Ροή
Από 1/1/2017 τέθηκε σε εφαρμογή το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΚΦΑ) με το οποίο επιχειρείτε για πρώτη φορά η ενοποίηση όλων σχεδόν των ταμείων κύριας ασφάλισης με στόχο να λειτουργούν με ενιαίους κανόνες χωρίς διάκριση για τους ασφαλισμένους τους.
Ωστόσο και παρά την βούληση για δημιουργία κοινών κανόνων για όλους τους ασφαλισμένους, διατηρούνται οι επιμέρους κανόνες και προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που ίσχυαν με το προγενέστερο καθεστώς συνταξιοδότησης.
Η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος εξακολουθεί να ορίζεται από τους επιμέρους κανόνες και προϋποθέσεις του κάθε ταμείου με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται οι διακρίσεις και αδικίες που χαρακτηρίζουν εδώ και πολλά χρόνια το ασφαλιστικό μας σύστημα και κυρίως το συνταξιοδοτικό.
Ο ν 4386 του 2015 επέφερε ενοποίηση ως προς την αύξηση των ορίων ηλικίας των ασφαλισμένων όλων των ταμείων, διατήρησε όμως την διαφορετικότητα και την ανισότητα στους όρους και τις προϋποθέσεις θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος του προηγούμενου νομοθετικού καθεστώτος.
Έτσι από διαφορετικές αφετηρίες οδηγούνται στην σύνταξη οι ασφαλισμένοι του ιδιωτικού τομέα (ΙΚΑ), οι ασφαλισμένοι του δημοσίου και των ΔΕΚΟ, οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ και οι ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και οι ασφαλισμένοι όλων των υπολοίπων ταμείων.
Η γνώση του συνδυασμού των προγενέστερων διατάξεων (3863/2010 ,3665/2010. 4002/2011.4093/2012 κλπ) με των πρόσφατων ( κυρίως του 4386/2015 και του 4387/2016 ) του ασφαλιστικού μας συστήματος, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να απαντηθούν τα βασικά προβλήματα που απασχολούν τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων και μπορούν να συνοψιστούν στο ερώτημα: Πότε μπορώ να συνταξιοδοτηθώ και τι ποσό σύνταξης θα πάρω.
Το ερώτημα αυτό αντανακλά τις μεταβολές του συνταξιοδοτικού μας καθεστώτος που συντελέστηκαν από το 2010 μέχρι σήμερα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του υπό την πίεση των δανειστών. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές μετέβαλλαν τους όρους και τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για τους παλαιούς κυρίως ασφαλισμένους όλων των ταμείων.
Οι αλλαγές που επήλθαν ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού, μπορούν να διακριθούν σε δύο κυρίως κατηγορίες:
Α) Στις μεταβολές των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Β) Στις μεταβολές του τρόπου υπολογισμού του ποσού της σύνταξης
Παρουσιάζοντας συνοπτικά τις μεταβολές των δύο παραπάνω κατηγοριών μπορούμε να επισημάνουμε τις βασικές παραμέτρους που θα πρέπει ο κάθε μελλοντικός συνταξιούχος οποιουδήποτε ταμείου να λάβει υπόψη του προτού υποβάλει συνταξιοδοτικό αίτημα.
A. Μεταβολές των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Στο πεδίο των αλλαγών των ηλικιακών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης τα βασικά βήματα για τον μελλοντικό συνταξιούχο είναι:
1) Ο έλεγχος προϋποθέσεων συνταξιοδότησης ηλικιακών και χρονικών
Οι ασφαλισμένοι πριν αποφασίσουν την υποβολή συνταξιοδοτικού αιτήματος θα πρέπει να ελέγξουν εάν ανήκουν στις κατηγορίες των ασφαλισμένων που δεν θίγονται από τις νέες ηλικιακές αυξήσεις του νέου νόμου δηλαδή ανήκουν στην κατηγορία των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται με τα παλαιά όρια ηλικίας.
