Ροή
Γιατί ξέσπασε η κρίση; Γιατί είχε τέτοιο βάθος και διάρκεια; Πώς εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο αντιδράσαμε; Άραγε μπορεί εντέλει να βγει κάτι καλό από όλη αυτή τη δυσάρεστη ιστορία; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που απασχολούν την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Αυτές ακριβώς και πολλές ακόμα προσπαθεί να απαντήσει ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Yale(ΗΠΑ) στο νέο του βιβλίο «Που είμαστε και που πάμε. Διατρέχοντας την κρίση του (2009-2016) και ατενίζοντας το μέλλον».
Έχοντας καταφέρει και στο παρελθόν με την αρθρογραφία του να δώσει τροφή για σκέψη και προβληματισμό στο ευρύ κοινό, ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο νέο του βιβλίο συνθέτει ένα μωσαϊκό δοκιμίων, μελετών και μαρτυριών, που ξεπερνά την άμεση επικαιρότητα, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό μια σειρά προβληματισμών για το παρόν και κυρίως για το μέλλον της χώρας.
Όπως επισημαίνει σε συνέντευξή του στο insider.gr «μέσα στις αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις, που κυριάρχησαν τα τελευταία επτά χρόνια στην Ελλάδα της κρίσης το βιβλίο επιχειρεί να αποδείξει πως συνεχίζουμε να πορευόμαστε στο λάθος δρόμο αρνούμενοι την αυτογνωσία και συνεχίζοντας να κάνουμε τα ίδια λάθη ως κοινωνία». Όμως ακόμα κι έτσι, τονίζει πως το μεγάλο άλμα δεν είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί καθώς η χώρα διαθέτει πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα απ΄όσα πιστεύουμε. Το μόνο που χρειάζεται λοιπόν για την πολυπόθητη στροφή στην ανάπτυξη και την επιστροφή της κανονικότητας στη χώρα δεν είναι άλλο από την αναγνώρισή τους.
Στο νέο σας βιβλίο όπου συγκεντρώνετε κείμενα γραμμένα «εν θερμώ», επιχειρείτε μια αναδρομή στην κρίση. Τι δείχνει ο καθρέφτης της κρίσης: «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε»;
Τα μηνύματα είναι αντιφατικά και αυτό είναι εν πολλοίς φυσιολογικό. Από τη μια πλευρά έχουν γίνει μεγάλες αλλαγές, τόσο πρακτικές όσο και στο πεδίο των αξιών και νοοτροπιών. Το κράτος σταμάτησε να μεγαλώνει (αλλά δεν έχει μικρύνει, ενώ τον τελευταίο χρόνο τα στοιχεία δείχνουν πως έχουν γίνει πολλές χιλιάδες προσλήψεις), ενώ κάποιοι τομείς της οικονομίας εξορθολογίστηκαν με αποτέλεσμα το κλείσιμο της ψαλίδας στο εξωτερικό ισοζύγιο πληρωμών και την αύξηση των εξαγωγών. Παράλληλα, οι άνθρωποι προσγειώθηκαν απότομα από τα σύννεφα της περιόδου της φούσκας και είναι πολύ πιο ρεαλιστές ως προς τη σχέση τους με την οικονομία. Από την άλλη πλευρά όμως, το κράτος δεν μεταρρυθμίστηκε. Δημόσια διοίκηση, παιδεία, δικαιοσύνη εξακολουθούν να λειτουργούν στρεβλά. Η λογική των οριζόντιων περικοπών ενίσχυσε μάλιστα τις στρεβλώσεις. Επίσης, πολλοί άνθρωποι έβγαλαν τα λάθος συμπεράσματα από την κρίση και εξακολουθούν να περιμένουν την ατομική τους σωτηρία από το κράτος-τροφό (και συνήθως διαμέσου πελατειακών σχέσεων), χωρίς να αντιλαμβάνονται πως μόνο μια δυναμική οικονομία μπορεί να στηρίξει ένα ουσιαστικό κοινωνικό κράτος.
Ισχυρίζεστε πως η χώρα σήμερα βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο. Γιατί σήμερα κι όχι χθες ή αύριο;
Στο μεταίχμιο μπήκαμε με την κρίση εν μέρει λόγω της θετικής εξέλιξης πως αποφύγαμε την κατάρρευση. Αλλά αντίθετα με τις υπόλοιπες μνημονιακές χώρες παραμένουμε εκεί και όσο περισσότερο παραμένουμε τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να μην ξεφύγουμε στο μέλλον.
