Ροή
Το μήνυμα πως η εικόνα του τουρισμού και της «πόλης δεν μπορεί να αλλάξει με το πάτημα ενός κουμπιού αλλά με σχεδιασμό και συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων» στέλνει μέσω του insider.gr ο κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Αττικής την ώρα, μάλιστα, που η φορολογία σε συνδυασμό με τις διεθνείς συνθήκες, εμποδίζουν τις ευοίωνες προβλέψεις για την χρονιά που διανύουμε.
Ο πρόεδρος των Ξενοδόχων, αναλύει τα χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος και το «κόστος» των δυσανάλογων επιβαρύνσεων που δέχεται ο τουριστικός κλάδος τα τελευταία χρόνια αλλά και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον αφού όπως τονίζει «δεν έχουμε πάρει ποτέ την απόφαση να μετατραπούμε σε μια αμιγώς τουριστική χώρα».
Οι ενδείξεις και τα μέχρι τώρα στοιχεία κάνουν λόγο για μια καλή τουριστική σεζόν. Από την άλλη, σύμφωνα με την ετήσια μελέτη του ΙΤΕΠ, υπάρχει πιθανότητα να μην φτάσουμε τα περσινά ρεκόρ. Ποια είναι η εικόνα που έχετε εσείς;
Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις τις οποίες πρέπει να διαχωρίσουμε, η ποσοτική και η ποιοτική. Όταν κανείς κοιτάει την ποσοτική προσέγγιση, τις αφίξεις δηλαδή, διαπιστώνει πως πάμε καλά. Δυστυχώς, όμως, οι πληρότητες στα ξενοδοχεία δεν ακολουθούν τις αφίξεις, υπάρχει μεγάλη απόκλιση.
Σίγουρα ένα μέρος πάει στα μη αδειοδοτούμενα καταλύματα για τα οποία δυστυχώς δεν έχει γίνει κάτι, παρότι εμείς έχουμε προτείνει μέτρα. Μια άλλη εξήγηση είναι οι Έλληνες του εξωτερικού, οι οποίοι, σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις, κυμαίνονται από 200 μέχρι 500 χιλιάδες άτομα και οι οποίοι όποτε επιστρέφουν στη χώρα, παραπάνω από μια φορά το χρόνο φυσικά, προσμετρώνται στους τουρίστες.
Τι μέτρα έχετε προτείνει για τα μη αδειοδοτούμενα καταλύματα;
Πρέπει να υπάρξει ένα νομοθετικό πλαίσιο. Όλο αυτό ξεκίνησε με την λογική της οικονομίας διαμοιρασμού, σήμερα όμως μιλάμε για εμπορική δραστηριότητα, όταν κάποιος νοικιάζει το σπίτι του όλο το χρόνο ή νοικιάζει 140 σπίτια –υπαρκτό παράδειγμα, χωρίς να πληρώνει κανέναν από τους 25 φόρους που έχει ένας ξενοδόχος.
Αρχικά,χρειάζεται αδειοδότηση από τον ΕΟΤ. Επιπλέον πρέπει να πληρούνται κάποιες απλές προδιαγραφές (πυροσβεστήρας, απεντόμωση, κανόνες υγιεινής και ασφάλειας). Τέλος, η επιβολή προστίμου για όποιον δεν τηρεί τα παραπάνω. Το Βερολίνο τώρα έβαλε 100.000 ευρώ πρόστιμο, σε περίπτωση που κάποιος δεν έχει αδειοδοτηθεί. Έχουμε βάλει το θέμα κάτω από το χαλάκι και κάποια στιγμή θα σκάσει και τότε θα μας πονέσει όλους.
