Ροή
Σε λίγες μέρες συμπληρώνεται τριετία από τον σχηματισμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται στην εξουσία έως σήμερα. Μια αντικειμενική αποτίμηση των πεπραγμένων της δεν είναι εύκολο να γίνει τη στιγμή αυτή, καθώς δεν υπάρχουν ακόμα οριστικά στοιχεία για την εξέλιξη των οικονομικών ιδίως μεγεθών της χώρας το 2017, ενώ σε κάθε περίπτωση δεν θα είναι συνολική, αφού ο κυβερνητικός βίος διαφαίνεται πως θα συνεχισθεί, εκτός απροόπτου, για ολόκληρο το 2018 και μέρος του 2019. Παρά ταύτα μια γενική εικόνα προκύπτει ήδη και δύσκολα θα αλλάξει ριζικά ως το τέλος της κυβερνητικής θητείας.
Ο απολογισμός δεν πρόκειται να επιχειρηθεί εδώ μέσω μιας σύγκρισης λόγων (δηλ. προεκλογικών εξαγγελιών των σημερινών κυβερνητικών εταίρων) και έργων, αλλά μέσω μιας σύγκρισης έργων και έργων, δηλ. της κατάστασης στην οποία παρέλαβε τη χώρα η κυβέρνηση στις αρχές του 2015 και της σημερινής κατάστασης. Στη βάση αυτή διαπιστώνουμε ότι το ΑΕΠ (δηλ. η «πίτα» του εθνικού μας εισοδήματος) έφθασε το 2014, τελευταίο έτος της κυβέρνησης Σαμαρά / Βενιζέλου, στα 178,656 δις ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Για το 2017 η (μάλλον αισιόδοξη) εκτίμηση του κρατικού προϋπολογισμού (που κατέθεσε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ψήφισε η κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή) είναι 178,579 δις ευρώ. Σε σταθερές τιμές, ενώ το 2014 είχε καταγραφεί μια μικρή αύξηση (δηλ. ανάπτυξη) της τάξης του 0,7%, το 2015 και το 2016 υπήρξαν οριακές μειώσεις (δηλ. ύφεση) 0,3% και 0,2% και αναμένεται μια αναιμική αναπτυξιακή ώθηση για το 2017, κάπου μεταξύ 1% και 1,5%. Επί της ουσίας δηλαδή το εθνικό εισόδημα έχει παραμείνει στάσιμο κατά την τελευταία τριετία, σε αντίθεση με την υπόλοιπη ευρωζώνη, αφού στο σύνολό τους τα κράτη-μέλη της επέτυχαν αύξηση του ΑΕΠ τους σε τρέχουσες τιμές από τα 10.135 δις ευρώ το 2014 σε επίπεδα κοντά στα 11.000 δις ευρώ (11 τρις) το 2017.
Σε ό,τι αφορά το δημόσιο χρέος, εκείνο από τα 319,7 δις ευρώ στο τέλος του 2014 σημείωσε σχεδόν ανεπαίσθητη πτώση στα 318,3 δις ευρώ στο τέλος του 2017, ή σε ποσοστό του ΑΕΠ από το 179% στο 178,2%, ενώ προβλέπεται να διογκωθεί στα 332 δις στο τέλος του 2018 (χρέος Γενικής Κυβέρνησης, και πάλι σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού). Παραμένει έτσι τυπικά το δεύτερο υψηλότερο στον πλανήτη, μετά το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας (εκείνο όμως είναι κατά βάση εσωτερικό χρέος σε εθνικό νόμισμα και διέπεται από το εθνικό δίκαιο), ενώ ουσιαστικά το πρόβλημα υπερχρέωσης της Ελλάδας παραμένει το χειρότερο παγκοσμίως. Το πρόβλημα αυτό στην πραγματικότητα επιδεινώθηκε δραματικά κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν εξανεμίσθηκε (λόγω της πτώσης των τιμών των μετοχών) η αξία της συμμετοχής του ελληνικού Δημοσίου στο κεφάλαιο των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, ύψους περίπου 25 δις ευρώ στα μέσα του 2014. Σήμερα το κράτος κατέχει μειοψηφικά ποσοστά στις τράπεζες αυτές, δηλ. έχει χάσει τον έλεγχό τους, ενώ αν δεν είχε μεσολαβήσει η καταστροφική Βαρουφακειάδα θα μπορούσε, πουλώντας τις μετοχές εκείνες, να επαναγοράσει ομόλογά του στη δευτερογενή αγορά, μειώνοντας το δημόσιο χρέος κατά τουλάχιστον 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.
Με άλλες λέξεις, η τελευταία τριετία ήταν μια τριετία χαμένη για τη χώρα. Η εθνική οικονομία παραμένει εγκλωβισμένη και αδυνατεί να αναπτυχθεί δυναμικά, ή έστω να παρακολουθήσει απλώς τον βηματισμό των άλλων Ευρωπαίων εταίρων, ενώ η δαμόκλειος σπάθη του υπέρογκου δημόσιου χρέους συνεχίζει να επικρέμεται απειλητική και να υπονομεύει το μέλλον των επόμενων γενεών. Η άγρια υπερφορολόγηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών εξασφαλίζει προς το παρόν υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για τα κρατικά ταμεία, αλλά τούτο απλώς μεταθέτει το πρόβλημα για τη δεκαετία του 2020. Αν δεν κατορθώσουμε να καταγράψουμε συνεχόμενους ισχυρούς ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης, τότε τα χειρότερα θα τα βρούμε μπροστά μας. Τέτοιοι ρυθμοί όμως (της τάξης του 3% εως 5% ετησίως) θα είναι εφικτοί μόνο αν μετασχηματισθεί εκ βάθρων το ελληνικό κράτος, έτσι ώστε από εμπόδιο στην ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία και στην ανάπτυξη, όπως είναι στην πράξη σήμερα, να καταστεί αντίθετα αρωγός. Χρειαζόμαστε επομένως ριζική αλλαγή πολιτικής.
