Ροή
Τα τελευταία 16 χρόνια, από την επέμβαση στο Αφγανιστάν το 2001 και ύστερα, η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής βρίσκεται σε μία παρατεταμένη αναταραχή η οποία έχει δημιουργήσει ένα κλιμακούμενο περιβάλλον αστάθειας και ανασφάλειας. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα η περιοχή γνώρισε εξωτερικές επεμβάσεις, εμφυλίους πολέμους, συγκρούσεις ανάμεσα στις Αραβικές χώρες και το Ισραήλ, ανατροπή και αλλαγή καθεστώτων, βίαιες διαδηλώσεις, εξεγέρσεις, σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, μαζικά μεταναστευτικά κύματα, ανατροπές παραδοσιακών συμμαχιών, ένταση των θρησκευτικών διχοτομιών, έξαρση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας και ενδυνάμωση οργανώσεων όπως το ISIS, κατάληψη της εξουσίας από θρησκευτικές και εθνικιστικές εξτρεμιστικές οργανώσεις κ.ά.
Παράλληλα, οι εξελίξεις στο παγκόσμιο σύστημα επηρέασαν επίσης την περιοχή. Οι Η.Π.Α. μετά την εκλογή του Προέδρου Ομπάμα περιόρισαν σημαντικά το ρόλο τους στη Μέση Ανατολή, ενώ σε μία σειρά από ζητήματα (διαχείριση Ιράν, σχέσεις με Σαουδική Αραβία, επεμβάσεις κ.ά) ακολούθησαν μία πλήρως διαφορετική στρατηγική από αυτή της διακυβέρνησης Μπους, μία στρατηγική που στηρίχθηκε περισσότερο στο μακροπρόθεσμο και στην ανάδειξη του ρόλου της διπλωματίας. Η Ε.Ε. επίσης, μετά τους σοβαρούς κλυδωνισμούς στο εσωτερικό της για την επέμβαση στο Ιράκ, έμεινε αρκετά αποστασιοποιημένη από την περιοχή, με εξαίρεση ίσως την περίπτωση της Λιβύης. Η Ρωσία μέσω κυρίως της Συρίας, αλλά και των σχέσεων της με το Ιράν, επέστρεψε δυναμικά στη Μέση Ανατολή, διεκδικώντας ρόλο πρωταγωνιστή στις εξελίξεις, ενώ στον οικονομικό κυρίως τομέα υπήρξε δραστηριοποίηση και της Κίνας. Τέλος, σημαντικές ήταν και οι ανακατατάξεις στην περιφερειακή ισορροπία της ισχύος με το Ιράν και την Τουρκία σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Μέσα σε αυτό το πολυσύνθετο πλαίσιο ξετυλίχθηκαν οι δυναμικές της αστάθειας στην περιοχή, τις οποίες η Δύση εισάγει με την μορφή ανασφάλειας μέσω της ριζοσπαστικοποίησης, της τρομοκρατίας και των μαζικών μεταναστευτικών πιέσεων. Οι εξελίξεις που πυροδότησε η νέα αλλαγή της πολιτικής των Η.Π.Α. στην περιοχή υπό την Προεδρία Τράμπ ήδη άρχισε να διαμορφώνει νέες δυναμικές αστάθειας και να δημιουργεί νέα πιθανά στρατόπεδα (πολλοί κάνουν λόγο για άξονα Ρωσίας, Τουρκίας, Ιράν, Κατάρ). Η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε μία διαρκή κίνηση, με τις νέες δυναμικές που θα εξελιχθούν να έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν σημαντικά σειρά τομέων της παγκόσμιας πολιτικής, από την ασφάλεια μέχρι την οικονομία και την ενέργεια. Αν προσπαθήσει η Δύση και κυρίως οι Η.Π.Α. να πατήσουν πάνω στη διχοτομία Σουνίτες- Σιίτες για να ελέγξουν τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή θα οδηγηθούν σε λάθη αντίστοιχα με αυτά του Ιράκ. Στον ανταγωνισμό Σουνιτών- Σιιτών δεν παίζουν πλέον ρόλο μόνο τα κράτη, αλλά και οι τρομοκρατικές οργανώσεις και κυρίως το ISIS.
Τα μόνα δεδομένα είναι πως για να μπορέσει η Δύση να σχεδιάσει αποτελεσματική στρατηγική για τη Μέση Ανατολή θα πρέπει να έχει ολοκληρωμένη άποψη για τις εξελίξεις, όχι όμως μόνο για αυτές που είναι ορατές, αλλά και για αυτές που δημιουργούνται στα εσωτερικά της ερήμου. Ενώ, η άποψη, η οπτική της, δεν πρέπει να στηριχτεί στα δυτικά δεδομένα- το λάθος του Οριενταλισμού το έχουμε πληρώσει πολλές φορές για να το επαναλάβουμε.
