Ροή
Η σουηδική κυβέρνηση προχώρησε σε ένα πρωτότυπο πείραμα: ζήτησε από τις νοσηλεύτριες του οίκου ευγηρίας Svartedalens να δουλεύψυν έξι ώρες την ημέρα (αντί για οκτώ) –με τον ίδιο μισθό– για έναν ολόκληρο χρόνο, προκειμένου να διαπιστώσει εάν θα αυξηθεί η παραγωγικότητά τους. Και διαπίστωσε ότι αυξανεται.
Όπως συμβαίνει με όλες αλλαγές σε επίπεδο εταιρικής κουλτούρας, η εξάωρη εργασία δεν αρκεί να αποδειχθεί μόνο «φιλική» προς τους εργαζόμενους, αλλά και επικερδής για τον εργοδότη. Για να φανεί, όμως, αυτό, θα πρέπει να δοκιμαστεί στην πράξη, σε επιχειρήσεις στη Σουηδία ή αλλού (ιδίως στις ΗΠΑ). Στο πείραμα στη Σουηδία, έγινε σύγκριση ανάμεσα στις 68 νοσηλεύτριες του Svartedalens και στους εργαζόμενους μιας αντίστοιχης μονάδας (ομάδα ελέγχου). Όπως αποδείχθηκε, η ομάδα που δούλευε 6ωρο έλειψε τις μισές ημέρες λόγω ασθένειας, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, ενώ είχε 2,8 φορές μικρότερη πιθανότητα να πάρει ρεπό σε διάστημα δύο εβδομάδων, όπως επισημαίνει ο Bengt Lorentzon, ερευνητής του προγράμματος.
«Αν οι νοσηλεύτριες έρχονται στη δουλειά περισσότερες μέρες και είναι πιο υγιείς, διασφαλίζεται μια συνέχεια και οι υπηρεσίες φροντίδας που προσφέρουν είναι υψηλότερης ποιότητας», εξηγεί ο Lorentzon. Επίσης, χάρη στο 6ωρο είναι –όπως ήταν αναμενόμενο– κατά 20% πιο χαρούμενες και γεμάτες ενέργεια, τόσο στη δουλειά όσο και στον ελεύθερο χρόνο τους. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να κάνουν 64% περισσότερες δραστηριότητες με τους ηλικιωμένους, το οποίο ερμηνεύεται ως αύξηση της παραγωγικότητας.
Το Svartedalens ανήκει σε ένα μικρό αλλά αυξανόμενο κίνημα στην Ευρώπη. Η Σουηδία έχει ασχοληθεί ξανά στο παρελθόν με τη μείωση του ωραρίου: Από το 1989 έως το 2005, οι εργαζόμενοι στον τομέα της οικιακής φροντίδας εργάζονταν εξάωρο, αλλά το «προνόμιο» αυτό δεν επεκτάθηκε λόγω έλλειψης στοιχείων. Το πείραμα Svartedalens, όμως, έρχεται να λύσει αυτό το πρόβλημα: «Η συγκεκριμένη δοκιμή είναι πολύ ξεκάθαρη επειδή αφορά σε μια ομοιογενή ομάδα εργαζομένων», εξηγεί ο Lorentzon. Στον ιδιωτικό τομέα της Σουηδίας, το μειωμένο ωράριο εφαρμόζεται επίσης στα συνεργεία της Toyota στο Γκέτεμποργκ. Στη Βρετανία, μια διαφημιστική εταιρεία υιοθέτησε ένα κλιμακωτό πρόγραμμα εργασίας που προβλέπει μειωμένο ωράριο εργασίας και ταυτόχρονη κάλυψη των ωρών εργασίας. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, οι έξι από τους 10 εργοδότες στη Βρετανία δέχονται ότι η μείωση των ωρών εργασίας αυξάνει την παραγωγικότητα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, πάντως, το μειωμένο ωράριο δύσκολα θα εφαρμοστεί. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι Αμερικανοί εργάζονται 38,6 ώρες κατά μέσο όρο την εβδομάδα και παίρνουν λιγότερες από οκτώ ημέρες άδειας μετ’ αποδοχών ετησίως. Συνολικά, μόνο τα 3/4 των εργαζομένων παίρνουν άδεια μετ’ αποδοχών, όπως επιβεβαιώνει η αμερικανική στατιστική υπηρεσία. «Το σουηδικό μοντέλο δεν μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό στις ΗΠΑ γιατί είναι μια χώρα εργασιομανών», εξηγεί η Pramila Rao, καθηγήτρια στο Marymount University.
