Ροή
Το πρόβλημα στον τραπεζικό τομέα έρχεται ως αποτέλεσμα της παταγώδους αποτυχίας του προγράμματος διάσωσης. Μόλις σε 5 χώρες είχαμε κατάρρευση στο ΑΕΠ τους τα τελευταία δέκα έτη. Δύο χώρες μαστίζονται από εμφύλιο πόλεμο (Λιβύη, Υεμένη). Οι άλλες δύο στηρίζονταν αποκλειστικά στις εξαγωγές πετρελαίου (Βενεζουέλα, Γουινέα). Η πέμπτη, είναι η Ελλάδα!
Όσοι από τους αναγνώστες είναι 30 χρονών και πάνω, θα θυμόνται πως στις περιπτώσεις που η οικονομία αντιμετώπιζε κάποια σοβαρή δυσκολία, η Ελλάδα υποτιμούσε το νόμισμα της. Ότι κάνουν δηλαδή όλες οι χώρες του κόσμου.
Αυτή τη φορά όμως δεν μπορούσαμε να υποτιμήσουμε το νόμισμα, μια που πλέον έχουμε το ευρώ. Οπότε ποια ήταν η λύση; Να ακολουθηθεί η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης.
Τι σημαίνει εσωτερική υποτίμηση;
Εσκεμμένη μείωση μισθών, αξίας ακινήτων, επιχειρήσεων κτλ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ΕΝΦΙΑ. Νομίζετε μπήκε για εισπρακτικούς λόγους; Μα το κράτος έχασε χρήματα γιατί κόπηκε μαχαίρι η οικοδομική δραστηριότητα. Γιατί το κάνανε; Τρελοί είναι; Καθόλου. Αυτό σημαίνει εσωτερική υποτίμηση. Βάζω φόρους έτσι ώστε να κάνω ασύμφορη την κατοχή ακινήτων, άρα κάποιοι θα σπεύσουν να τα πουλήσουν, άρα θα πέσει η αξία τους.
Ακούγεται τρελό, αλλά το ίδιο μας το κράτος φρόντισε να μειώσει την αξία των περιουσιών μας, παρεμβαίνοντας στην διελκυστίνδα της προσφοράς και της ζήτησης. Γιατί ναι μεν θα υποχωρούσαν οι τιμές λόγω κρίσης, αλλά σίγουρα όχι τόσο πολύ αγορά δεν αφέθηκε ελεύθερη.
Τι θες να μας πεις Παζόπουλε, με ρωτάνε πολλοί. Ότι έπρεπε να φύγουμε από το ευρώ; Η ερώτηση γίνεται σε λάθος άνθρωπο. Δεν είμαι ούτε πρωθυπουργός, ούτε υπουργός οικονομικών για να επιλέξω λύσεις. Είμαι χρηματιστηριακός αναλυτής. Δουλειά μου είναι να προφυλάξω τους επενδυτές από τις πιθανές καταστροφές και να ανιχνεύσω πιθανές ευκαιρίες. Κρίνω και ενεργώ με βάση την οικονομική πολιτική που ακολουθείται. Όχι κάποια άλλη που θα μπορούσε ίσως να ακολουθηθεί.
Ερχόμαστε τώρα στις τράπεζες. Επειδή όλα είναι αλυσίδα στην οικονομία, μειώνοντας την αξία των ακινήτων, σε συνδυασμό με τη μείωση των εισοδημάτων, δεν χρειάζεται να έχεις κάνα νόμπελ οικονομικών για να καταλάβεις πως αυτό θα εκτόξευε τα κόκκινα δάνεια
Πως έγινε αυτό; Ας πάρουμε μια συνηθισμένη περίπτωση να έχεις πάρει δάνειο 300.000, ενώ τώρα το σπίτι σου κάνει 80.000. Συμφέρει να συνεχίσεις να πληρώνεις; Δεν είναι καλύτερα να δώσεις τα κλειδιά και να το παραδώσεις στην τράπεζα; Γιατί να πληρώσεις 300 για κάτι που αξίζει 80;
Μια άλλη συνηθισμένη περίπτωση είναι να είσαι συνετός νοικοκύρης και να θες να τιμήσεις την υπογραφή σου, αλλά βρέθηκες άνεργος. Έχεις όλη την καλή διάθεση, αλλά πως θα συνεχίσεις να πληρώνεις; Για αυτούς και ένα σωρό άλλους λόγους, οι τράπεζες γεμίσανε με δάνεια που δεν εξυπηρετούνταν. Με βάση τα επίσημα στοιχεία, πάνω από τα μισά δανεικά της τράπεζας Πειραιώς και της Άλφα δεν εξυπηρετούνται!