Τέλος, σε βάθος χρόνου πια, πρέπει να υπάρξει κι ένα φορολογικό έσοδο. Με βάση την τελευταία μελέτη που κάναμε στο Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο το 2014, διαπιστώσαμε πως η φορολόγηση θα απέφερε περίπου 340 εκατ. έσοδα. Αντ’ αυτού όμως το κράτος ανακοινώνει ότι θα μαζέψει 150 εκατ. ευρώ βάζοντας φόρο διανυκτέρευσης στα ξενοδοχεία. Δεν γίνεται συνέχεια να επιβαρύνουμε τον νόμιμο εις βάρος του θολού, για να μην πω παράνομου.
Τι προβλήματα θα μπορούσαν μελλοντικά να δημιουργηθούν;
Θα δούμε να αλλάζει ραγδαία η μορφολογία του αστικού ιστού. Όταν οι αποδόσεις είναι μεγάλες, ο ιδιοκτήτης δεν θα προτιμά να το νοικιάζει στον Έλληνα με το χρόνο. Αυτό το είδαμε ως φαινόμενο πρώτη φορά στο Βερολίνο πέρυσι, όπου το κέντρο έγινε απρόσιτο για τους Βερολινέζους. Το ίδιο θα γίνει και στην Αθήνα και φυσικά δεν είναι το ίδιο να έχεις μόνιμους κατοίκους με το να έχεις παντού στο κέντρο μικρά «ξενοδοχειάκια». Η επιβάρυνση στην καθαριότητα, στην ασφάλεια και σε πολλά άλλα, είναι μεγάλη.
Μιας κι αναφέρατε την φορολογία, ήθελα να ρωτήσω ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε πραγματικούς αριθμούς από αυτή, δεδομενου ότι από το 2008 οι επιχειρηματίες του τουρισμού έχουν ζήσει τουλάχιστον 8 αλλαγές στο ΦΠΑ.
Η πρώτη επίπτωση είναι η συνεχής πάλη στο να προσπαθήσεις να υπολογίσεις που πας. Το να χτίσεις την τιμολογιακή σου πολιτική δεν είναι κάτι που κάνεις φέτος για φέτος, βγάζεις ένα πλάνο πενταετίας για να εξυπηρετήσεις τις υποχρεώσεις σου, γεγονός που προυποθέτει ένα σταθερό φορολογικό καθεστώς από το οποίο απέχουμε μακράν...
Επίσης πλήττει την ανταγωνιστικότητα. Την φορολογική επιβάρυνση ή την περνάς στον τελικό καταναλωτή ή να την απορροφάς. Αν επιλέξεις το πρώτο, μακροπρόθεσμα γίνεσαι λιγότερο ανταγωνιστικός κι όταν άλλοι προορισμοί ξαναβγούν στην αγορά εσύ θα πέσεις από πάρα πολύ ψηλά. Αν το απορροφήσεις έχεις πλέον πολύ μεγάλη πιθανότητα να μην είσαι βιώσιμος.
Ο ξενοδόχος τα τελευταία χρόνια συνεχώς προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ των δυο. Τώρα με τον ΕΝΦΙΑ βλέπουμε και μια καινούργια επιβάρυνση: το 1/1000 επί του ακινήτου. Υπενθυμίζω ότι επί υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου στο Οικονομικών, μας είχε ζητηθεί να μπούμε στον ΕΝΦΙΑ για δύο χρόνια. Αποφασίσαμε να βάλουμε πλάτη, τα χρόνια πολλαπλασιάστηκαν, ήρθε και η αύξηση του ΦΠΑ, ήρθαν και οι αυξήσεις στις εργοδοτικές εισφορές, ήρθε και η αύξηση στον ΕΝΦΙΑ, ήρθε και ο φόρος διανυκτέρευσης. Εμείς έχουμε φτάσει γύρω στο 15%, με το φόρο διανυκτέρευσης που θα μπει, δε, υπολογίζω ότι θα πάμε γύρω στο 22% την ώρα που ο ανταγωνισμός στην Ευρώπη, έχει ΦΠΑ 6% με 8% κατά μέσο όρο. Αυτό από μόνο του δημιουργεί μεγάλα ερωτηματικά.
