Ροή
Αμοιβαίως αποδεκτός φαίνεται πως είναι ο στόχος του 2,5% για τα πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2018, όπως αποκαλύπτει σε συνέντευξή του στο insider.gr ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Ινστιτούτου (IIF), Χουνγκ Τραν (Hung Tran).
Για έναν χρόνο –μεταξύ 2011-2012, ο κ. Τραν επισκεπτόταν συχνά τη χώρα μας ως εκπρόσωπος του IIF, το οποίο είχε προσκληθεί από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ για να συντονίσει τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στο «ιστορικό» κούρεμα του χρέους του ιδιωτικού τομέα κατά 100 δισ. ευρώ, το γνωστό PSI.
Μόλις πριν λίγες εβδομάδες, ο κ. Τραν ήρθε ξανά στην Αθήνα όπου συμμετείχε σε άτυπες συνομιλίες με τα κλιμάκια του ΔΝΤ και του Eurogroup στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης.
Ποια είναι η άποψή σας για την πορεία της αξιολόγησης και τη διαπραγμάτευση για ελάφρυνση του χρέους;
Το ερώτημα που τίθεται τώρα, που οι δύο πλευρές έχουν καταλήξει σε μια κατ' αρχήν συμφωνία, είναι τι θα γίνει με το καθαρό ελληνικό χρέος που κατέχει ο επίσημος ευρωπαϊκός τομέας. Το σίγουρο είναι πως όσο παρατείνεται αυτή η κατάσταση αβεβαιότητας μέχρι την οριστική ολοκλήρωση της αξιολόγησης, υπάρχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για την οικονομία.
Για τα πρωτογενή πλεονάσματα, η αίσθησή μου είναι ότι υπάρχει κάποιου είδους συμφωνία –τουλάχιστον για τα πρώτα έτη μετά το 2018 που ολοκληρώνεται το πρόγραμμα. Η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να επιτύχει πλεονάσματα της τάξης του 2,5% επί του ΑΕΠ και φαίνεται πως όλοι συμφωνούν με αυτόν τον στόχο. Ωστόσο, το ΔΝΤ εξακολουθεί να τονίζει ότι για να το πετύχει αυτό η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει σε ακόμη περισσότερες μεταρρυθμίσεις από αυτές που ορίζει το πρόγραμμα, ώστε να επιτευχθούν αυτά τα νούμερα.
Σε ποιους άξονες θα κινηθεί η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους;
Δύο πράγματα θα κρίνουν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Πρώτον, ο χρόνος (timing) που συμφωνήσουν οι δανειστές να πάρουν μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, αφού περιμένουν να δουν πρώτα σημαντική πρόοδο στην εφαρμογή των προσυμφωνηθέντων μέτρων από την ελληνική κυβέρνηση. Η χρονική στιγμή που θα γίνει αυτό, συνεπώς, είναι πολύ κρίσιμη.
Ο δεύτερος καθοριστικός παράγοντας είναι η μορφή του προγράμματος αναδιάρθρωσης το οποίο, κατά τη γνώμη μου, θα περιλαμβάνει –τουλάχιστον– επαρκή επιμήκυνση του δανεισμού και μείωση των επιτοκίων ώστε στο εγγύς μέλλον ώστε η καθαρή πληρωμή τόκων να μην επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό θα επιτρέψει στην ελληνική κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τους πόρους για αναπτυξιακούς σκοπούς.
Πιστεύετε ότι τα μέτρα αυτά που συμφωνήθηκαν μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών επιτρέπουν στην οικονομία να επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης;
Τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2016 είδαμε θετικές εισροές στο τραπεζικό σύστημα, ωστόσο, το τέταρτο τρίμηνο είδαμε μεγαλύτερο ρυθμό μείωσης του ΑΕΠ από αυτόν που αναμενόταν, με αποτέλεσμα το 2016 να κλείσει και αυτό με ύφεση.
