Ροή
Με τη στενή έννοια, η κατοικία είναι ιδιοκτησία κάποιου, ο οποίος δικαιούται και να τη νέμεται. Την ίδια στιγμή, όμως, η κατοικία αποτελεί κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα που προστατεύεται από το Σύνταγμα. Εδώ υπάρχει μια πολύ λεπτή διαχωριστική γραμμή που δεν πρέπει να παραβλέπουμε.
Στην Ελλάδα της κρίσης υπάρχουν τρεις κυρίως τάσεις στους ιδιοκτήτες σπιτιών. Κάποιοι έχουν μια μικρή ιδιοκτησία και θέλουν να την πουλήσουν, είτε γιατί δεν αντέχουν τους φόρους είτε απλά για να κλείσουν διάφορες οικονομικές τρύπες που έχουν προκύψει από αλλού. Αυτά τα σπίτια παραμένουν κλειστά και περιμένουν τον αγοραστή τους.
Υπάρχουν σπίτια που ο ιδιοκτήτης τους δεν θέλει να τα πουλήσει, αλλά δεν τα ενοικιάζει κιόλας διότι λόγω της κρίσης, βρέθηκε στην δύσκολη θέση να μην του πληρώνουν το ενοίκιο και βρέθηκε και χρεωμένος από πάνω, όποτε δεν θέλει ούτε να ξαναπονοκεφαλιάσει στο ενδεχόμενο που θα ξανασυμβεί αυτό, ούτε να βρεθεί να πληρώνει στην εφορία για νοίκια που δεν εισπράττει. Τέλος υπάρχουν και τα σπίτια που –για πλειάδα λόγων- ρήμαζαν και ρημάζουν πολύ πριν από την κρίση.
Σε αυτή την κατάσταση ήρθε να προστεθεί το airbnb, ως ένα ατομικό παράθυρο ευκαιρίας μέσα στην κρίση. Μιλώντας όμως κοινωνικά, πρόκειται για μια μεγάλη καταστροφή.
Φτάνουμε λοιπόν στην κατάσταση σε πολύ μεγάλους δήμους να υπάρχουν 18.000 ακίνητα προς πώληση και μόλις 300 προς ενοικίαση. Τα διαθέσιμα προς ενοικίαση σπίτια μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, μιας και το Airbnb φιλοδοξεί να μετατρέψει όλους όσοι έχουν ένα ακίνητο σε επίδοξους «ξενοδόχους», προσφέροντας και μεγαλύτερο δυνητικό οικονομικό έσοδο και ασφάλεια είσπραξης.
Το αποτέλεσμα το έχουμε δει όλοι. Εκπαιδευτικοί που πάνε στα νησιά για να καλύψουν τα κενά στα σχολεία μας, κοιμούνται στα αυτοκίνητα τους (όσοι έχουν) ή στις παραλίες.
Στις περιοχές πέριξ του κέντρου της Αθήνας τα νοίκια έχουν γίνει απλησίαστα, καθώς ανταγωνίζονται τα έσοδα από το airbnb. Και βέβαια η αύξηση του τουρισμού, το κλείσιμο μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων στα χρόνια της κρίσης, αλλά και η εμπειρία χωρών που ήδη αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό μας δείχνουν ότι θα γίνει και σε εμάς με πάσα βεβαιότητα. Ήδη σε μεγάλες πόλεις της Ισπανίας υπάρχει κίνημα ενάντια στο airbnb και υπέρ της μόνιμης κατοικίας.
Τι μπορεί να γίνει;
Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι, εφόσον γεννήθηκε το προϊόν που λέγετε airbnb (δηλαδή φτηνό αλλά ποιοτικό κατάλυμα για τον τουρίστα μέσα σε γειτονιά) είναι αναγκαίο, ως χώρα που ζει από τον τουρισμό, να διαθέτουμε ένα τέτοιο προϊόν. Αν δεν το έχουμε, ο τουρίστας με μικρό εισόδημα, απλά θα πάει κάπου αλλού. Επίσης, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι ο τουρίστας του airbnb αφήνει εισόδημα στην γειτονιά, πχ στο mini-market.
Πώς όμως θα έχουμε αυτό το προϊόν αλλά όχι εις βάρος των κατοίκων της χώρας μας;
Τι μπορεί να γίνει πριν αν είναι ήδη πολύ αργά;
Ρύθμιση. Η αγορά φωνάζει ότι χρειάζεται ρύθμιση και κανόνες! Ποια θα είναι αυτή η ρύθμιση; Καταρχάς η καταγραφή. Τι είναι κλειστό, τι νοικιάζεται κανονικά, τι νοικιάζεται σε airbnb και ποιες είναι οι ανάγκες για κατοικία που υπάρχουν παραδοσιακά σε μια περιοχή.
