Ροή
Μόνο με τη μαζική προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων και την τόνωση της εξωστρέφειας θα κατορθώσει η Ελλάδα να επουλώσει τις μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές πληγές που άφησε η κρίση, επισημαίνει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Eurobank, Πλάτων Μονοκρούσος*, αναγνωρίζοντας ωστόσο τις θετικές επιδράσεις που έχει η ολοκλήρωση της αξιολόγησης για την άμβλυνση της αβεβαιότητας.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο insider.gr ο κ. Μονοκρούσος διαπιστώνει ότι το «ρίσκο χώρας», όπως αυτό αξιολογείται από τη διεθνή επενδυτική κοινότητα και αποτυπώνεται στις αποτιμήσεις των χρηματιστηριακών και ομολογιακών τίτλων, έχει υποχωρήσει αισθητά το τελευταίο διάστημα. Παρόλα αυτά, τονίζει, οι μεγάλες προκλήσεις είναι ακόμη μπροστά και η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την αναδιάταξη της ελληνικής οικονομίας δε θα είναι «σπριντ» αλλά «μαραθώνιος».
Συνομιλώντας με διεθνείς επενδυτές, ο επικεφαλής οικονομολόγος εκτιμά ότι η μεγάλη προσαρμογή σε κινητές και ακίνητες αξίες που έχει επιτελεσθεί τα προηγούμενα χρόνια δημιουργεί, δυνητικά, επενδυτικές ευκαιρίες, αλλά απαιτείται περαιτέρω προσπάθεια για τη δημιουργία ενός πειστικού «recovery story» με ορίζοντα δεκαετίας. «Η αποκλιμάκωση των κινδύνων σε συνδυασμό με τη δραστική προσαρμογή στις τιμές και τους μισθούς τα τελευταία χρόνια αρχίζει να προσφέρει κάποιες ευκαιρίες για όσους θέλουν να επενδύσουν στη χώρα. Παρόλα αυτά, «δεν έχει ακόμα επιτελεσθεί ο στόχος ανάδειξης της Ελλάδας σε έναν πόλο προσέλκυσης ξένων παραγωγικών επενδύσεων», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο κ. Μονοκρούσος, η επενδυτική δαπάνη ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ελλάδας βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει ποτέ καταγραφεί, δηλαδή από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως σήμερα. Παράλληλα, το αντίστοιχο ποσοστό για τη συνολική (δημόσια και ιδιωτική) καταναλωτική δαπάνη συνεχίζει να υπερβαίνει σημαντικά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (περίπου 90% έναντι 75%). Το πρόβλημα είναι ότι το υφιστάμενο υπόδειγμα δε μπορεί να εγγυηθεί βιώσιμους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης καθώς η αποταμίευση των νοικοκυριών ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος παραμένει αρνητική και η δημόσια κατανάλωση συνεχίζει να υπόκεινται στους περιορισμούς του συμφωνηθέντος πλαισίου για τη διατήρηση σημαντικών πρωτογενών πλεονασμάτων σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Παράλληλα, η συνολική εθνική αποταμίευση ως ποσοστό του ΑΕΠ (περίπου 11%) υπολείπεται σημαντικά του αντίστοιχου ευρωπαϊκού μέσου όρου (20%) και δεν είναι επαρκής για την απαιτούμενη επανεπένδυση στην ελληνική οικονομία. Η τελευταία προϋποθέτει σταδιακή αύξηση της ετήσιας δαπάνης για επενδύσεις σε επίπεδα άνω του 20% του ΑΕΠ από περίπου 11,5% του ΑΕΠ που είναι σήμερα. Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να συντελεσθεί χωρίς τη σημαντική τόνωση των ξένων επενδύσεων, και μάλιστα σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.