Για το σύνολο του 2017, το ΔΝΤ είχε διατυπώσει εκτιμήσεις για ανάπτυξη 2,7%, ενώ ο ΟΟΣΑ προβλέπει πλέον ανάπτυξη μόλις 1,3%. Στο τελευταίο μου ταξίδι στην Αθήνα, αναλυτές της αγοράς «έβλεπαν» ότι ο φετινός ρυθμός ανάπτυξης θα είναι ακόμη χαμηλότερος από αυτόν.
Όλοι χρειαζόμαστε την ανάπτυξη. Αυτό που προέχει όμως τώρα για την ελληνική κυβέρνηση είναι να επιτευχθεί σύντομα μια ολοκληρωμένη συμφωνία για το πρόγραμμα και το χρέος, ώστε να αποκατασταθεί η ρευστότητα που χρειάζεται η οικονομία για να συνεχιστεί η ανάπτυξη το τρέχον και το επόμενο έτος. Αν μπει η οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά, θα είναι σε θέση να εκπληρώσει και τους υπόλοιπους στόχους του προγράμματος.
Τι πιθανότητες έχουν τα ελληνικά ομόλογα να ενταχθούν στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ;
Εφόσον η ελληνική πλευρά δέχθηκε τα μέτρα στο συνταξιοδοτικό και το αφορολόγητο, που ζητούσε επιτακτικά το ΔΝΤ, τα μέλη του Eurogroup θα συμφωνήσουν τουλάχιστον στα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, όπως η επιμήκυνση της διάρκειας και μείωση των επιτοκίων του ESM, ώστε να «ξεκλειδώσει» η δεύτερη δόση. Σε αυτή τη βάση, η ΕΚΤ λογικά θα επανεξετάσει το ζήτημα και θα αποφασίσει να εντάξει τα ελληνικά ομόλογα στο QE –το οποίο αποτελεί ένα τεράστιο θετικό βήμα που προσδοκά η Αθήνα.
Πώς κρίνετε την πρόοδο σε επίπεδο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων;
Τα τελευταία χρόνια, μετά το 2010-2012, η Ελλάδα έχει προχωρήσει σε μια σειρά αλλαγών και μεταρρυθμίσεων σε ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι είναι αρκετά αυτά που έχουν γίνει μέχρι σήμερα.
Η βασική αδυναμία της χώρας είναι το φορολογικό σύστημα. Η φορολογική βάση είναι εξαιρετικά περιορισμένη –εξ ου και η επιμονή του ΔΝΤ για μείωση του αφορολόγητου– και η εισπραξιμότητας των φόρων είναι πολύ αναποτελεσματική. Το αποτέλεσμα είναι τα φορολογικά έσοδα να είναι πολύ περιορισμένα και δαπανώνται κυρίως στις συντάξεις, με τη συνταξιοδοτική δαπάνη να παραμένει συγκριτικά σε πολύ υψηλά επίπεδα –όπως εξάλλου και ο δημόσιος τομέας.
Η συρρίκνωση του δημόσιου τομέα βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;
Ναι, φυσικά, το ζήτημα αυτό έχει τεθεί και συζητηθεί, συμπεριλαμβανομένων μέτρων που θα επιτρέψουν μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας. Από τις εκθέσεις των Θεσμών είναι σαφές ότι ζητούν μείωση των δημόσιων δαπανών, οι οποίες περιλαμβάνουν τους μισθούς και τις συντάξεις του Δημοσίου. Οι δανειστές ζητούν συρρίκνωση του δημόσιου προϋπολογισμού –επαφίεται στην ελληνική κυβέρνηση να ορίσει τους τρόπους με τους οποίους θα μειώσει τις δαπάνες ή/και θα αυξήσει τα έσοδα.