Αν πάλι ανήκουν στις κατηγορίες που υπόκεινται σε αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης δηλ. ανήκουν στην κατηγορία των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται με τα νέα όρια ηλικίας, πρέπει να βεβαιωθούν για την ορθότητα του νέου ορίου ηλικίας με το οποίο θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Συνταξιοδότηση με τα παλαιά όρια ηλικίας
Οι ασφαλισμένοι που μέχρι τις 18/8/2015 είχαν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα δηλ είχαν συμπληρώσει τόσο τις χρονικές όσο και τις ηλικιακές προϋποθέσεις που κατά περίπτωση απαιτούνται, δεν συνταξιοδοτούνται με τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας αλλά με τα παλαιά δηλαδή αυτά που ίσχυαν πριν τις 18/8/2015. Συνεπώς οι ασφαλισμένοι στην περίπτωση αυτήν, εξαιρούνται ως προς τις μεταβολές των ορίων ηλικίας από τον νέο νόμο και μπορούν όποτε θελήσουν να υποβάλλουν αίτηση για σύνταξη.
Παραδείγματα
Γυναίκα υπάλληλος παλαιά ασφαλισμένη, γεννημένη 25/3/1963 μητέρα δύο παιδιών εκ των οποίων το ένα ανήλικο (1998), διορισμός 29/9/1989, εξακολουθεί να υπηρετεί μέχρι σήμερα. Με την αναγνώριση χρόνου παιδιών, (2 Ε 9 Μ 21Η) θεμελίωσε συνταξιοδοτικό δικαίωμα το 2011 και ως μητέρα ανηλίκου μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με την συμπλήρωση του 52ου έτους της ηλικίας της. Επειδή μέχρι την 18/8/2015 προηγούμενη της ισχύος του Ν 4336/2015 με την αναγνώριση του πλασματικού χρόνου είχε συμπληρώσει τόσο τον απαιτούμενο για την θεμελίωση χρόνο 25ετή συντάξιμη υπηρεσία/ασφάλιση όσο και το απαιτούμενο στην περίπτωση της ηλικιακό όριο 52ο για την καταβολή της σύνταξης, δεν επηρεάζεται από τα νέα ηλικιακά όρια και το δικαίωμα της για άμεση συνταξιοδότηση μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε.
Άνδρας υπάλληλος παλαιός ασφαλισμένος, γεννημένος 25/3/1960, πατέρας ενός ανήλικου παιδιού (1998) με στρατιωτική θητεία 1 έτος και 10 μήνες, διορισμένος 29/9/1990, εξακολουθεί να υπηρετεί μέχρι σήμερα. Με την αναγνώριση του χρόνου της στρατιωτικής θητείας και χρόνου παιδιού, ο υπάλληλος θεμελίωσε συνταξιοδοτικό δικαίωμα συμπλήρωσης 25ετούς υπηρεσίας/ασφάλισης το 2012 και ως πατέρας ανηλίκου μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με την συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας του. Επειδή μέχρι την 18/8/2015 με τις αναγνωρίσεις είχε συμπληρώσει τόσο τον ελάχιστα απαιτούμενο για την θεμελίωση χρόνο, 25ετία όσο και απαιτούμενο στην περίπτωση του ηλικιακό όριο 55ο για την καταβολή της σύνταξής του, δεν επηρεάζεται από τα νέα ηλικιακά όρια και το δικαίωμα του για άμεση συνταξιοδότηση μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε.
Συνταξιοδότηση με τα νέα όρια ηλικίας
Πρόκειται κυρίως για τους ασφαλισμένους οι οποίοι την τριετία 2010-2012 είχαν συμπληρώσει τις απαιτούμενες σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς ημέρες ασφάλισης αλλά δεν είχαν συμπληρώσει αντίστοιχα το απαιτούμενο όριο ηλικίας μέχρι τις 18/8/2015... Οι ασφαλισμένοι στην περίπτωση αυτήν ακολουθούν τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας.
Παραδείγματα
Μητέρα ασφαλισμένη του ΙΚΑ γεννημένη το 1965 είχε μέχρι το 2011 συμπληρώσει 5500 ημέρες ασφάλισης και είχε και ανήλικο παιδί. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη και πότε με πλήρη;
Η μητέρα ασφαλισμένη συμπληρώνει το 52ο έτος το 2017 άρα θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 58 ετών και 5 μηνών με μείωση 30% και με πλήρη σε ηλικία 67ο ετών (το 57ο το συμπληρώνει το 2022).
