Ροή
Το 2018 βρήκε την ελληνική οικονομία σε σαφώς καλύτερη κατάσταση, σε σχέση με προηγούμενες χρονιές.
Τα προηγούμενα χρόνια, βέβαια, η ελληνική οικονομία και η κοινωνία έζησαν όλες τις μεγάλες δυσκολίες που επέφερε, με την επιβολή των Μνημονίων, η ύφεση στην αγορά.
Ιδιαίτερα το πρώτο εξάμηνο του 2015, η αποδεδειγμένα λανθασμένη πολιτική που ακολουθήθηκε είχε ως συνέπεια ένα σημαντικό πισωγύρισμα της οικονομία και πρόσθετα βάρη στις πλάτες επιχειρήσεων και φορολογουμένων. Επιβλήθηκαν σκληρά μέτρα από τους εταίρους και δανειστές που δυσχέραναν κάθε προσπάθεια για αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Το θετικό της εποχής εκείνης ήταν ότι από πλευράς κυβέρνησης υπήρξε μια στροφή προς τον ρεαλισμό και αποδοχή κάποιων συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων που ήταν και είναι ακόμη αναγκαίες για τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών όπως για παράδειγμα η μείωση των κρατικών δαπανών και η υλοποίηση ιδιωτικοποιήσεων.
Έτσι, το 2017, μετά από πολλά χρόνια, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν θετικός σε όλα τα τρίμηνα, ενώ σημαντικοί δείκτες, όπως του οικονομικού κλίματος, της μεταποίησης, της βιομηχανικής παραγωγής και της καταναλωτικής εμπιστοσύνης σημείωσαν αισθητή άνοδο. Οι εξαγωγές, παρά τις δυσκολίες, κατέγραψαν αύξηση 13,3% το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου και συνεχίζουν να ακολουθούν δυναμική πορεία. Σημαντική βελτίωση εμφανίζει και ο δείκτης της ανεργίας, με το ποσοστό να διαμορφώνεται πλέον στα επίπεδα του 20% και την Ελλάδα να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση στην Ε.Ε. στο διάστημα μεταξύ Σεπτεμβρίου 2016 και 2017, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat.
Οι θετικές αυτές ενδείξεις δημιουργούν βάσιμες προσδοκίες για διεύρυνση της ανάπτυξης το 2018. Η άρση της αβεβαιότητας στο εσωτερικό της χώρας, μετά και την έγκαιρη ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την τρίτη αξιολόγηση, σε συνδυασμό με τη σταθερή βελτίωση της ευρωπαϊκής οικονομίας, ενισχύουν ακόμη περισσότερο το κλίμα και τις προοπτικές για το τρέχον έτος.
Ωστόσο, η βελτίωση που καταγράφεται μέχρι σήμερα στους δείκτες, δεν έχει γίνει ακόμη ορατή στην πραγματική οικονομία και στην κοινωνία. Η καθημερινότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ισοδυναμεί ακόμη με έναν δύσκολο αγώνα, απέναντι στα προβλήματα, στις υποχρεώσεις και στις εκκρεμότητες που δημιούργησε η κρίση. Το δυσβάσταχτο βάρος της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών εξακολουθεί να γονατίζει την επιχειρηματική δραστηριότητα και να λειτουργεί ως εμπόδιο στην απασχόληση. Οι μικρομεσαίες ειδικά επιχειρήσεις συνεχίζουν να είναι αποκλεισμένες σχεδόν από τον τραπεζικό δανεισμό, ενώ ακόμα και για όσους καταφέρνουν να δανειστούν, το κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό. Η ανεργία μπορεί να μειώθηκε, αλλά παραμένει η υψηλότερη στην Ε.Ε., ενώ πολλές από τις νέες δουλειές που δημιουργούνται είναι μερικής απασχόλησης και χαμηλά αμειβόμενες. Όπως δείχνουν οι έρευνες διεθνών οργανισμών, η κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει αρνητική, με τη φτώχεια να απειλεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει και από την πρόσφατη δημοσίευση του Δείκτη Δίκαιης Ανάπτυξης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, που αξιολογεί τις επιδόσεις των χωρών σε τομείς όπως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το ενδιάμεσο εισόδημα, ο δείκτης φτώχειας, η παραγωγικότητα της εργασίας, το προσδόκιμο υγιούς ζωής, κ.ά. Στην τελευταία έρευνα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση ανάμεσα στις 29 ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου, ενώ σε αρκετούς επιμέρους δείκτες οι επιδόσεις της είναι χειρότερες ακόμα και από αρκετές αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Επομένως, ακόμη κι αν θεωρήσουμε δεδομένη τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας σε θετικό έδαφος, παραμένει ζητούμενο μια σταθερή και δυναμική ανάκαμψη, η οποία θα έχει πραγματικό αντίκρισμα στους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό, η ολοκλήρωση του 3ου Προγράμματος δεν μπορεί – ακόμη κι αν το θέλαμε – να σηματοδοτήσει το τέλος της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, πόσω μάλλον την επιστροφή στις λανθασμένες πολιτικές του παρελθόντος. Αντίθετα, πρέπει να ταυτιστεί με την εφαρμογή ενός εθνικού, πλέον, προγράμματος μεταρρυθμίσεων το οποίο θα δίνει έμφαση σε κρίσιμους τομείς, όπως η φορολογία, η δημόσια διοίκηση, η δικαιοσύνη και η παιδεία. Μόνο με την αποφασιστική προώθηση ενός τέτοιου προγράμματος, η Ελλάδα θα μπορέσει να εξασφαλίσει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά και τις προϋποθέσεις για ευρύτερη και δίκαιη συμμετοχή των πολιτών, τόσο στη διαδικασία όσο και στους καρπούς αυτής της ανάπτυξης.