Στο βιβλίο σας εκτός από την αναδρομή στην κρίση ατενίζετε και το μέλλον. Ποια τα πιθανά σενάρια για το μέλλον της χώρας κατά τη γνώμη σας; Δείχνει πράγματι ο Βορράς τον δρόμο κι αν ναι, είναι ο σωστός;
Δεν θα επιχειρήσω προβλέψεις, γιατί κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το μέλλον. Η ανόρθωση της χώρας θα έρθει μόνο μέσα από μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν το κράτος πιο ορθολογικό και θα επιτρέψουν στην ιδιωτική οικονομία να αναπτυχθεί. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει στον ορίζοντα.
Θεωρείτε πως η Ελλάδα ακολουθεί τη συνταγή της αυτοκαταστροφής εδώ και χρόνια και γιατί;
Κατά τη γνώμη μου, μετά τη Μεταπολίτευση και ιδίως μετά το 1981 μπήκαμε σε έναν ολισθηρό δρόμο. Πήραμε λάθος αποφάσεις, ενισχύσαμε την κατανάλωση σε σχέση με την επένδυση, το κράτος σε σχέση με την επιχειρηματικότητα και διαλύσαμε παιδεία, δικαιοσύνη και δημόσια διοίκηση. Αυτά τα κάναμε γιατί ήταν ο δρόμος της ευκολίας και παρασυρθήκαμε από σειρήνες που μας επαναλάμβαναν πως όχι μόνο οι επιλογές αυτές δεν είχαν ρίσκο, αλλά και πως αξίζαμε τη βελτίωση στην ποιότητα διαβίωσής μας μόνο και μόνο επειδή είμαστε Έλληνες.
Όπως επισημαίνετε, «ασχέτως με το φάσμα της καταστροφής που βιώνουμε εξαιτίας της κρίσης, η χώρα μπορεί να κάνει το μεγάλο άλμα επειδή διαθέτει πολύ περισσότερα πλεονεκτήματα από όσα γνωρίζουμε». Μπορείτε να αναφέρετε μερικά, καθώς επίσης και τι πρέπει να γίνει για να τα διακρίνουμε;
Μια πανέμορφη χώρα με μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό πλούτο και μια παράδοση που δεν έχει εντελώς χαθεί και που δίνει βάρος στην παιδεία και την κινητικότητα των ανθρώπων (η «διασπορική» παράδοση). Αν ενισχύσουμε την Ελλάδα που κερδίζει και όχι την αυτάρεσκη Ελλάδα της αποτυχίας όπως ακόμη κάνουμε, τότε η χώρα θα απογειωθεί.
Στο προηγούμενο βιβλίο σας μας περιγράψατε τα «εμφύλια πάθη» και δημιουργήσατε νέα... Σε αυτό κάνετε μια αναδρομή στην κρίση, πιστεύετε ότι θα δημιουργήσετε μια «ακόμα κρίση» στους αναγνώστες;
Στόχος κάθε συγγραφέα είναι να προκαλέσει στον αναγνώστη νέες σκέψεις και να τον οδηγήσει σε νέα μονοπάτια. Αν το καταφέρω, θα αισθανθώ πως κάτι πέτυχα.
Παρά τη σκληρή κριτική βέβαια τα βιβλία σας πάνε πολύ καλά. Για παράδειγμα το «Εμφύλια πάθη» υπήρξε πρώτο σε πωλήσεις στην κατηγορία non fiction. Αισθάνεστε κάποια δικαίωση με αυτό;
Αναμφίβολα. Πρόκειται για μια απτή απόδειξη πως πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν την ικανότητα να ξεπερνούν την ασήμαντη και ανούσια αλλά θορυβώδη και κακοπροαίρετη κριτική. Πραγματική δικαίωση δεν είναι βέβαια να συμφωνήσει κάποιος μαζί μου (αν και κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου κακό), αλλά να σου πει πως παρότι μπορεί να διαφωνεί σε επιμέρους σημεία, κατόρθωσε να δει τα πράγματα αλλιώς από ό,τι είχε συνηθίσει. Αυτό είναι η μεγαλύτερη ενθάρρυνση και δικαίωση.