Έπειτα πρέπει να πάρουμε μια γενναία απόφαση. Να απαγορεύσουμε στην πλειονότητα όσων ενοικιάζουν ολόκληρη την ιδιοκτησία (και όχι μεμονωμένο δωμάτιο) σε airbnb να το κάνουν. Τα σπίτια τους που η πλειονότητά τους είναι αξιοπρεπέστατα, πρέπει να αποδοθούν σε αυτούς που ψάχνουν κατοικία και το μόνο που βρίσκουν είναι ερείπια. Είναι βασικό καθήκον της πολιτείας να διασφαλίσει ότι σε κάθε γειτονιά, και πολύ περισσότερο στα νησιά και σε τουριστικές περιοχές, ότι το ποσοστό ιδιοκτησιών που προσφέρεται για κανονική ενοικίαση δεν υπολείπεται των αναγκών στέγασης όσων ζουν και εργάζονται στο μέρος αυτό –για να μην ξαναδούμε δασκάλους να κοιμούνται σε αντίσκηνα στην Σαντορίνη!
Έπειτα, θα πρέπει όσα σπίτια είναι κλειστά και έχουν ρημάξει ή είναι εδώ και χρόνια προς πώληση (και εφόσον το επιθυμεί ο ιδιοκτήτης τους) να ενταχθούν σε πρόγραμμα ανακαίνισης και εκμετάλλευσης από το κράτος, ώστε να δοθούν για airbnb. Αυτό θα
μπορούσε να σώσει ακόμα και νεοκλασικά που έχουν αφεθεί στην τύχη τους.
Η ιδέα έχει ως εξής: εφόσον η ιδιοκτησία σου καλύπτει κάποιες προϋποθέσεις -δηλαδή δεν είναι υπόγειο μαγαζί που κάποτε έγινε σπίτι ή δεν είναι εσωτερική σε πολυκατοικία έκτρωμα με 9 ορόφους- τότε το κράτος θα αναλαμβάνει να την ανακαινίσει και να την βάλει σε airbnb και θα την διαχειρίζεται μέσα από την πρόσληψη κάποιων συμβασιούχων, που θα είναι υπεύθυνοι για την αλλαγή των σεντονιών κάθε φόρα που θα αλλάζει ο ενοικιαστής, την καθαριότητα και την υποδοχή και την μίνι ξενάγηση των τουριστών στην γειτονιά. Ο ιδιοκτήτης θα εισπράττει ένα πολύ μικρό πόσο, που θα του καλύπτει τουλάχιστον τους φόρους επί του ακίνητου και θα του αποδίδεται το ακίνητο μετά από εύλογο χρόνο (πχ μια δεκαετία), ο οποίος θα συναρτάται από το κατά πόσον το κράτος έβγαλε το κόστος της επένδυσης, το κόστος διαχείρισης συν κάποιο κέρδος. Στη συνέχεια, το σπίτι αυτό θα μπορεί να ενοικιαστεί από τον ιδιοκτήτη του μόνο για κανονική κατοικία και όχι σε airbnb, ενώ θα πρέπει να μπει και ένας περιορισμός για το μετά από πόσο χρόνο θα μπορεί να το πουλήσει. Ο κύκλος θα ξαναξεκινά με ανεύρεση νέων σπιτιών που θα καλύπτουν αυτές τις προϋποθέσεις.
Μόνο με αυτόν τον τρόπο μέσα στην κρίση -η οποία συνεχίζει και θα συνεχίζει- θα έχουμε έστω και την παραμικρή ελπίδα ότι μπορούμε να έχουμε αξιοπρεπείς κατοικίες, ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε το ήδη υπάρχον οικιστικό απόθεμα, θα δείξουμε την κατεύθυνση για το τι γειτονιές θέλουμε και με αυτό τον τρόπο θα αρχίσουμε να τις ανασυγκροτούμε, δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα ποιοτικό τουριστικό προϊόν που δεν θα ‘ναι εχθρικό προς τους μόνιμους κατοίκους.
Σημείωση: Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεχνάμε ότι, με την πάροδο του χρόνου, οι ανάγκες στέγασης θα αυξηθούν, καθώς αυξάνεται ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας με την είσοδο προσφύγων και μεταναστών, οι οποίοι θα πάρουν χαρτιά, θα αρχίσουν να εργάζονται και θα πρέπει κάποια στιγμή να μείνουν και κάπου.