Παρά την επιβάρυνση όμως η Ελλάδα σημειώνει ρεκόρ στον τουρισμό. Που οφείλεται αυτό; Συμμερίζεστε την άποψη πως είναι αποτέλεσμα των διεθνών συνθηκών και μπορεί να χαθεί μόλις τα πράγματα εξομαλυνθούν;
Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της αύξησης προέρχεται από αυτούς τους εξωγενείς παράγοντες. Όλο το ανατολικό τόξο της Μεσογείου και η Τουρκία πια, είναι εμπόλεμες ζώνες. Οι αύξησεις που παρατηρούμε είναι συμπτωματικές. Μόλις αλλάξει ο άνεμος θα αλλάξουν κι αυτές.
Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για χώρες που όσον αφορά στα κόστη τους, δεν είναι περιορισμένες από ευρωπαϊκές νομοθεσίες. Έχουν την δυνατότητα να χτυπήσουν πολύ καλές τιμές, μόνο το κόστος του προσωπικού είναι το 1/4 από το δικό μας. Αν αποφασίσουν να μπουν στην αγορά με προσφορές, θα μας πετάξουν εκτός το έχουμε ξαναζήσει.
Και ποια είναι η λύση;
Να χτίσεις το προϊόν σου. Δεν πρέπει να δούμε γιατί δεν ήρθαν οι Ρώσοι φέτος αλλά γιατί δεν ερχόντουσαν πριν σε εμάς. Δεν μπορεί να φέρνεις τον πελάτη που δίνει 3.000 ευρώ για μια σουίτα στο Ηράκλειο της Κρήτης και να κάνει τρεις ώρες στην ουρά του αεροδρομίου επειδή έρχεται από χώρα εκτός Σένγκεν. Πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης και πολεοδομικός σχεδιασμός, να κάτσουν όλοι σε ένα τραπέζι και να υπάρξει και συντονιστής, ο οποίος θα πει για παράδειγμα, το Ελληνικό θα είναι έτοιμο τότε, πηγαίνετε να επενδύσετε γύρω του προς αυτή όμως την κατεύθυνση, να μη γεμίσει η παραλία καφέ...
Χρειάζεται εθνική στρατηγική. Εγώ επιμένω σε αυτό και γίνομαι κουραστικός, δεν έχουμε πάρει ποτέ την απόφαση ότι είμαστε μια τουριστική χώρα που θα ανατυχθεί μέσα από τον τουρισμό. Δεν μπορώ να φανταστώ περιοχή της Ελλάδας που υστερεί σε κάτι. Μπορεί η Μύκονος να μην μπορεί να αναπτυχθεί στον εναλλακτικό τουρισμό, αλλά μπορεί η Έδεσσα.
Δεν γνωρίζουν άνθιση οι άλλες μορφές τουρισμού τα τελευταία χρόνια στη χώρα;
Επί της ουσίας δεν γίνονται οργανωμένες προσπάθειες. Ποια είναι τα μεγάλα αθλητικά event που πήρε η Αθήνα μετά τους Ολυμπιακούς; Γιατί η Ελλάδα να μην έχει το αντίστοιχο Tour de France, κατά το οποίο 10.000 άτομα περιφέρονται ανά τη Γαλλία; Ποιά είναι η στρατηγική μας για το city break όταν δεν έχουμε ένα ενιαίο εισιτήριο στα μουσεία για παράδειγμα. Πώς εκμεταλλευόμαστε την δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου, έχοντας δίπλα το Τae Κwon Do να φιλοξενεί περιστασιακά πρόσφυγες και εκδηλώσεις; Έχει ανακοινωθεί δημοσίως από τρεις πρωθυπουργούς ότι θα γίνει το συνεδριακό κέντρο της Αθήνας. Το Ελληνικό; Θα έπρεπε από τη μια πόρτα να βγαίνει η Ολυμπιακή κι από την άλλη να μπαίνουν οι μπουλντόζες. Πριν από 2.500 χιλιάδες χρόνια χτίσαμε τον Παρθενώνα σε 12 χρόνια κι εδώ και 15 χρόνια κοιτάμε μια έκταση και δεν ξέρουμε τι να την κάνουμε. Έχουμε εθιστεί στην μετριότητα και δεν μας σοκάρει κι αυτό είναι επικίνδυνο.
