Ροή
Πριν από λίγο καιρό ένας ανήλικος έφηβος, ο οποίος έπασχε από ανίατη ασθένεια υποβλήθηκε σε ευθανασία. Το περιστατικό συνέβη στο Βέλγιο όπου η νομοθεσία από το 2014 επιτρέπει την ευθανασία σε ανηλίκους με την προϋπόθεση ότι την πρωτοβουλία της αίτησης θα την πάρει το παιδί (ή ο έφηβος) ενώ απαιτείται γνωμάτευση από το ιατρικό προσωπικό και από ανεξάρτητο ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Φυσικά ζητείται και η συγκατάθεση των γονέων.
Το εν λόγω νομοθέτημα είχε μάλιστα και τη στήριξη του βελγικού λαού καθώς το 73% της κοινής γνώμης είχε ταχθεί υπέρ της έγκρισης του νόμου από το βελγικό κοινοβούλιο.
Ναι, ξέρω… ατομικά δικαιώματα, δικαίωμα στη ζωή και το θάνατο, αφόρητος φυσικός πόνος, ανίατες ασθένειες που βρίσκονται σε τελικό στάδιο. Μετά έρχεται το τεχνητό κώμα και στο τέλος η λεγόμενη «παρηγορητική καταστολή».
Δεν θα σταθώ στο ηθικό ή το συναισθηματικό ζήτημα του θέματος-παρ’ ότι έχω άποψη για αυτό- καθώς θα ήταν προκλητικό απέναντι σε ανθρώπους που έχουν ζήσει τόσο δύσκολες καταστάσεις.
Θα σταθώ όμως σε κάποια ψιλά γράμματα: Στο Βέλγιο η ευθανασία χωρίς περιορισμό ηλικίας, επιτρέπεται σε ανηλίκους «με ικανότητα αντίληψης».
Για ποια ικανότητα αντίληψης μιλάμε όμως στην περίπτωση ανηλίκου που έχει υποβληθεί στην ταλαιπωρία μιας ανίατης ασθένειας τη στιγμή που ούτε οι ενήλικοι δεν μπορούν να διαχειριστούν αντίστοιχες περιπτώσεις;
Θα παραθέσω μόνο μια απλή αναφορά από τα «ψυχοκοινωνικά στάδια ανάπτυξης του ανθρώπου» του Erikson. Όσον αφορά την ηλικία από το 12ο έως το 18ο έτος, ο Erikson μιλά για τη σύγχυση των ρόλων: «Βρίσκεται σε μια συνεχή αναζήτηση, για το ποιος είναι, από πού έρχεται, τι στόχους έχει. Φαίνεται ότι υπάρχει έντονη ανάγκη για κάποιες σταθερές αξίες ή πρακτικές συμβουλές και σταθερά και ξεκάθαρα όρια, στην περίπτωση που το άτομο στο σημείο αυτό αποπροσανατολιστεί, καταλαμβάνεται από κρίση ταυτότητας και κρίση ρόλων».
Με ποιό ακριβώς έρεισμα λοιπόν επιτρέπεται η ευθανασία σε ανηλίκους από τη στιγμή που το επιχείρημα της "αντίληψης" αντικρούεται ουσιαστικά από την παιδαγωγική; Επειδή απλώς νομοθετήθηκε; Ή επειδή οι Βέλγοι επιστήμονες και εκπρόσωποι φορέων υποστηρίζουν ότι οι περιπτώσεις παιδιών που σκέφτονται αυτή τη λύση είναι μεμονωμένες;
Η αρχή έγινε πάντως. Και ένα παιδί, το πρώτο (και ελπίζω να είναι και το τελευταίο), υποβλήθηκε σε ευθανασία. Και η είδηση έφθασε σε ελάχιστα λεπτά από το Βέλγιο σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.
Πραγματικά, δεν ξέρω πόσο ηθικό είναι να επιφορτίζεται ένα παιδί με την ευθύνη να αποφασίσει για τη ζωή του, τη στιγμή που δεν έχει τα απαραίτητα ψυχολογικά, συναισθηματικά, γνωστικά και εμπειρικά όπλα για να το κάνει.
Στην Ελλάδα για παράδειγμα, όπου δεν επιτρέπεται η ευθανασία ούτε σε ενηλίκους, ακόμη και στο δικαστήριο οι ανήλικοι εμφανίζονται για να καταθέσουν χωρίς να ορκιστούν. Δεν θα αναλύσω την ορθότητα ή την αναγκαιότητα του όρκου με τη στενή έννοια που αυτός αντιπροσωπεύει. Θα κρατήσω το ότι η Πολιτεία θεωρεί ότι πρέπει να προστατεύσει το παιδί επειδή δεν είναι αρκετά ώριμο για να το κάνει το ίδιο. Και το προστατεύει έναντι των συνεπειών μιας «ψευδορκίας». Και ουσιαστικά αυτό είναι πραγματικός σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και ένδειξη πολιτισμού...
