλιο του 2013 απαγόρευσε την εισαγωγή των ουκρανικών γλυκών Roshen, της οποίας ιδιοκτήτης ήταν ο Petro Poroshenko, o οποίος έγινε πρόεδρος της χώρας την επόμενη χρονιά. Ο λόγος που επικαλέστηκαν ήταν η παρουσία καρκινογόνων ουσιών αλλά η πραγματική αιτία δείχνει να ήταν το γεγονός ότι η Ουκρανία προτίμησε να υπογράψει συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με την ΕΕ αντί να δεχθεί προχωρήσει σε τελωνειακή ένωση με τη Ρωσία. Η Ουκρανία υποστήριξε ότι τα προϊόντα της εταιρείας ήταν σύμφωνα με τους υγειονομικούς κανονισμούς και των δύο κρατών.
Γεωργία: Το 2006 η Ρωσία επέβαλε κυρώσεις στο επιτραπέζιο νερό Borjomi, στο κρασί και σε αγροτικά προϊόντα επικαλούμενη λόγους ασφάλειας της δημόσιας υγείας. Η πραγματική αιτία ήταν το ότι δύο Ρώσοι εκδιώχθηκαν από τη χώρα γιατί θεωρήθηκαν κατάσκοποι. Το εμπάργκο αυτό κράτησε μέχρι το 2013, ύστερα από τη λήξη του πολέμου που μεσολάβησε μεταξύ των δύο κρατών.
Λιθουανία: Το 2013 απαγορεύθηκε η εισαγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων για λόγους υγειονομικής ασφάλειας. Στο παρασκήνιο, ωστόσο, η Λιθουανία ανέλαβε εκείνη την εποχή την προεδρία της ΕΕ και ουσιαστικά ώθησε την Ουκρανία να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πήρε το μέρος της Λιθουανίας υποστηρίζοντας ότι εμπιστεύεται τα γαλακτοκομικά προϊόντα της χώρας. Η απαγόρευση άρθηκε το Δεκέμβριο του ιδίου έτους και συνέπεσε με το τέλος της λιθουανικής προεδρίας.
Ισλανδία: Το 2015 απαγορεύθηκε η εισαγωγή ψαριών με την αιτιολογία ότι η Ισλανδία υποστήριξε τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία με αφορμή τη διαμάχη με την Ουκρανία. Ο πραγματικός λόγος δείχνει να είναι ότι η Ισλανδία, αν και δεν είναι μέλος της ΕΕ, υποστήριξε τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία με αφορμή την κρίση στην Κριμαία.