Μεταναστευτική κρίση: η εικόνα της χώρας είναι εκτός από στενάχωρη και γνωστή. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που βρίσκονται σε δομές και χώρους φιλοξενίας ανά την επικράτεια ξεπερνούν σήμερα τις 57.000, εκ των οποίων 14.000 και πλέον είναι «εγκατεστημένοι» στην Αττική. Πόσο τελικά θα «κοστίσουν» οι προσφυγικές ροές που εγκλωβίστηκαν στη Ελλάδα;
Το κόστος είναι μεγάλο, αλλά δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς ακόμα και να μιλήσει με αριθμούς. Στην Χαλκιδική, για παράδειγμα, έχουν σοβαρότατο πρόβλημα, το ίδιο και στα νησιά του Αιγαίου. Ο τουρίστας που έρχεται από τη Ρωσία δεν αντιλαμβάνεται την απόσταση Ειδομένης - Χαλκιδικής στο χάρτη, οπότε επιλέγει να μην έρθει.
Ο προορισμός της Αθήνας έχει ανακάμψει και κατά πόσο έχει αυξηθεί η δαπάνη ανά διανυκτέρευση;
Η δαπάνη ανά διανυκτέρευση δεν έχει αυξηθεί, δείχνει μειωμένη τάση, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος και της Ένωσης Ξενοδόχων. Αυτή τη στιγμή η Αθήνα είναι η φθηνότερη πόλη στην Ευρώπη από άποψη διαμονής κι από τις ακριβότερες σε όλα τα υπόλοιπα, εστίαση, shopping κλπ.
Η Αθηναϊκή ξενοδοχεία, όμως, προσπαθεί ακόμα να σταθεί στα πόδια της, δεδομένου ότι έχει πίσω της 4 παθητικούς ισολογισμούς. Φέτος μάλιστα πρέπει να αντιμετωπίσει τον διπλασιασμό του ΦΠΑ και χωρίς να έχει μια πόλη η οποία από μόνη της δίνει ένα παλμό και τραβάει ώστε να μπορεί να αυξήσει τις τιμές.
Τι ποσοστό αγγίζουν οι πληρότητες;
Τον Μάιο ήταν στο 83,6%, δηλαδή 6,5% λιγότερο από τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους ( 89,4%) για την Αθήνα συγκεκριμένα. Δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις γιατί δεν υπάρχει ξεκάθαρη τάση. Ό,τι βλεπουμε στο αεροδρόμιο, δεν το βλέπουμε στην υπόλοιπη πόλη. Λίγο η κρουαζιέρα, λίγο το προσφυγικό κανείς δεν μπορεί να έχει μια ακριβή εθνική εικόνα για το πώς θα πάει.
Τα τελευταία χρόνια πολλές ξενοδοχειακές μονάδες έκλεισαν με τελευταίο ηχηρό λουκέτο αυτό του Athens Ledra. Πόσα λουκέτα μετρά η Ελλάδα της κρίσης και που οφείλονται; Υπάρχουν ενδείξεις για μεγάλες τουριστικές επενδύσεις στη χώρα;
Από την αρχή της κρίσης στην Αθήνα έχουν κλείσει περί τα 80 ξενοδοχεία, νούμερο πρωτόγνωρο για ευρωπαϊκή πόλη. Καμία αιτία από μόνη της δεν φέρνει την καταστροφή. Υπερφορολόγηση, κρίση, εικόνα της Αθήνας, οι συσσωρευμένες κακές χρονιές που περάσαμε έχουν αυτό το αποτέλεσμα.
Από την άλλη φαίνεται μια τάση να ανοίξουν ξενοδοχεία στην Αθήνα, βέβαια ακόμα είναι πολύ λίγα σε σχέση με αυτά που έχουν κλείσει.