Η «ακτινογραφία» της συμφωνίας στο Eurogroup
Σε σχετική έκθεση που συνέταξε η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών της Eurobank μετά την πλέον πρόσφατη σύγκληση της Ευρωομάδας στις 15η Ιουνίου, παρουσιάζονται τρία σενάρια βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Η πρωτοτυπία της εν λόγω ανάλυσης συνίσταται στο ότι το δημοσιονομικό μονοπάτι που σκιαγραφήθηκε στο Eurogroup προσαρμόζεται στα βασικά σενάρια βιωσιμότητας που έχουν δημοσιοποιηθεί στο πρόσφατο παρελθόν από την Κομισιόν και το ΔΝΤ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, στην κοινή δήλωση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης εντοπίζονται ορισμένα θετικά σημεία που πρέπει να αξιοποιηθούν ουσιαστικά από την ελληνική πλευρά.
Ένα πρώτο σημείο είναι η εισαγωγή νέων εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους. Δυνητικά, σημαντική συμβολή σε αυτό θα μπορούσε να έχει και η γαλλική πρόταση, οι επιμέρους παράμετροι της οποίας μένει να διευκρινιστούν. Με απλά λόγια, πρόκειται για ένα μηχανισμό βάσει του οποίου όταν η ανάπτυξη της οικονομίας είναι χαμηλότερη από το «βασικό σενάριο» -- το βασικό σενάριο προβλέπει μεσοπρόθεσμο ρυθμό της τάξης του 1,25% -- τότε το ελληνικό δημόσιο θα πληρώνει λιγότερα για τόκους και χρεολύσια (και αντίστροφα).
Ένα δεύτερο σημαντικό σημείο είναι ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι δεσμεύτηκαν ρητά να συνδράμουν στην ομαλή έξοδο της Ελλάδας στις αγορές μέσω μελλοντικών εκταμιεύσεων που όχι μόνο θα καλύπτουν την αποπληρωμή χρέους και άλλων οφειλών του ελληνικού δημοσίου προς τρίτους, αλλά θα βοηθήσουν επίσης στη δημιουργία επαρκών ταμειακών διαθεσίμων προκειμένου να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις αγορές.
Να διασαφηνιστεί το πλαίσιο για την ελάφρυνση του ελληνικού δημόσιου χρέους
Παρόλα αυτά, όπως εξηγεί ο κ. Μονοκρούσος, το εύρος και η δομή του υφιστάμενου ευρωπαϊκού μεσομακροπρόθεσμου πλαισίου για την ελάφρυνση του ελληνικού δημόσιου χρέους θα πρέπει ενδεχομένως να επεκταθεί ή/και να συγκεκριμενοποιηθεί περαιτέρω εάν η βιωσιμότητα της δημοσιονομικής θέσης της χώρας πρέπει να διασφαλιστεί κάτω από σημαντικά πιο ακραίες (απαισιόδοξες) μακροοικονομικές παραδοχές, όπως αυτές που υιοθετεί επί του παρόντος το ΔΝΤ.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε, επί παραδείγματι, να επιτευχθεί μέσω της προσαρμογής (διεύρυνσης) του υφιστάμενου πλαισίου ώστε: i) να προβλέπει σημαντική αναδιάρθρωση όλων των ευρωπαϊκών δανείων που εκταμιεύθηκαν (ή θα εκταμιευθούν) στα πλαίσια των τριών διαδοχικών προγραμμάτων διάσωσης (και όχι μόνο των δανείων του EFSF που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια του 2ου προγράμματος) , ή/και ii) μέσω ρητής δέσμευσης των Ευρωπαίων πιστωτών να διατηρήσουν το λόγο ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών προς ΑΕΠ της Ελλάδας εντός του σχετικού εύρους βιωσιμότητας κατά τη διάρκεια του συνολικού ορίζοντα πρόβλεψης (2018-2060).
*Ο Δρ. Πλάτων Μονοκρούσος είναι Επικεφαλής Οικονομολόγος του Ομίλου Eurobank, Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και Επισκέπτης Καθηγητής στο Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economics.
