Ροή
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων θα ήταν χρήσιμη μία υπενθύμιση για το που βρισκόμαστε σε σχέση με το λεγόμενο “προσφυγικό/μεταναστευτικό”. Από το καλοκαίρι του 2015 η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο ενός ζητήματος, το οποίο δεν είναι καινούργιο, αλλά λόγω της έντασης του αιφνιδίασε τη χώρα και την υπόλοιπη Ευρώπη και τον κόσμο. Οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι συνυφασμένες με την ανθρώπινη ιστορία, δεν είναι κάτι παράδοξο, είναι μια “καθημερινότητα”. Επίσης δεν πρέπει να συζητάμε για αυτές ως κάτι που έχει αρχή και τέλος.
Ο μεγάλος αριθμός ανθρώπων που ήρθε στην Ευρώπη τα δύο τελευταία χρόνια, αντιπροσωπεύει περίπου το 2% των ανθρώπων που μετακινούνται στον κόσμο (65,3 εκατομμύρια το 2016). Άρα δεν είναι πολλοί, εάν το συγκρίνουμε με άλλες χώρες, οι οποίες υποδέχτηκαν πληθυσμούς που ισοδυναμούν ακόμα και με το 30% των κατοίκων τους σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτές οι χώρες δεν είναι πολύ μακριά μας, βρίσκονται στην άλλη πλευρά της Μεσογείου.
Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή μιλάμε για περίπου 50.000 ανθρώπους στην ηπειρωτική χώρα (η κατάσταση στα νησιά ανάγεται σε άλλες πραγματικότητες, για τις οποίες χρειάζεται άλλη ανάλυση), άρα όχι ένα μεγάλο αριθμό. Έχουμε καταφέρει να στεγάζεται η μεγάλη πλειοψηφία τους είτε σε κέντρα είτε σε διαμερίσματα και ξενοδοχεία. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν 30.000 σε κέντρα φιλοξενίας και 20.000 σε διαμερίσματα, ενώ σύμφωνα με το νέο σχεδιασμό, για τα επόμενα δύο χρόνια, η τάση αντιστρέφεται, μειώνονται οι θέσεις στα κέντρα και αυξάνονται οι θέσεις στα διαμερίσματα. Προφανώς είναι ο σωστός δρόμος, καθώς η ένταξη των ανθρώπων στο αστικό περιβάλλον είναι η σωστή επιλογή. Τα κέντρα φιλοξενίας όσο και καλά να είναι, μακροπρόθεσμα δεν είναι τίποτα άλλο από γκέτο. Η λειτουργία τους είναι χρήσιμη για μικρό χρονικό διάστημα, έως ότου γίνει ένταξη στην “κανονική" ζωή, με ανάλογες πολιτικές υποστήριξης.
Στο τέλος του 2018 τελειώνει η χρηματοδότηση του προγράμματος φιλοξενίας αιτούντων άσυλο σε διαμερίσματα, όπως έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση μέσω του αρμόδιου υπουργού Μετανάστευσης. Ο υπουργός ανακοίνωσε ότι το πρόγραμμα θα περάσει στους δήμους, οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη εξεύρεσης πόρων για τη συνέχιση του. Αυτή η επιλογή παρουσιάζει κάποιες δυσκολίες στην εφαρμογή αλλά αφήνει και κάποια κενά για την ώρα.
Το πρώτο σημείο για το οποίο θα υπάρξει ζήτημα είναι το γεγονός ότι τα υπάρχοντα διαμερίσματα, τα οποία διαχειρίζονται ΜΚΟ θα πρέπει να περάσουν σιγά σιγά σε δήμους, οι οποίοι θα πρέπει να ανταποκριθούν σε μια μεγάλη διαχειριστική πρόκληση και ταυτόχρονα θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για διαμερίσματα, τα οποία πιθανά δεν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές τους.
Δεύτερο, και ίσως σημαντικότερο, είναι το γεγονός ότι το 2019 είναι προεκλογική χρόνια λόγω δημοτικών και περιφερειακών εκλογών. Αυτό σημαίνει ότι οι δήμαρχοι θα πρέπει να κινητοποιηθούν για την εξεύρεση πόρων για τη φιλοξενία προσφύγων, εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας. Αυτό, για την ώρα, μοιάζει ουτοπικό. Η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες ενημερώνει τους δημάρχους ώστε να συμμετάσχουν στο παρόν πρόγραμμα, αλλά το κρίσιμο είναι το μετά και το πώς θα πειστούν οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης να ξεπεράσουν τα τοπικά όρια και να συμβάλλουν σε ένα εθνικό σχέδιο.
Τέλος, να θυμίσω ότι οι δήμοι δεν έχουν καμμία νομική υποχρέωση να συμμετάσχουν σε κάτι τέτοιο από τη στιγμή που δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για την κατανομή προσφύγων στην ελληνική Επικράτεια.
Πρέπει να προσθέσω ότι το πρόγραμμα φιλοξενίας προβλέπει τη δυνατότητα παραμονής αναγνωρισμένων προσφύγων στα διαμερίσματα για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από 6 μήνες από την απόφαση απόδοσης του ασύλου. Ήδη ο αριθμός των αναγνωρισμένων προσφύγων, των οποίων το εξάμηνο λήγει αυξάνεται και για την ώρα δεν υπάρχει εναλλακτική δυνατότητα για τη στέγαση τους. Άρα αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να γυρίσουν στα κέντρα φιλοξενίας ακυρώνοντας την οποία προσπάθεια ένταξης έχει γίνει.
Αυτό που χρειάζεται είναι ένα σοβαρό σχέδιο κοινωνικής κατοικίας στη χώρα, το οποίο θα περιλαμβάνει όλες τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού ελλήνων και ξένων, ώστε να προστατευθεί η κοινωνική συνοχή και να μην χαθούν τα οποία βήματα έχουν γίνει με τους πρόσφυγες στο διάστημα φιλοξενίας τους στο αστικό περιβάλλον.
Η όποια πρόταση πρέπει να παρουσιαστεί γρήγορα, καθώς ο ωφέλιμος χρόνος δεν είναι πολύς.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και μόνο με σχέδιο και συντονισμό μπορεί να τις αντιμετωπίσει.