Οι τράπεζες, αφού εξαερώσανε τα λεφτά των μικροεπενδυτών, μας είπανε πως πλέον η αναλογία των δανείων που πληρώνονται έναντι αυτών που δεν πληρώνονται, είναι σε μια ισορροπία. Είναι διαχειρίσιμη. Με μια προϋπόθεση όμως: να έχουμε έστω και μέτρια ανάπτυξη. Γιατί αν έχουμε ύφεση, σημαίνει πως θα αυξηθούν και αυτοί που δεν μπορούν να πληρώσουν τα δάνεια τους.
Πριν περίπου ένα χρόνο, η εσωτερική υποτίμηση ολοκληρώθηκε. Θα έλεγε κανείς ότι τελειώσανε τα βάσανα μας και αρχίζει η ανάκαμψη. Φρούδες ελπίδες. Και εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο μεγάλο εμπόδιο που λέγεται πρωτογενή πλεονάσματα:
Όταν ένα κράτος βρίσκεται σε ύφεση, είναι προτιμότερο να δανείζεται χρήματα για να κάνει επενδύσεις, παρά να τα μαζεύει από τη φορολογία. Γιατί; Γιατί οι φόροι λειτουργούν σαν ηλεκτρική σκούπα που ρουφάει χρήμα από την αγορά. Κανένα κράτος στον κόσμο δεν επιλέγει να παρουσιάζει πλεονάσματα εν μέσω ύφεσης. Αν έχει την επιλογή, βέβαια.
Με βάση τις πρόσφατες υποχρεώσεις που έχουμε υπογράψει, θα πρέπει να έχουμε 3,5% πρωτογενή πλεονάσματα ή περίπου 6 δις θα πάνε στο εξωτερικό για τις αποπληρωμές των δανείων. Ωστόσο το πλήγμα είναι πολύ μεγαλύτερο λόγω της κυκλοφοριακής ταχύτητα του χρήματος. Τι σημαίνει αυτό;
Αν πάω στην ταβέρνα και δώσω 20€, ο εστιάτορας θα δώσει το χαρτονόμισμα στο οδοντίατρο του, ο οδοντίατρος του στο φροντιστήριο των δικών του παιδιών κτλ. Κυκλοφοριακή ταχύτητα είναι πόσες φορές χρησιμοποιείται το χαρτονόμισμα. Με τους πιο μετριοπαθείς υπολογισμούς θα λείψουν από την αγορά 12-15 δις. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, οι εισπράξεις του κράτους είναι 50-60 δις
Οπότε έρχεται το ερώτημα αμείλικτο: Πως με αυτές τις προϋποθέσεις θα δούμε ανάπτυξη, έτσι ώστε να μην έχουν πρόβλημα οι τράπεζες; Ακόμα και αν επιτευχθεί ο στόχος, δεν θα γίνει καθόλου εύκολα, χωρίς αναταράξεις.
Ευτυχώς για τους πιο ανοικτόμυαλους επενδυτές υπάρχουν λύσεις. Ειδικά τώρα που χαλαρώσανε τα capital control, μπορούν να στραφούν προς αγορές του εξωτερικού που ζούνε σε συνθήκες ευφορίας. Μπορούν να διαλέξουν από μεγάλες μετοχές όπως Google και Apple (όποιος είχε αγοράσει αυτές τις δύο τόσο γνωστές εταιρίες από την ημέρα του διαγγέλματος του Καστελόριζου, έχει 5πλασιάσει τα χρήματα του), μέχρι τους μοντέρνους τρόπους απόκτησης εισοδήματος από ψηφιακά νομίσματα τύπου Bitcoin
Τα χρήματα προς επένδυση μπορεί να είναι λιγότερα, αλλά οι επιλογές μας είναι περισσότερες. Αναζητήστε τις. Δεν δικαιολογείται στην σημερινή εποχή να πηγαίνουμε σαν πρόβατα προς σφαγή.