«Σε πολλές εταιρείες σήμερα, συναντάμε τη νοοτροπία ότι πρέπει να βρισκόμαστε στα γραφεία», αναφέρει η Carol Sladek από την Aon Hewitt LLC. «Η μείωση του ωραρίου εργασίας είναι πολύ μακριά από τις αξίες μας», τονίζει.
Παρότι το πείραμα Svartedalens αποδεικνύει ότι η μείωση των ωρών εργασίας οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας, η νοσηλευτική ως επάγγελμα σχετίζεται άμεσα με τους νοσηλευόμενους. Στη συγκεκριμένη έρευνα, η παραγωγικότητα ταυτίζεται με την ποιότητα της φροντίδας, κάτι που δεν ισχύει για τις δουλειές γραφείου.
Επιπλέον, δεν βγαίνουν τα νούμερα. Η μείωση του ωραρίου συνεπάγεται αύξηση του κόστους για τους εργοδότες όταν η αύξηση της παραγωγικότητας δεν αντισταθμίζει τις απώλειες από τις λιγότερες ώρες δουλειάς –δηλαδή το κόστος της πρόσληψης πρόσθετου προσωπικού. Μετά την καθιέρωση του 6ώρου, το Svartedalens αναγκάστηκε να προσλάβει 15 επιπλέον νοσηλεύτριες, καταβάλλοντας επιπλέον 735.000 δολάρια ετησίως. Τα μισά από αυτά τα χρήματα εξοικονομήθηκαν από τις λιγότερες απουσίες λόγω ασθένειας και ρεπό. Η έρευνα, όμως, δεν αναλύει πώς το βελτιωμένο επίπεδο περίθαλψης επηρεάζει την κερδοφορία της επιχείρησης.
Οι αμερικανικές εταιρείες προσπαθούν να δείξουν ευελιξία υιοθετώντας τις τέσσερις ημέρες εργασίας ανά εβδομάδα –διατηρώντας, ωστόσο, αμετάβλητες τις ώρες εργασίας συνολικά. Με αυτό το «ταχυδακτυλουργικό» κόλπο, οι εταιρείες έχουν παρατηρήσει ότι το τριήμερο κινητοποιεί περισσότερο τους εργαζόμενους. «Τους βοηθά να είναι πιο επικεντρωμένοι», παρατηρεί η Rao.
Σύμφωνα με την έρευνα της Aon Hewitt, στην οποία συμμετείχαν 1.060 εργοδότες στις ΗΠΑ, το 30% έχει συμπιέσει τις ημέρες εργασίας σε τέσσερις ανά εβδομάδα, ενώ το 60% των επιχειρήσεων παρέχουν στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να επιλέξουν οι ίδιοι. Όπως έδειξε η έρευνα, οι εργαζόμενοι που αποφασίζουν οι ίδιοι για το ωράριό τους, παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα στρες και υπερκόπωσης και υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης.
«Οι εργαζόμενοι προτιμούν να έχουν περισσότερα ρεπό, αλλά η ευελιξία αυτή λειτουργεί ως υποκατάστατο», σημειώνει η Sladek. «Λειτουργούμε σαν τα νήπια: όσο ελέγχουμε το περιβάλλον μας, αισθανόμαστε καλά».
