Ροή
Εκείνο που κατέδειξε η οικονομική κρίση και η πολιτική διαχείρισή της σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2010-2016 ήταν ότι το πολιτικό σύστημα εμφανίσθηκε ανίσχυρο και αναλώσιμο μπροστά στις οδυνηρές συνέπειες της δημοσιονομικής προσαρμογής που επιχειρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια. Όλα τα πολιτικά κόμματα και η σημερινή κυβέρνηση πολύ περισσότερο βρέθηκαν μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα να απεμπολούν το πολιτικό τους στίγμα, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τον σκοπό της χρηματοδοτικής στήριξης της χώρας. Μια κατάσταση που έμοιαζε περισσότερο με οικονομική και πολιτική ομηρία, παρά με ανεξάρτητη εθνική οικονομική πολιτική.
Παράλληλα, η κρίση ανέδειξε ένα σημαντικό έλλειμμα αποτελεσματικότητας του πολιτικού συστήματος ως προς την ικανότητα διαπραγμάτευσης και προσαρμογής των πολιτικών στην ευρωπαϊκή ατζέντα, καθώς και στην ελληνική πραγματικότητα. Ουσιαστικά, πάνω σε μια διάγνωση ταυτόχρονης διαρθρωτικής και κυκλικής κρίσης, οι απαντήσεις που δόθηκαν ήταν μονομερείς και αντιπαραγωγικές για τη χώρα και την οικονομία. Οι κυβερνήσεις επέλεξαν να σύρουν το κάρο μπροστά από το άλογο, χωρίς να προσπαθήσουν ή να καταφέρουν να διανοίξουν εναλλακτικούς διαδρόμους επίλυσης της κρίσης.
Εκτός από τις άστοχες επιλογές ως προς το σχεδιασμό των παρεμβάσεων που επιχειρήθηκαν στην ελληνική οικονομία, τέθηκαν και λαθεμένες προτεραιότητες στη διαδικασία εφαρμογής και υλοποίησης. Η απουσία μεταβατικών σταδίων ήταν καταστροφική για ένα μεγάλο κομμάτι της εγχώριας οικονομίας. Από την πεπατημένη αυτή δε φαίνεται να ξέφυγε ούτε η σημερινή κυβέρνηση.
Παρά τα πρωτογενή πλεονάσματα που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία, διαδοχικά 4 χρόνια, παρά τις ενδείξεις σταθεροποίησης, σε καθεστώς όμως μεγάλης μείωσης εισοδημάτων, το περιεχόμενο της οικονομικής πολιτικής παραμένει υφεσιακό και το μέλλον δεν προοιωνίζει χαλάρωση των ασφυκτικών πλαισίων. Ακόμη και στο δομικό πρόβλημα του ασφαλιστικού που έχρηζε σημαντικών παρεμβάσεων, η λύση που επιλέχθηκε ήταν αντιφατική και βιαστική. Αναλογικό σύστημα, ασφαλώς πιο δίκαιο στην φιλοσοφία του από την προτέρα κατάσταση, όμως εξουθενωτικό για όποιον παράγει ή σχεδιάζει να αναπτύξει τις δραστηριότητές του. Χωρίς επαρκή χρόνο για μετάβαση και ήπια προσαρμογή.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση και οι θεσμοί έδειξαν να αγνοούν χαρακτηριστικά τις οριακές επιτυχίες που υπήρξαν στην αγορά από την εφαρμογή ηπιότερων μέτρων αναφορικά με τους συντελεστές ΦΠΑ στην εστίαση, τον ειδικό φόρο στα καύσιμα, τη ρύθμιση των 100 δόσεων για την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία, τη μετάβαση στη ψηφιακή εποχή και τις παράπλευρες θετικές συνέπειες από τα capital controls, ως προς τον εκσυγχρονισμό των συναλλακτικών ηθών. Σήμερα, υπό το βάρος της φορολογικής αφαίμαξης, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αδυνατούν να ακολουθήσουν τους εξοντωτικούς ρυθμούς και στόχους των φορολογικών αρχών. Τα κίνητρα εξόδου από την αγορά πολλαπλασιάζονται.
Σήμερα, το μεγάλο στοίχημα, και αυτό βαραίνει τις πλάτες της σημερινής κυβέρνησης, παρά τα λάθη και τις χίμαιρες του παρελθόντος, είναι η επαναδόμηση της οικονομικής πολιτικής πάνω στη βάση ενός εθνικού σχεδίου για την υπέρβαση της κρίσης, τη συγκρότηση μιας αποτελεσματικής κρατικής μηχανής για την απελευθέρωση των δυνάμεων που είναι ικανές να οδηγήσουν σε ανάπτυξη, χωρίς να εγκαταλείπονται εκείνοι που είναι σε μειονεκτικότερη θέση. Το τετράπτυχο εθνικό σχέδιο διαπραγμάτευσης και εθνικής οικονομίας, ισχυρή διοίκηση, ενίσχυση παραγωγικών δυνάμεων, πλαίσιο κοινωνικής προστασίας, αποτελούν αναμφίβολα τις προϋποθέσεις για την οριστική έξοδο από την κρίση.