Γυναίκα ασφαλισμένη του ΙΚΑ που συμπλήρωσε τις 10000 ημέρες ασφάλισης το 2010 και είχε την δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 57 ετών η με μειωμένη σε ηλικία 55 ετών. Συνεχίζει εργαζόμενη και είναι γεννημένη τον 9 του 1960. H ασφαλισμένη ακολουθώντας τα νέα μεταβατικά όρια ηλικίας θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 60 ετών και 9 μηνών και με μειωμένη σε ηλικία 56 ετών και 6 μηνών.
2) Ο έλεγχος σχετικά με την αναγκαιότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών
Η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών έδωσε σε πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων την ευκαιρία να συνταξιοδοτηθούν σε πολλή μικρότερη ηλικία και να μην επηρεαστούν από τις αυξήσεις των ορίων ηλικίας.
Η μεταβολή ωστόσο των ορίων ηλικίας άλλαξε και την χρησιμότητα των αναγνωρισμένων ετών με εξαγορά. Σε πολλές περιπτώσεις η αναγκαιότητα αυτή έχει καταστεί ασύμφορη. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις η αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να οδηγήσει στην σύνταξη σε χαμηλότερα των 67 όρια ηλικίας.
Για τον λόγο αυτό οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να ελέγξουν την δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών καθώς σε πολλές περιπτώσεις η δυνατότητα αυτή τους οδηγεί πολλά χρόνια νωρίτερα στη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Θα πρέπει όμως ταυτόχρονα να υπολογίσουν το κόστος της εξαγοράς καθώς με τα νέα δεδομένα για πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων έχει αυξηθεί αρκετά.
Β. Μεταβολές στον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης
Από την ημερομηνία έναρξη ισχύος του νέου νόμου, δηλ από 13/5/2016 η κύρια σύνταξη λόγω γήρατος ,αναπηρίας και θανάτου υπολογίζεται ως το άθροισμα δύο τμημάτων ,της εθνικής σύνταξης και της ανταποδοτικής σύνταξης.
Στο πεδίο των αλλαγών τoυ υπολογισμού του ποσού της σύνταξης τα βασικά βήματα για τον μελλοντικό συνταξιούχο είναι:
1) η πληροφόρηση σχετικά με το νέο τρόπο υπολογισμού του ποσού της σύνταξης
Οι υποψήφιοι συνταξιούχοι πρέπει να υπολογίσουν με ακρίβεια τις συντάξιμες αποδοχές τους.
Η σημαντικότερη πληροφορία που πρέπει να έχει ο υποψήφιος συνταξιούχος προκειμένου να αποφασίσει την συνταξιοδότηση η την συνέχιση της εργασίας σχετίζεται με το ύψος του ποσού της σύνταξης που θα λάβει εάν αποφασίσει την έξοδο στην σύνταξη.
Στη συνέχεια θα πρέπει να συγκρίνει το ύψος του ποσού της σύνταξης με τον μισθό που λαμβάνει .Επίσης οι υποψήφιοι συνταξιούχοι θα πρέπει να σταθμίσουν και άλλους παράγοντες όπως είναι η αύξηση των εισφορών τους η οποία θα επιφέρει μείωση του μισθού τους καθώς αλλάζει με τον νέο νόμο ο τρόπος παρακράτησης των εισφορών ειδικότερα για ελεύθερους επαγγελματίες.
2) η πληροφόρηση σχετικά με την μείωση της σύνταξης σε περίπτωση συνέχισης της εργασίας
Σε περίπτωση εργασίας οι συνταξιούχοι όλων των ταμείων που εντάσσονται στον ΕΚΦΑ θα έχουν μείωση κατά ποσοστό 60% στο ποσό των ακαθάριστων συντάξεων κύριων και επικουρικών για όσο χρόνο εργάζονται. Είναι αναγκαίο ο υποψήφιος συνταξιούχος να γνωρίζει το ποσό της σύνταξης που θα λάβει αν αποφασίσει να συνεχίσει να εργάζεται και μετά την συνταξιοδότηση του.