Πιστεύετε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει δεκτό από τους Ευρωπαίους δανειστές;
Αυτό που δεν θέλουν οι κυβερνήσεις των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών είναι το ονομαστικό κούρεμα του χρέους, καθώς θα ήταν δύσκολο να περάσουν κάτι τέτοιο στο κοινοβούλιο και τους ψηφοφόρους τους. Οπότε, το μέτρο αυτό είναι εκτός συζήτησης.
Υπάρχουν, όμως, πολλοί τρόποι ελάφρυνσης του χρέους –όπως η παράταση της διάρκειάς που είναι πολύ σημαντική. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται στο εξής είναι πόσο θα επιμηκυνθεί το χρέος –για 10, 20 ή… 100 χρόνια (γέλια).
Ποια θεωρείτε ότι θα είναι τα επόμενα βήματα στην πολιτική της ΕΚΤ; Πόσο θα διατηρήσει το QE;
Πιστεύω ότι στα τέλη του έτους η ΕΚΤ θα εξετάσει τα δεδομένα και, κυρίως, τι συνέβη στην ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας μετά τις αυξήσεις επιτοκίων στις ΗΠΑ. Το πιθανότερο είναι να αποφασίσει τη σταδιακή αποκλιμάκωση (tapering) στη μαζική αγορά ομολόγων, καθώς επίσης και την αύξηση των αρνητικών, σήμερα, επιτοκίων κατάθεσης. Πιστεύω ότι αυτές οι αποφάσεις δεν είναι επί του παρόντος, αλλά θα πρέπει να αναμένονται μάλλον στο τέλος του 2017.
Πιστεύετε ότι το ντόμινο του λαϊκισμού σταμάτησε στην Ολλανδία;
Δεν το ξέρουμε αυτό, αλλά αναμφίβολα το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ολλανδία ήταν θετικό, αφού οι ψηφοφόροι προτίμησαν πιο υπεύθυνα κόμματα. Πιστεύω ότι, πράγματι, είναι θετικό το μήνυμα και αναμένουμε τώρα να δούμε πώς θα εξελιχθούν οι γαλλικές εκλογές.
Σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, οι ηγέτες θα πρέπει να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν την ευρύτερη δυσαρέσκεια που παρατηρείται. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο που οφείλεται στη στασιμότητα των εισοδημάτων και τις ανισότητες και για όσους που μένουν πίσω στη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης.
Ποια είναι η αίσθησή σας από τους πρώτους μήνες του Τραμπ στην εξουσία;
Προς το παρόν περιμένουμε να δούμε τα σημάδια γραφής της νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ, αν και ο προϋπολογισμός που παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ τον προηγούμενο μήνα ήταν πολύ πιο συγκρατημένος απ’ ό,τι αναμενόταν.
Αυτό που έχει ξεκινήσει να συνειδητοποιήσει ο κόσμος είναι ότι σε πολλά ζητήματα, ιδίως στις δημόσιες δαπάνες και τη φορολογία, το Κογκρέσο έχει λόγο –όχι μόνο για να συζητά αλλά και για να εγκρίνει τις προτάσεις της κυβέρνησης Τραμπ.
Αυτό σημαίνει ανώμαλη προσγείωση στις αγορές;
Δεν το νομίζω. Όσο και αν οι αγορές «προσδοκούν πολλά, πολύ σύντομα», οι θετικές ενδείξεις για την αμερικανική οικονομία προηγήθηκαν της εκλογής Τραμπ. Συνεπώς, φέτος αναμένουμε οικονομική ανάκαμψη όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωζώνη, καθώς και στην Ιαπωνία. Το ίδιο ισχύει και για τις αναδυόμενες αγορές.
Η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών, ευρύτερα, συνοδεύεται και από ενίσχυση της επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Έτσι, ακόμη και αν καθυστερήσει να υλοποιήσει τις υποσχέσεις της η κυβέρνηση Τραμπ, τα οικονομικά μεγέθη θα βελτιώνονται, λειτουργώντας ως «μαξιλάρι» για τις αγορές.