Τα φορολογικά αντικίνητρα, τόσο για την λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων, όσο και στην προσέλκυση σχετικών επενδύσεων -τα οποία διαπιστώνει και πρόσφατη μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ- θα αποτελέσουν πρόσκομμα στην τάση αυτή που προαναφέρατε;
Η τάση είναι προς τις επενδύσεις, εμείς όμως αποτυγχάνουμε γιατί δεν έχουμε κάτι να προσφέρουμε. Όσοι μεγαλοεπενδυτές ήρθαν στην Ελλάδα κι είχαν υπομονή να περιμένουν 20 χρόνια για αδειοδοτήσεις και δικαστήρια έκαναν εντέλει την επένδυσή τους. Ακόμα και στο νέο επενδυτικό νόμο ξεχάσαμε να προσθέσουμε στο «σταθερός» το «σε ανταγωνιστικά επίπεδα».Τον αναπτυξιακό εγώ τον καταλαβαίνω εντελώς διαφορετικά: να δώσεις την ευκαιρία σε σοβαρές προσπάθειες προς μια στρατηγική κατεύθυνση. Το να συνεχίζουμε να επιδοτούμε στην Ελλάδα καφέ είναι αντιπαραγωγικό.
Αλλά και η ελληνική επιχειρηματικότητα είναι όπως παίζαμε μπάλα στο σχολείο, «μπουλούκι». Ανοίγει κάποιος ένα frozen yogurt, βλέπουν οι υπόλοιποι ουρά, και χωρίς να μπουν στην ποιοτική ανάλυση, στρέφονται προς τα εκεί και δημιουργούν μια φούσκα από μόνοι τους. Υπό αυτή την έννοια έχει βάση η παρεμβατικότητα.
Συμμερίζεστε την αγωνία που εκφράζεται από τον κλάδο για τα κόκκινα δάνεια του τουρισμού; Πόσα ξενοδοχεία βρίσκονται στο κόκκινο και τι θα σημάνει για τις τουριστικές επιχειρήσεις η πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε funds;
Υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό γύρω από τον χειρισμό που θα υπάρξει από τις τράπεζες και μια ανησυχία από την πλευρά των ξενοδόχων. Οι εκτιμήσεις για το πόσα ξενοδοχεία βρίσκονται στο κόκκινο κυμαίνονται από 25-30%, χωρίς να υπάρχουν ακριβή δεδομένα. Είναι απολύτως απαραίτητο να διαχωριστεί η βιώσιμη επιχείρηση που έχει περάσει κάποιες κακές χρονιές από αυτή που εκ συστήματος δεν θέλει να πληρώσει.
Ένας ακόμα μεγάλος κίνδυνος είναι να πακεταριστούν ξενοδοχεία ελαφρά τη καρδία. Πρέπει να γίνει με όρους σωστούς, με την συμμετοχή των επιχειρηματιών και προσφέροντας τους την δυνατότητα να εξυγειάνουν, αν μπορούν, την επιχείρησή τους.
Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως όλα τα προηγούμενα αναδιαμορφώνουν τον ξενοδοχειακό χάρτη;
Όχι, προς στιγμήν τουλάχιστον δεν γίνονται μεγάλες αλλαγές. Οι προσεγγίσεις από μεγάλες εταιρείες είναι λίγες κι αυτό είναι χαρακτηριστικό της έλλειψης εμπιστοσύνης στο Αθηναϊκό τουριστικό προϊόν. Πιθανόν η Αθήνα να μπορούσε, υπό διαφορετικές συνθήκες, να αλλάξει λίγο τον χάρτη της ως προς ορισμένες περιοχές. Να υπάρξει μια καλύτερη συνδεσιμότητα με τον Αργοσαρωνικό ή να αξιοποιήσει την παραλία της Αττικής κι αυτό όμως απαιτεί σχεδιασμό, ένα γενικότερο πλαίσιο ανάπλασης του.
